Ascetyzm, Asceza ( gr . ἄσκησις askesis - pierwotnie "ćwiczenie, trening" ) - dobrowolne, czasem radykalne wyrzekanie się i ograniczanie przyjemności, wstrzemięźliwość , zazwyczaj z pobudek religijnych . Oznacza dobrowolne ograniczanie potrzeb cielesnych (jedzenie, sen ) do absolutnego minimum i poddawanie się surowej dyscyplinie wewnętrznej w celu osiągnięcia czystości i doskonałości duchowej . Ludzi praktykujących ascetyzm nazywamy ascetami. Asceci wierzą w sens cierpienia jako uzyskanie zbawienia i osiągnięcia świętości już za życia . Ascezę dzielimy na wschodnią (surowszą) i zachodnią (łagodniejszą). Asceza mistyczna to przygotowanie się do doświadczenia mistycznego .

Przykładowe metody umęczenia ciała

• brak spożywania pokarmów, lub tylko minimalna ich ilość
• abstynencja seksualna
• brak higieny (nie myto się przez kilkanaście lat, przykładami są Adalbert czy Franciszek z Asyżu )
• zakładanie włosienicy (szorstka tkanina z końskiego włosia)

Religie dharmiczne i islam

Asceza jako rodzaj ćwiczenia duchowego jest obecna w hinduizmie , islamie (zwłaszcza w wersji sufickiej ) oraz w pewnym sensie także w buddyzmie , choć ta ostatnia religia raczej zwalcza skrajne przejawy ascezy, jako utrudniające osiągnięcie prawdziwego oświecenia duchowego ( nirwany ).

Zobacz też

• sannjasa
• sadhu , awadhut , aghori
• kapalikowie
• tapas (asceza)

Chrześcijaństwo

Asceza w chrześcijaństwie jest rozumiana jako praktykowanie wyrzeczeń, zmierzających do duchowej wolności od nieuporządkowanych przywiązań do rzeczywistości stworzonej, w celu otwarcia swego serca na relację z Bogiem, na kontemplację. Asceza wspomaga zdolność woli do odpowiedzialnego kierowania postępowaniem moralnym osoby ^[1]. Prowadzi do doskonałości, świętości, której nie można osiągnąć bez wyrzeczeń i duchowej walki (por. Tm 4 ) i umartwienia. Jej owocem jest życie w pokoju i radości Ośmiu Błogosławieństw (por. Mt 5,1-11; Łk 6, 20-28)^[2]

Rys historyczny

Asceza była powszechna od samego początku chrześcijaństwa , rozwinięta została w okresie patrystycznym . Jej korzenie, choć zbieżne do pewnego stopnia z poglądami i teoriami filozofii stoików , sięgają mądrości Krzyża (por. 1 Kor 2). Jej elementy zostały przejęte przez mistykę i estetykę chrześcijańską, która zakładała wyrzeczenie się doznań zmysłowych na rzecz kontemplacji , rozmyślań i próby kontaktu z Bogiem . Estetyka została wpisana w życie wielu zakonów , zarówno Kościoła katolickiego jak i Kościołów obrządków wschodnich.

Szczególnym przykładem życia ascetycznego byli mnisi egipscy począwszy od początku IV w. Ich asceza przybierała różnorodne formy, opisane w tzw. apoftegmatach Ojców Pustyni ^[3]. Czasem, szczególnie w klasztorach wywodzących się od Pachomiusza , obowiązywały tam przepisy precyzyjnie regulujące życia mnicha. Główny jednak nurt ascetyczny, koncentrujący się wokół trzech kolonii mnichów Sketis , Cel i Nitrii , za podstawową regułę ascetyczną uznawał mądrość duchową starca , ojca duchowego, który wprowadzał swoich uczniów w życie modlitwy i umartwienia^[4].

W historii ascezy były pojedyncze przypadki poddawania się, dla zachowania specyficznie rozumianej czystości, infibulacji (zawieszano śruby, kawałki żelaza na penisie) lub kastracji (jak np. Sekstus Empiryk czy Orygenes ). Ta ostatnia szczególnie zdecydowanie potępiona przez Kościół. Synod w Aleksandrii w roku 213 skazał z tego powodu Orygenesa na zesłanie^[5]. Sam Orygenes uznał ten czyn po latach jako naiwną, zbyt zewnętrzną interpretację słów Jezusa z Ewangelii św. Mateusza o uczynieniu siebie bezżennym dla królestwa (dosł. eunuchem, por. Mt 19,12). Słowa sprzeciwu wobec literalnego, nieduchowego, "według ciała" (por. 2 Kor 5,16) rozumienia słów Jezusa, brzmią jak przestroga wypływająca z własnego bolesnego doświadczenia^[6].

Przykładowi święci asceci chrześcijańscy

• Święty Aleksy – opuścił żonę w czasie nocy poślubnej by poświęcić się Bogu, nocował na schodach kościoła, wylewano na niego pomyje, po czym jako żebrak mieszkał do śmierci pod schodami pałacu swego ojca
• Święty Antoni Wielki (zm. 338) – walczył z demonem i odparł jego ataki, mieszkał w grobie, raz dziennie skromnie jadał po zachodzie słońca
• Święty Grzegorz z Nazjanzu (zm. 389) – sypiał na gołej ziemi, noce spędzał na modlitwach i płaczach, żywił się stęchłym chlebem
• Święty Szymon Słupnik (zm. 460) – przez 12 lat mieszkał na słupie przyjmując wiernych
• Święty Benedykt z Nursji (zm. 543) – mieszkał w jaskini, odmawiał sobie pożywienia, gdy odczuwał pokusę bez lęku rzucał się pomiędzy cierniste krzewy
• Święty German z Paryża (zm. 546) – nigdy nie okrywał swego ciała, nawet zimą, żył jedynie chlebem i wodą, spał na gołej ziemi, gdy tylko pozwalał sobie na odpoczynek po długich czuwaniach^[7].

Zobacz też

• eremita (pustelnik)
• post
• celibat

Przypisy