Anhydryt nazwa ta obejmuje dwa pokrewne pojęcia:
-
minerał
z grupy
siarczanów
–
siarczan wapnia
- monomineralna
skała osadowa
(siarczanowa), zbudowana niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie, a podrzędnie z
gipsu
,
kalcytu
, i
halitu
.
Nazwa pochodzi od gr. an = bez i hydro = woda (anhydros = bezwodny), określająca jako "gips bez wody".
Minerał
Charakterystyka:
- pod wpływem uderzenia rozpada się na podobne do kostek kawałki.
- rozpuszcza się w kwasie solnym i w wodzie.
- wietrzejąc, wchłania wodę i zmienia się w
gips
; przy czym zwiększa swoją objętość nawet o 60%. W trakcie wbudowywanie wody pęcznieje i pęka (rozwarstwia się), tworząc niekiedy tzw. trzewiowiec (bo przypominający
trzewia
).
Tworzy kryształy o
pokroju
grubotabliczkowym, krótkosłupowym, bądź o postaci zbliżonej do sześcianu – na ścianach występują charakterystyczne zbrużdżenia. Często tworzy kryształy
zbliźniaczone
. Jest kruchy, przezroczysty; jest minerałem pospolitym, występuje w wielu rejonach Ziemi.
Występowanie
Występuje przede wszystkim w postaci monomineralnych skał - anhydrytów, spotykany jest również w
iłach
,
mułowcach
i
marglach
, jest jednak dużo rzadszy od swojego uwodnionego odpowiednika -
gipsu
.
Skała
Monomineralna skała osadowa (siarczanowa), zbudowana niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie, a podrzędnie z
gipsu
,
kalcytu
, i
halitu
.
Przeważnie ma barwę niebieskoszarą, rzadziej białą, kremową. Odznacza się
teksturą
masywną i zwykle bezkierunkową. Powstanie jej i zastosowanie jest analogiczne jak minerału o tej nazwie.
Występowanie
Jest
ewaporatem
- produktem
odparowania
wody morskiej, lub
dehydratacji
(odwodnienia)
gipsów
.
Anhydryt (skała) występuje powszechnie w
złożach
gipsowo-solnych pochodzenia morskiego lub jeziornego, często w postaci oddzielnych złóż, niekiedy o znacznej miąższości.
- Miejsca występowania
USA
(
Luizjana
,
Nowy Meksyk
,
Dakota Południowa
,
Teksas
);
Kanada
– (
Ontario
);
Meksyk
,
Chile
,
Indie
,
Rosja
,
Szwajcaria
,
Austria
,
Wielka Brytania
,
Włochy
.
W
Polsce
występuje w okolicach
Lwówka Śląskiego
(
Niwnice
- kopalnia Nowy Ląd),
Inowrocławia
,
Kłodawy
,
Lubania
i in..
Zastosowanie
Stosuje się go w przemyśle cementowym i do wyrobu
kwasu siarkowego
. Jako wypełniacz w procesie produkcji papieru, szeroko wykorzystywany w budownictwie (po przeróbce, zamiennie z gipsem) – tynki, okładziny, posadzki; wykorzystywany do płuczek wiertniczych. Ma znaczenie kolekcjonerskie. Znajduje zastosowanie w jubilerstwie oraz jako kamień ozdobny. Najcenniejsze okazy o barwie purpurowej pochodzą z Kanady i Szwajcarii. Kryształy szlifowane w formie
kaboszonów
, nie przekraczają masy 10 kr. Niezwykle fioletowe kryształy, osiągające długość do 30 cm, znaleziono podczas budowy tunelu Simplon w Alpach Walijskich (Szwajcaria/Włochy).
Zobacz też
