Anatol Fejgin (ur. 25 września 1909 w Warszawie , zm. 28 lipca 2002 w Warszawie) – polski działacz komunistyczny żydowskiego pochodzenia, wysoki funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa PRL , zbrodniarz stalinowski .

Biografia

Lata przedwojenne

Urodził się w Warszawie w rodzinie żydowskiej , jako syn Mojżesza i Marii z domu Kacenelebogen. W 1924 należał do kółek samokształceniowych, a następnie do rewolucyjnej organizacji szkolnej – Związek Młodzieży Socjalistycznej, kierowanej przez Związek Młodzieży Robotniczej w Polsce. W 1927 po ukończeniu gimnazjum w Warszawie, rozpoczął studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego . Na studiach związany był z rewolucyjną organizacją młodzieży akademickiej „Pochodnia” oraz z Międzynarodową Organizacją Pomocy Robotnikom, a następnie od 1928 został oficjalnym członkiem Związku Młodzieży Robotniczej na terenie Warszawy . Od 1928 był członkiem Komunistycznej Partii Polski . W 1929 został skazany na karę 2 lat więzienia za działalność komunistyczną , a w 1932 ponownie na karę 4 lat więzienia. W późniejszym okresie był etatowym funkcjonariuszem KPP, do jej rozwiązania w 1938 .

Okres II wojny światowej

We wrześniu 1939 po kapitulacji Warszawy, Fejgin przedostał się do Brześcia , a następnie do Lwowa , gdzie pracował jako ekonomista, a później jako naczelnik Wydziału Planowania w drukarni państwowej. Pod koniec czerwca 1941 przeniósł się do obwodu Kujbyszewskiego . Pracował tam w sowchozie pełniąc funkcję ekonomisty-buchaltera, a następnie został zatrudniony w Zakładach Zbrojeniowych w Kujbyszewie . W maju 1943 wstąpił do 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, gdzie został oficerem politycznym . Od lutego 1944 zajmował stanowisko szefa Wydziału Polityczno-Wychowawczego 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta , a od stycznia 1945 – szefa Oddziału Personalnego w Głównym Zarządzie Polityczno-Wychowawczym WP.

Lata powojenne

Od maja 1945 był członkiem komunistycznej Polskiej Partii Robotniczej .

We wrześniu 1945 został na własną prośbę przyjęty do Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego , w którym został zastępcą pułkownika Piotra Pużaka, szefa Zarządu. W GZI WP zajmował się archiwum II Oddziału Sztabu Generalnego , dokumentami byłego Ministra Spraw Wojskowych oraz aktami Samodzielnego Referatu Okręgu Korpusu I. Od października 1949 został przeniesiony do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego . Z dniem 1 maja 1950 , został zatrudniony na stanowisku dyrektora Biura Specjalnego, a 1 grudnia 1951 został dyrektorem X Departamentu MBP Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego . Wraz z pułkownikiem Michałem Taboryskim kierował zmanipulowaniem przez specjalną grupę X Departamentu MBP wyników wyborów do Sejmu PRL pierwszej kadencji przeprowadzonych 26 października 1952 roku^[1]. W czasie służby w aparacie bezpieczeństwa przez cały ten czas pozostawał na etacie Departamentu Personalnego Ministerstwa Obrony Narodowej . Dopiero z dniem 23 marca 1954 rozkazem nr 273, Anatol Fejgin został przeniesiony do rezerwy. Został zawieszony w funkcji 5 grudnia 1953 po ucieczce na Zachód pułkownika Światły , następnie zwolniony z MBP 10 lutego 1954 i usunięty z partii. W 1955 został aresztowany i następnie w dniu 11 listopada 1957 skazany na karę 12 lat więzienia za stosowanie niedozwolonych metod przesłuchań i łamanie prawa w procedurze zatrzymań. Zarzuty obejmowały bezprawne pozbawienie wolności i spowodowanie szczególnego udręczenia co najmniej 28 osób, w okresie od 1950 do 1953, w tym polecanie podległym funkcjonariuszom stosowania wobec niektórych z tych osób przymusu fizycznego i psychicznego. Został zwolniony z więzienia w 1964 na skutek ułaskawienia.

Przez ówczesne władze państwowe został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy , Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari .

Zmarł w Warszawie. Jest pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach .

Uprawnienia kombatanckie

W 1985 został przyjęty do ZBoWiD i uzyskał uprawnienia kombatanckie z tytułu służby wojskowej, lecz w 1990 , po postępowaniu weryfikacyjnym, decyzje te uchylono i uprawnienia odebrano z powodu stosowania niedopuszczalnych metod śledztwa podczas pracy w MBP. W latach 90. był świadkiem na procesie Adama Humera . Na decyzję ZG ZBoWiD Anatol Fejgin złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego , wnosząc o jej uchylenie. Zarzucił on Zarządowi Głównemu naruszenie przepisów kpa dotyczących wznowienia postępowania, gdyż okoliczności sprawy opisane w tej decyzji musiały być znane już w dniu przyznania mu uprawnień kombatanckich, nawet gdyby były prawdziwe, czemu on zaprzeczał. NSA skargę oddalił.

NSA powołał się na wyrok Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z 11 listopada 1957 , skazujący Anatola Fejgina na 12 lat więzienia za to, że od początku 1950 do końca 1953 w Miedzeszynie i Warszawie, jako kierownik grupy specjalnej, później dyrektor Biura Specjalnego, a następnie dyrektor Departamentu X MBP bezprawnie pozbawił wolności co najmniej 28 osób i spowodował szczególne ich udręczenie. Przetrzymywał on je bezpodstawnie w więzieniu od kilku miesięcy do 3 lat i polecił podległym funkcjonariuszom bezpieczeństwa stosować wobec niektórych z tych osób przymus fizyczny i psychiczny. Sąd Najwyższy nie uwzględnił rewizji oskarżonego i wyrok Sądu Wojewódzkiego utrzymał w mocy.

NSA podkreślił, że wyroki skazujące – wbrew temu, co twierdzi Anatol Fejgin – nie zawierają w odniesieniu do niego jakichkolwiek ocen pozytywnych. Zarówno z ustaleń Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy, jak i Sądu Najwyższego wynika w sposób jasny i oczywisty, że po zakończeniu II wojny światowej dopuścił się on czynów zasługujących na szczególne potępienie, o rzadko spotykanej w praktyce sądowej szkodliwości społecznej, wyrządzających wielką szkodę całemu społeczeństwu polskiemu i poszczególnym ludziom.

Dlatego sąd uznał, że przyznanie uprawnień kombatanckich Anatolowi Fejginowi było niedopuszczalne.''^[2]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Profil służbowy Anatola Fejgina w BIP IPN