Fontanna - Marcel Duchamp ,(sygnowane R. Mutt), 1917

Awangarda ( franc. avant garde – "straż przednia") – zespół tendencji i trendów w sztuce XX wieku odrzucający dotychczasowe style, kreujący własny świat, nie naśladujący rzeczywistości, szukający odrębnego języka wyrazu. Twórcy awangardy odrzucali dorobek kulturowy i poszukiwali nowych, oryginalnych rozwiązań ideowo-artystycznych. Zjawisko pojawiło się ok. 1910 roku i wiązało się z powstaniem nowych kierunków w sztuce takich jak:

• Futuryzm
• Ekspresjonizm
• Kubizm
• Dadaizm
• Surrealizm
• Fowizm
• Konstruktywizm
• Sztuka konceptualna
• Sztuka Naturalna
• Sytuacjonizm (ruch społeczno-artystyczny)
• Sztuka ziemi

Stefan Morawski ^[1] jako cechy przysługujące wszystkim kierunkom awangardy wylicza:

• pionierstwo
• zdystansowane podejście do sztuki zastanej
• pogarda dla kanonów wytworzonych w przeszłości
• częste teoretyzowanie na temat podejmowanych działań (często, z wyjątkiem kubizmu, teorie wyprzedzały praktykę)
• traktowanie sztuki jako prekursora i animatora społecznego postępu
• czerpanie inspiracji z nauki i techniki, (kubiści z teorii względności , surrealiści z psychoanalizy , futuryści z techniki)

Termin jest wykorzystywany również obecnie dla określenia dokonań artystycznych, które wykraczają poza schematy i nie poddają się prostej klasyfikacji, np. muzyka awangardowa.

Awangarda w literaturze

Podstawą dla awangardzistów była twórczość opozycyjna wobec wzorców będących spadkiem po romantyzmie i Młodej Polsce . Jedną z podstawowych zasad działania ruchów awangardowych XX wieku było dążenie do zamknięcia nowej wizji poezji w wyraźnym programie. Poeci awangardowi szukali teoretycznego uzasadnienia swojego działania twórczego. Wychodzili z założenia, że tworzenie nie jest dziełem przypadkowym, ale wyrazem pewnych przekonań, które da się przedstawić w formie jasno sformułowanych zasad. Stąd na początku XX wieku pojawiło się wiele manifestów artystycznych , w których twórcy przedstawiali nową wizję poezji. Prawie każdy ruch awangardowy uważał niemal za swój obowiązek opublikowanie manifestu. Ta zasada nie była obca także polskim awangardystom.

Przypisy

Zobacz też

• Awangarda (literatura)
• Awangarda Krakowska
• Druga Awangarda (literatura)
• Łódź Kaliska
• Serbska awangarda literacka
• Neoawangarda
• Awangarda poetycka