Wizerunek Amona.

Amon ( egip. Imn - ukryty; również Amon-Ra/Re, Amoun, Amun, Amen; rzadziej Imen, Ammon, Hammon) - egipski bóg, sprawca niewidzialnego wiatru, urodzaju, płodności^[1]. Był uosobieniem niewidzialnych życiodajnych elementów natury: powietrza i wiatru. Powodował, że plony były obfite, zwierzęta się mnożyły, a kobiety rodziły dzieci. Wraz ze swoją małżonką Mut oraz synem Chonsu - bogiem-księżycem - stanowili w Karnaku tebańską triadę. Jego żeńskim odpowiednikiem była Amaunet . Natomiast jako Amon-Kematef^[2] wchodził w skład Ogdoady , której kult trwał w Hermopolis Magna . Grecy identyfikowali go ze swoim władcą bogów - Zeusem . Kult Zeusa Amona najpierw rozpowszechnił się w Grecji , a stąd jako Jupiter Amon dotarł do Rzymu .

Wizerunek Amona

lub

Amon w hieroglifach

Przedstawiany jako król w koronie z dwoma wysokimi piórami (jako Amon-Ra), człowiek z głową barana o zakrzywionych rogach, pod postacią gęsi , a także jako wąż Kematef, niekiedy w formie bezosobowej, jako obelisk.

Historia kultu Amona

Imię Amona po raz pierwszy pojawia się w Tekstach Piramid z okresu Starego Państwa . Występuje tam wraz z imieniem małżonki - Amaunet, a także w związkach z imieniem Mina oraz Ha - boga pustyni zachodniej.

Od XXII wieku p.n.e. rozpowszechniony w Tebach. Początkowo lokalne bóstwo Teb . Za czasów XI dynastii , gdy lokalni władcy nabrali znaczenia, a stolica Egiptu została przeniesiona do Teb, stał się głównym bogiem Egiptu^[3]. W czasach Nowego Państwa osiągnął rangę boga narodowego, a po połączeniu z kultem boga Re , stał się Amonem-Re. Pozycję Amona tymczasowo przyćmiła decyzja faraona Echnatona o przeniesieniu stolicy do Achetaton (dzisiejsze Tell el-Amarna ) i uznaniu Atona jedynym bogiem. Niemniej już jego następca, Tutanchamon , zadecydował o powrocie do religijnej doktryny Teb - także zachwiana władza i wpływy kapłanów Amona zostały na nowo przez nich odzyskane. Za czasów XXV dynastii nastąpiło odrodzenie kultu Amona, a to za sprawą dojścia do władzy Kuszytów , wywodzących się z Nubii , którzy za prawdziwy dom Amona uznawali święte miejsce w Gebel Barkal w północnym Sudanie (czyli Nubii). Pozycję Amona zachwiało dopiero zniszczenie Teb przez Asyryjczyków w 663 r. p.n.e. Od tego momentu w historii jego miejsce pośród panteonu bogów zaczął przejmować Ozyrys .

Fasada Wielkiej Świątyni Amona w Karnaku	Baran - jedna z reprezentacji Amona, świątynia Amona w Karnaku	Posąg Amona, świątynia Amona w Karnaku	Plan świątyni Amona w Karnaku (opisy angielskie)
Bogowie Ptah , Re-Horachte oraz Amon (po prawej) - stela z grobowca Ramzesa II

Kapłani Amona

Od XXII w. p.n.e. kult Amona w nomie tebańskim ^[4], z głównym ośrodkiem w Karnaku , rozrastał się. To właśnie tu, w Karnaku, powstał jeden z największych kompleksów architektury starożytnej - Wielka Świątynia Amona.

Ze względu na rangę Amona pośród innych bogów egipskich kapłani Amona zajmowali najważniejsze stanowiska w państwie. W okresie późniejszym sam faraon był najwyższym kapłanem Amona, a jego żona była przełożoną kapłanek. Same kapłanki wywodziły się z rodziny królewskiej.

Zatrzymanie podczas publicznych procesji posągu Amona niesionego w barce^[5] oznaczało podjęcie ważnej decyzji. Decyzja ta oznajmiana była przez kapłanów. W taki właśnie sposób został wyznaczony na nowego władcę Totmes III .

Amon-Re

Amon- Re

Amon-Re w hieroglifach

Ubóstwione Słońce, stwórca świata i pan ładu we wszechświecie, władca bogów, ludzi i państwa zmarłych. W czasach Nowego Państwa ( XVI – XI wiek p.n.e.) Amon stał się głównym bogiem państwowym. Jego kult został połączony przez kapłanów Heliopolis z kultem Re^[6] (boga Słońca ) i tak narodził się Amon-Re. Dzięki temu kult Amona został jeszcze bardziej wzmocniony. Kult Amona-Re został "rozerwany" dopiero za panowania XXV dynastii kuszyckiej.

Zobacz też

• Arcykapłani Amona rezydujący w Tebach za czasów XXI dynastii
• Karnak , Teby
• Mitologia egipska
• Bogowie starożytnego Egiptu

Bibliografia

• Barnett, Mary Bogowie i mity starożytnego Egiptu, Arkady, Warszawa 1997 r., s. 81 i inne,
• Pavan, Ada Russo w przekł. Agnieszki Michalskiej-Rajch Tajemna Wiedza Egiptu, Wydawnictwo Ravi, Łódź 2002 r., s. 41-42
• Shaw, Ian i Nicholson, Paul The British Museum Dictionary of Ancient Egypt, The American University in Cairo Press, Kair 2002 r., s. 31-32,

Przypisy