Archipelag GUŁAG: 1918-1956, próba dochodzenia literackiego (Архипелаг ГУЛАГ) - najważniejsze, trzytomowe dzieło Aleksandra Sołżenicyna , napisane w formie relacji historycznej, powstałe w latach 1958-1968. Na Zachodzie wydano je po raz pierwszy w 1973, zaś w Związku Radzieckim oficjalnie w 1989 (wcześniej funkcjonowało w obiegu podziemnym ).

Jest ono wymownym świadectwem zbrodniczej działalności systemu komunistycznego w ZSRR . Autor, wykorzystując swoje doświadczenia, pokazał rozwój i rozprzestrzenianie się systemu więziennictwa radzieckiego, którego celem pierwotnym miała być "eliminacja wrogich klas społecznych". W konsekwencji powstał cały "archipelag" obozów koncentracyjnych i obozów morderczej pracy, nazwany od instytucji zarządzającej (Gławnoje Uprawlenije Łagierej) Archipelagiem GUŁag . Dzieło jest świadectwem stopniowego odzierania człowieka z jego godności i zmuszania do niewolniczej pracy pod bardzo wzniosłymi hasłami.

Na Zachodzie książka ta wywołała ogromne poruszenie, które doprowadziło do rozwiania iluzji na temat systemu komunistycznego oraz osłabienia wpływów komunistów zachodnioeuropejskich.