Acheloos – w
mitologii greckiej
bóg rzeki o tej samej nazwie, najstarszy syn
Okeanosa
i
Tetydy
. Acheloos jest uważany za jednego z najstarszych wśród 3 000 swoich braci-bóstw rzecznych.
Niektóre z mitów uważają go także za syna
Heliosa
i
Gai
bądź za jednego z potomków
Posejdona
. Podania przekazują wtedy, że pierwotnie rzeka nosiła nazwę Forbas, ale Acheloos przechodząc przez nią, został zraniony strzałą, która go uśmierciła. Wpadł do rzeki, która od tej pory była nazywana jego imieniem.
Przypisuje się mu liczne miłości. Z
Melpomene
spłodził
syreny
. Miał też romanse z innymi
muzami
. Jest ojcem wielu źródeł
Pejrene
, Kastilii,
Dirke
, Kalliroe.
Acheloos jako bliski sąsiad
Ojneusa
, króla Kalidonu, poprosił o rękę Dejaniry. Dejanira nie chciała mieć tak uciążliwego małżonka, która jako bóg rzeczny potrafił przybierać różne postaci byka czy też potwora. Ten dar przerażał jego wybrankę. Kiedy na dworze Ojneusa zjawił się Herakles i poprosił o jej rękę Dejaniry, ta zgodziła się bez chwili namysłu. Ojneus wezwał Herakles, by uzasadnił swą prośbę. Ten stwierdził, że Dejanira zostanie synową Zeusa i spadnie na nią blask wykonanych przez niego
dwunastu prac
. Acheloos, darzący pogardą
herosa
, stwierdził, że jest znaną osobistością i ojcem wszystkich wód greckich, a nie przybłędą jak Herakles, a
wyrocznia
w
Dodonie
nakazuje wszystkim odwiedzającym składać mu ofiary. Potem dodał, że Herakles nie jest prawdziwym synem Zeusa, gdyż jego matka była cudzołożnicą. Zagniewany Herakles odparł, że nie pozwoli na bezkarne obrażanie jego matki. Między zalotniki wywiązała się walka. Acheloos został powalony na plecy. Wówczas przemienił się w węża i próbował uciec. Herakles zaśmiał się, twierdząc, że węże dusił już będąc malcem. Pochylił się by złapać przeciwnika za szyję. Wówczas bóg przemienił się w byka i ponownie zaatakował. Herakles odskoczył w bok, chwycił boga za oba rogi i rzucił z taką siłą o ziemię, że oderwał jeden z nich. Wtedy Acheloos uznał zwycięstwo
herosa
i poddał się. Odstąpił Heraklesowi prawo poślubienia Dejaniry, ale żądał zwrotu rogu. W zamian ofiarował mu róg kozy
Amaltei
, który dostarczał kwiatów i owoców. Inne mity podają, że cudownym rogiem był róg Acheloosa, który został zamieniony przez
najady
w
róg obfitości
.
Acheloos uważa się także za twórcę pięciu wysp Echanid, które znajdowały się przy ujściu rzeki do morza. Kiedy cztery
nimfy
składały ofiary na brzegach Acheloosu, zapomniały wśród innych bogów wymienić boga rzeki. Rozgniewany bóg spiętrzył wody rzeki i porwał nimfy do morza, gdzie zamieniły się w wyspy. Piąta wyspa to Perimele. Była młodą dziewczyną, w której bóg zakochał się i uwiódł ją. Rozzłoszczony ojciec Perimele, Hippodamas wrzucił ją do rzeki, gdy wydawała na świat dziecko. Na prośbę Acheloosa dziewczyna została zamieniona przez Posejdona w wyspę.
Zobacz też
Bibliografia
- Graves R., Mity greckie , Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982,
- Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław 1987,