|
Międzyrzecki Rejon Umocniony
Międzyrzecki Rejon Umocniony, MRU - polska nazwa: Umocniony Łuk Odry i Warty (niem.Ostwall albo Festungsfront im Oder-Warthe Bogen (FFOWB lub OWB)) - system umocnień stworzony przez Niemców w latach 1934–1944 dla ochrony wschodniej granicy (Bramy Lubuskiej i przedmościa odrzańskiego).
W skład systemu wchodzą między innymi jedne z największych podziemi fortyfikacyjnych świata. Obecnie znajduje się na terenie Polski i ciągnie od okolic Skwierzyny przez Kaławę, Wysoką, Boryszyn (okolice Międzyrzecza) na południe aż do Odry. Podziemia odcinka centralnego MRU są obecnie rezerwatem nietoperzy, w którym zimuje ponad 30 tysięcy osobników należących do 12 gatunków. Sieć podziemnych korytarzy posiada łączną długość około 30 km.
Historia
Budowa umocnień Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego przebiegała etapami od 1934 roku. W latach 1934-1935 wzniesiono w ramach tzw. linii Nischlitz-Obra (Niesłysz-Obra) pierwsze, lekkie umocnienia, składające się z 12 schronów dla karabinów maszynowych z ukryciem dla armaty przeciwpancernej, tzw. Hindenburg-stand. Podjęto też zakrojone na szeroką skalę prace hydrotechniczne - budowę jazów, zapór i mostów zwodzonych. W roku 1935 pozycję uzupełniono o dalsze 13 schronów, wyposażonych w kopuły pancerne. W tym czasie trwały prace nad przygotowaniem koncepcji tzw. Frontu Ufortyfikowanego, którego realizację rozpoczęto w 1936 roku. Największe nagromadzenie ciężkich fortyfikacji zaplanowano na centralnym odcinku (odcinek Wysoka) Łuku Odry-Warty, pozbawionym przeszkód wodnych. Zamierzano zbudować na 16 kilometrowym odcinku 107 ciężkich schronów bojowych, tzw. Panzerwerke, łącznie z najpotężniejszymi, o standardzie "A" - o stropach grubości 3,5 m i pancerzach o grubości 600 mm. Obiekty planowano wyposażyć w karabiny maszynowe, granatniki automatyczne, miotacze ognia, broń przeciwpancerną i artylerię. Artyleria dalekonośna miała być zgrupowana w bateriach pancernych i posiadać donośność 20 000 m dla armaty 105 mm i 15 500 m dla haubicy 149,1 mm. Obiekty w centralnej części ciągłego Frontu Ufortyfikowanego miały być połączone ze sobą nie tylko w ramach grup warownych, ale również pomiędzy grupami ciągnąć się miała podziemna droga rokadowa, tzw. Główna Droga Ruchu. W przypadku realizacji całości założenia byłaby to najpotężniejsza i najnowocześniejsza linia umocniona świata.
Odcinki północny i południowy miały opierać się o przeszkody wodne. Dla ich maksymalnego wykorzystania zbudowano szereg obiektów hydrotechnicznych. Oprócz kilku grup warownych nie zrealizowano planowanych kompleksów podziemnych.
Założenia niemieckie pozwalały na stopniowe uzupełnianie linii o nowe obiekty, a także rozszerzanie istniejących schronów. Budowę zasadniczego Frontu rozpoczęto od budowy schronów o odporności "B". Na centralnym odcinku połączono je systemem podziemnych tuneli. Schrony miały być w miarę postępu prac uzupełnione o wieże bądź kazamaty z artylerią przeciwpancerną. Początkowo planowano wykorzystanie armat kalibru 37 mm, następnie rozpoczęto prace nad działami 50 mm. Na centralnym odcinku, pozbawionym przeszkód wodnych, wzniesiono ciągłą zaporę przeciwpancerną, tzw. zęby smoka. Prócz głównego, ciągłego systemu odcinka centralnego Frontu Ufortyfikowanego zbudowano mniejsze grupy warowne, spośród których największą była Grupa warowna "Ludendorff" położona w zakolu rzeki Obry.
Do roku 1938 wykonano większą część głównego systemu podziemnego na centralnym odcinku i system zapór hydrotechnicznych na północy i południu. Szkielet fortyfikacji stanowiły 83 schrony obdarzone propagandową nazwą Panzerwerków, o standardzie "B" i "B1". Zaawansowane były prace nad jednym kompleksem schronu o odporności "A" (A-8) oraz baterią pancerną nr 5. Zainstalowano pierwszą, eksperymentalną kazamatę z armatą przeciwpancerną kalibru 37 mm. Znajdowała się ona w grupie "Ludendorff".
W 1938 budowę umocnień wstrzymano na rozkaz Hitlera. W ramach doprowadzenia do gotowości bojowej uzupełniono pozycje o kilkanaście schronów o odporności "B1". Powstały system był poprzez wyposażenie w nowoczesne uzbrojenie - karabiny maszynowe, granatniki i miotacze ognia - umocnieniem bardzo potężnym. Jego mankamentem był jednak brak broni przeciwpancernej oraz artylerii.
Od 1943 roku podziemia centralnego odcinka O.W.B. wykorzystywane były jako podziemna fabryka. Montowano tutaj silniki lotnicze.
W połowie 1944 roku przystąpiono do przygotowania umocnień do obrony. W pierwszej kolejności wzniesiono fortyfikacje polowe oraz lekkie schrony typu Ringstand 58c, których zbudowano 200-300. Zabrakło czasu na podjęcie na nowo rozbudowy pozycji o cięższe schrony. Sztab niemiecki zwrócił uwagę na brak broni przeciwpancernej. Planowano uzupełnienie pozycji o kazamaty dla czeskich armat kalibru 47 mm. Doświadczalnie wzniesiono taki schron na terenie grupy "Ludendorff". Na budowę następnych zabrakło czasu.
W styczniu 1945 roku umocnienia były obsadzone przez bardzo nieliczne załogi. Mimo dobrego wyposażenia schronów brak broni przeciwpancernej i ogólna dezorientacja panująca w szeregach niemieckich po rozpoczęciu styczniowej ofensywy wojsk radzieckich zadecydowały o względnie szybkim przełamaniu pozycji. Walki trwały w dniach 29.01 - 31.01. Te trzy dni w znaczący sposób opóźniły jednak marsz radziecki i przyczyniły się do utrzymaniu przez Niemców linii Odry.
Po wojnie fortyfikacje zajmowały przejściowo wojska radzieckie i polskie. Wiele obiektów zostało wysadzonych dla pozyskania materiału, przede wszystkim cennej pancernej stali. Następnie opuszczone stały się celem szabrowników. W latach 80. istniały plany umieszczenia w podziemiach centralnego odcinka magazynu odpadów radioaktywnych. Obecnie większość obiektów północnego i południowego skrzydła O.W.B. jest opuszczona. Na odcinku centralnym istnieje wspomniany rezerwat przyrody. Zwiedzanie jest możliwe z przewodnikiem, zaś w okresie zimowania nietoperzy wstęp do podziemi jest całkowicie zabroniony.
Inne hasła zawierające informacje o "Międzyrzecki Rejon Umocniony":
Pęcice
...
1361
...
Bereza (Białoruś)
...
Sedmídolí
...
Medwiedin
...
Czarna Góra (Czeski Grzbiet)
...
Wielki Staw (jezioro w Karkonoszach)
...
1878
...
Czarny Kocioł Jagniątkowski
...
Bitwa pod Kłuszynem
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Międzyrzecki Rejon Umocniony":
105. Zróżnicowanie kulturowe ludności świata (plansza 14)
...
Afryka – zagadnienia społeczno-gospodarcze (plansza 22)
...
215a Działania zbrojne w latach 1941-1945 (plansza 7)
...
|
