Pomnik ks. Augustyna Szamarzewskiego w Poznaniu przed kościołem Podwyższenia Krzyża Świętego

Augustyn Szamarzewski ( 1832 – 1891 ) – wielkopolski działacz społeczny, ksiądz.

Biografia

Urodził się 21 stycznia 1832 roku w Poczdamie . Jego rodzicami byli Jakub, urzędnik pocztowy i Agnieszka z domu Klimek. W 1845 rozpoczął naukę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu , a po zdaniu matury, w 1854 , rozpoczął pracę na poczcie w Poznaniu . Rok później ożenił się z Michaliną Kalawską, jednak już wkrótce owdowiał. Małżeństwo było bezdzietne.

Po śmierci żony Augustyn wstąpił do seminarium duchownego w Gnieźnie . Święcenia kapłańskie otrzymał w 1859 , a następnie został wikarym w kościele parafialnym w Środzie Wielkopolskiej . Poza pełnieniem obowiązków duszpasterskich Szamarzewski działał jako społecznik i organizator Stowarzyszenia Czeladzi Rzemieślniczej. W 1863 , gdy wybuchło powstanie styczniowe , wygłaszał patriotyczne kazania, organizował werbunek ochotników i przemycał zaopatrzenie. Po pewnym czasie sam przedostał się do Kongresówki , gdzie został aresztowany i deportowany do Prus . Za udział w walkach został skazany na karę więzienia, którą odbywał w Poznaniu i Berlinie .

Gdy w 1864 zwolniono go, wrócił na parafię, gdzie zajął się organizacją spółdzielczości kredytowo - oszczędnościowej wśród średzkich rzemieślników i rolników. Zakładane kasy działały początkowo w ramach założonego przez Szamarzewskiego stowarzyszenia, a następnie wyodrębniły się jako samodzielne spółdzielnie. Inicjatywa szybko rozwijała się obejmując kolejne miejscowości: Kostrzyn , Książ Wielkopolski i Jarocin . W 1872 wszystkie założone przez niego spółki połączyły się w Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych, którego Szamarzewski został patronem.

W okresie Kulturkampf należał do grupy duchownych stawiających czynny opór polityce rządu niemieckiego, za co został w 1873 skazany na miesiąc więzienia w Kłodzku . Jeszcze podczas swojego pobytu w Środzie, a od 1886 w Ostrowie Wielkopolskim , gdzie otrzymał probostwo, Augustyn Szmarzewski odbywał liczne podróże integrując ruch spółdzielczy i szkoląc nowych członków. Swoje idee przedstawiał również w artykułach, które publikowano w „Dzienniku Poznańskim” i „Ruchu Społeczno-Ekonomicznym”. Zmarł 8 maja 1891 w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie został pochowany. Jego pogrzeb na Starym Cmentarzu stał się manifestacją patriotyczną.

Uhonorowany m.in. pomnikiem w Poznaniu oraz ulicami swojego imienia w Poznaniu i w Ostrowie. Imię Augustyna Szamarzewskiego nosi także Nagroda Gospodarcza Ziemi Ostrowskiej.

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski , Jerzy Topolski (red.) Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1983 , PWN