Antonio de Padua María Severino López de Santa Anna y Pérez de Lebrón (ur.
21 lutego
1794
w
Jalapie Enriques
, zm.
21 czerwca
1876
w mieście
Meksyk
) –
meksykański
polityk i wojskowy. Wielokrotny prezydent
Meksyku
, którym rządził w sposób dyktatorski i przyczynił się do jego upadku.
Biografia
Santa Anna był synem niższego urzędnika hiszpańskiej administracji kolonialnej. Swoją karierę rozpoczął od wstąpienia do armii hiszpańskiej, w której osiągnął stopień
kapitana
. W czasie walk o niepodległość walczył zarówno po stronie powstańców, jak i rojalistów. W
1821
r. poparł
Agustina de Iturbide
, który pokonał Hiszpanów[4]. W
1823
r. wziął udział w przewrocie przeciwko Iturbidemu, który został obalony. W
1828
r. wsparł
Vicente Guerrero
w jego walce o urząd prezydenta, a później doprowadził do jego usunięcia z urzędu.
Santa Anna zyskał duże uznanie za udział w walkach z Hiszpanami w 1829 r., którzy próbowali odzyskać swoją dawną kolonię (ogłoszono go wtedy "bohaterem
Tampico
"). Jego "mir wojskowy" pomógł mu w zdobyciu prezydentury w 1833 r., kiedy wystąpił jako zwolennik federalizmu[5] i przeciwnik Kościoła katolickiego. Jednak wbrew wcześniejszym zapowiedziom doprowadził do utworzenia silnie scentralizowanego aparatu administracyjnego. Przy władzy pozostawał do 1836 r., kiedy to udał się do
Teksasu
, aby stłumić rebelię tamtejszych osadników amerykańskich próbujących się usamodzielnić i uzyskać niezależność od rządu meksykańskiego. W czasie ekspedycji karnej Santa Anny Teksańczycy ogłosili swoją niepodległość (
2 marca
1836
r.). Santa Anna pokonał powstańców w
Alamo
i pod
Goliad
. Pod Goliad 26 marca
1836
r. na jego rozkaz dokonano masakry 342 jeńców. Następnie Santa Anna udał się na wschód w kierunku rzeki
San Jacinto
, gdzie
21 kwietnia
został pokonany przez
Sama Houstona
. Uciekał z pola bitwy, uprzednio zrzuciwszy mundur generalski. Gdy został wzięty do niewoli. Z początku twierdził, że jest szeregowcem, później (gdy zwrócono uwagę na jego elegancką koszulę) twierdził, że jest oficerem. Gdy został przyprowadzony do obozu inni jeńcy z szacunkiem wstali na jego widok. Wtedy Teksańczycy przekonali się, że schwytali Santa Annę.
14 maja
1836 roku w Velasco podpisał układ pokojowy z prezydentem Teksasu Davidem G. Burnetem. Układ uznawał niepodległość Teksasu. Po podpisaniu układu Santa Anna jednak nie od razu został zwolniony. Przez pewien czas przebywał w Orozimba, w posiadłości Dr Phelpsa, koło Columbia. Teksascy politycy różnili się w opiniach co do tego jaki ma być dalszy los Santa Anny. 25 listopada 1836 r. Santa Anna został odesłany do
Stanów Zjednoczonych
, które miało pośredniczyć w negocjacjach. W tym czasie w Teksasie pojawił się pomysł przyłączenia się do USA, czego USA nie chciały. [6]. W 1837 roku Santa Anna powrócił do Meksyku. Zmuszono go do ustąpienia z urzędu i udania się na emeryturę. Wartość traktatu została zakwestionowana, gdyż podpisujący go Santa Anna był wtedy jeńcem, więc działał pod przymusem. Ostatecznie jednak uznano niepodległość Teksasu, przy czym stało się to w momencie gdy Teksas został już przyłączony do USA.
W
1838
r. marynarka francuska próbowała zająć
Veracruz
w odwecie za szkody, jakie ponieśli obywatele francuscy w Meksyku. Francuzi domagali się wtedy odpowiednich reparacji dla siebie, które były zakamuflowaną próbą uzależnienia Meksyku od Francji. Santa Anna poprowadził armię meksykańską do Veracruz i jedynie ostrzelał statki francuskie, które już wypływały z portu. W czasie pojedynku artyleryjskiego stracił nogę. Dzięki tym "nadzwyczajnym wyczynom" zyskał sobie opinię "wybawiciela Meksyku", co wystarczyło mu po raz kolejny do objęcia władzy w kraju i sprawowania dyktatorskich rządów od marca do lipca 1839 r., podczas gdy oficjalny prezydent był za granicą. Dwa lata później doprowadził do zamachu stanu i przejął ponownie władzę w kraju, którą sprawował do 1845 r., wtedy to bowiem po pojmaniu go przez grupę Indian i oddaniu legalnym władzom został zmuszony do emigracji. Ocalenie znalazł na
Kubie
.
W 1846 r. wybuchła wojna ze Stanami Zjednoczonymi, Santa Anna skontaktował się z prezydentem amerykańskim
Jamesem Knoxem Polkiem
, aby ten pozwolił mu przedostać się przez blokadę morską w celu rzekomego negocjowania warunków pokojowych. Santa Anna obiecał Amerykanom, że użyje swych wpływów aby przekonać Meksykanów do złożenia broni. Po swoim powrocie Santa Anna przejął dowodzenie nad armią meksykańską. Jednak zamiast podjęcia "działań pokojowych" zwrócił się przeciwko Amerykanom. Ostatecznie został rozgromiony przez gen.
Winfielda Scotta
. Santa Anna znowu musiał się udać na polityczną emeryturę. Od
1847
r. przebywał na wygnaniu na
Jamajce
.
Dwa lata później zamieszkał w Tubaco w
Kolumbii
. W
1853
r. został zaproszony do kraju przez stronnictwo konserwatystów, którzy próbowali przejąć władzę. Razem z nimi ponownie udało mu się zapanować nad Meksykiem. Jednak i ten okres jego rządów był tak samo krótki jak i poprzednie. Santa Anna zagarniał pieniądze z budżetu państwa do własnej kieszeni, ponadto sprzedał Stanom Zjednoczonym część terytorium (tzw.
zakup Gadsdena
) i ogłosił siebie dożywotnim dyktatorem. Obalono go w 1855 r. w wyniku tzw. "powstania Ayutla", którego głównymi przywódcami byli
Benito Juárez
i Ignacio Comonfort.
Nawet konserwatywni sojusznicy Santa Anny mieli już wtedy dość jego "politycznych i wojskowych talentów" i nie pomogli mu w trudnym momencie. Santa Anna musiał uciekać na
Kubę
. Później w kraju sądzono go zaocznie za korupcję i sprzeniewierzenie środków państwowych. Następnymi miejscami pobytu Santa Anny były m.in.
Nowy Jork
i
Kolumbia
. W czasie swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych w 1863 r. proponował swoje usługi w obaleniu cesarza
Maksymiliana I
osadzonego na tronie meksykańskim przez Francuzów, jednocześnie oferował swoje doświadczenie cesarzowi przeciwko któremu knuł spisek. Obydwie propozycje zostały odrzucone.
W
1874
r. wykorzystał ogłoszenie amnestii generalnej w kraju i wrócił do Meksyku. Dwa lata później zmarł opuszczony przez wszystkich, schorowany (przy końcu życia oślepł) i bez grosza przy duszy.
Santa Anna posiadał przyciągającą osobowość oraz wybitne zdolności przywódcze. Jego ekstrawagancki styl życia, umiłowanie luksusu i żądza władzy połączone z niekompetencją w sprawach państwowych doprowadziły Meksyk na skraj katastrofy, a jego samego do ubóstwa i utraty resztek szacunku.
Bibliografia
Batalie i wodzowie wszech czasów nr 40 (dodatek do "Rzeczypospolitej" 18.10.2008): Santa Anna pod Alamo
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑
16 maja
1833
-
3 czerwca
1833
,
18 czerwca
1833
-
5 lipca
1833
,
27 października
1833
-
15 grudnia
1833
,
24 kwietnia
1834
-
27 stycznia
1835
,
20 marca
1839
-
10 lipca
1839
,
10 października
1841
-
26 października
1842
,
4 marca
1843
-
4 października
1843
,
4 czerwca
1844
-
12 września
1844
,
21 marca
1847
-
2 kwietnia
1847
20 maja
1847
-
15 września
1847
,
20 kwietnia
1853
-
9 sierpnia
1855
- ↑ Valentín Gómez Farías (1833, 1834, 1839), Francisco Javier Echeverría (1841), Nicolás Bravo (1843), Valentín Canalizo (1844), Valentín Gómez Farías (1847), Manuel María Lombardini (1855)
- ↑ Valentín Gómez Farías (1833), Miguel Barragán (1835),
Anastasio Bustamante
(1839), Nicolás Bravo (1842), Valentín Canalizo (1843), José Joaquín Herrera (1844), Pedro María Anaya (1847), Martín Carrera (1855)
- ↑ Iturbide wcześniej walczył w armii królewskiej, a później przyłączył się do powstańców.
- ↑ Federaliści opowiadali się za silną autonomią stanów meksykańskich i ograniczeniem władzy centralnej.
- ↑ SONS OF DEWITT COLONY TEXAS, 1997-2008, Wallace L. McKeehan
[1]
/
