Koń Appaloosa to jedna z
ras koni
gorącokrwistych.
Ta rasa koni została wyhodowana w
Ameryce Północnej
przez
Indian
Nez Perce
zamieszkujących w
XVIII wieku
północno-wschodnie obszary stanu Oregon, między innymi nad rzeką Palouse, od której wywodzi się nazwa rasy.Konie mają około 140 cm wysokości w kłębie. Appaloosa są maści tarantowatej we wszystkich jej wariantach.
Historia
W roku
1540
Francisco Vásquez de Coronado
wyruszył, na czele sporego oddziału
konkwistadorów
, z
Meksyku
na północ dla odnalezienia legendarnych złotych "Siedmiu miast Królestwa Cibola". Wyprawa zakończyła się niczym, a pod koniec wycieńczającego marszu przez pustkowia, umierający Coronado[1] nakazał zabicie pozostałych przy życiu koni dla zapewnienia resztkom oddziału pożywienia. Jak chce legenda 5 spośród koni uciekło i one stały się podstawą wielkich stad
mustangów
w Ameryce Północnej. W rzeczywistości
Hiszpanom
i innym Europejczykom uciekło w
Nowym Świecie
wiele różnych koni, w tym andaluzyjskich, berberyjskich i arabskich oraz koni jucznych pośledniejszych ras.
W dzikich stadach następowało mieszanie się ras, ale do czasu pojawienia się na prerii plemienia
Nez Perce
nikt nie zajmował się ich hodowlą. Większość Indian (w dialekcie
dakota
z siouańskiej rodziny językowej, koń nosił nazwę sunka wakan, czyli "dziwny pies") widziała w koniu kolejne zwierzę mięsodajne, a następnie pociągowe w tym samym sensie, w jakim od stuleci wykorzystywano na preriach psy. Dopiero po odkryciu koni bojowych, w tym właśnie z hodowli Nez Perce, Indianie docenili konia, co stało się podstawą zmiany ich stylu bycia i prowadzenia wojen, a w końcu zagłady.
Wraz z pojawieniem się konia bojowego - czyli używanego pod wierzch - zmienił się sposób polowania na bizony, które do tej pory wymagały żmudnego podchodzenia, a zabicie - w trakcie jednego polowania - więcej niż jednej sztuki było niemal niemożliwe. Teraz ubicie kilku, a nawet kilkunastu zwierząt w jednym oskrzydlającym ataku, stało się nadzwyczaj łatwe, a jednocześnie zajęte do tej pory w znacznej mierze zbieractwem rodziny podzieliły się obowiązkami - na kobiety spadł obowiązek zbieractwa dóbr leśnych oraz obróbki ubitych bizonów (z których skóry, kości, rogów, jelit, a nawet genitaliów wytwarzano niemal wszystko, co było do życia potrzebne). Tymczasem mężczyzna z łowcy i zbieracza przekształcił się w wojownika, bowiem koń pozwalał na coraz dalszą penetrację stepu w pogoni za stadami bizonów, a w konsekwencji doprowadzał do stykania się z innymi szczepami, które ten sam teren uważały za własny. Stąd, od połowy
XVIII
wieku - kiedy w Ameryce na dobre osiedlili się już Europejczycy - Indianie prerii zaczęli wojować między sobą, co ułatwiło (w
XIX
wieku) Amerykanom podbój prerii Zachodu.
Po rozbiciu domen plemienia Nez Perce przez Amerykanów konie rasy Appaloosa rozbiegły się po stepie i jedynie kilkanaście z nich - schwytanych - stało się podstawą dzisiejszej hodowli liczącej obecnie w USA kilkaset tysięcy sztuk.
Cechy charakterystyczne, budowa zewnętrzna, pochodzenie, opis
Wysokość: do 165 cm w
kłębie
Wygląd: Silny koń o smukłej sylwetce. Posiada małą szlachetną głowę i silne kończyny tylne[2]. Istnieje 5 głównych wzorów umaszczenia koni Appaloosa, ale wszystkie rodzaje umaszczeń są tarantowate, przy czym głównym wzorem jest wzór "lamparci". Prócz umaszczenia, konie Appaloosa posiadają inne cechy charakterystyczne, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Należą do nich: rzadka i wiotka grzywa oraz ogon, biała, jak u człowieka,
twardówka,
czyli część oka wokół tęczówki, nakrapiana skóra na pysku oraz paskowany róg kopytowy. Kopyta są twarde i bardziej sprężyste niż u innych ras, co ma ogromne znaczenie dla wytrzymałości tych koni.
Kraj pochodzenia: USA - z hodowli Indian Nez Perce. Są końmi wytrzymałymi, chętnymi do pracy i łagodnymi. Obecnie głównie używane do szybkiej jazdy w stylu "western" oraz w rajdach długodystansowych.
Warto wiedzieć: Nazwę otrzymały od białych osadników z regionu
Palouse
, obejmującego wschodnią część stanu
Oregon
i północnej części stanu
Idaho
. W
1877
roku po zakończeniu walk z plemieniem Nez Perce zabrano tę część koni, które nie uciekły, ich indiańskim właścicielom. Planowa hodowla datuje się od
1938
roku. Appaloosa to spokojne i wszechstronne konie użytkowe.
Bibliografia
- The Noble Horse M.H. Dossenbach, New York 1985,
- The Ultimate Book of the Horse and Rider Judith Draper, Debby Sly, Sarah Muir, New York 1999,
Przypisy
- ↑ W rzeczywistości Coronado zmarł w roku
1554
w mieście Meksyk
- ↑ Nie należy tej rasy mylić z obecnie hodowanymi końmi rasy Quarter Horse (nazwa pochodzi od quarter - mile race, czyli wyścigów na dystansie ćwierć mili), które są bardziej zbliżone do mustangów