Kryształ kwarcu z zabarwioną na ametystowo główką.

Ametyst – minerał , fioletowa, przezroczysta odmiana kwarcu (SiO₂).

Nazwa pochodzi z greckiego i oznacza "trzeźwy" (a – nie, méthystos – pijany), bo według greckich wierzeń, picie wina z czar ametystowych zabezpieczało pijącego przed upiciem się.

Właściwości

• Wzór chemiczny – SiO₂ dwutlenek krzemu
• Układ krystalograficzny – trygonalny
• Twardość w skali Mohsa – 7
• Łupliwość – brak
• Rysa – biała
• Przełam – muszlowy
• Gęstość – 2,65 g/cm³
• Barwa – fioletowa
• Połysk – szklisty

Jest to odmiana kwarcu o zabarwieniu fioletowym, purpurowym lub purpurowo fioletowym. Swoją barwę zawdzięcza obecności żelaza i promieniowaniu radioaktywnemu. Intensywność barwy można podwyższyć przez krótkotrwałe ogrzewanie. Długotrwałe ogrzewanie niszczy naturalne zabarwienie nieodwracalnie.
Tworzy kryształy o pokroju słupkowym, rzadziej igiełkowym (do kilku centymetrów, bardzo rzadko tworzy czyste kryształy powyżej 10cm). Najczęściej występuje w formie szczotek krystalicznych w pustkach skalnych ( geodach , druzach , szczelinach). Wykształca skupienia zbite i ziarniste. Często wykazuje charakterystyczne wstęgowanie/smugowanie – naprzemienne ułożenie warstewek o różnym natężeniu barwy. Czasami tworzy formy o wykształceniu berłowym.

Szczotka krystaliczna ametystu, Minas Gerias, Brazylia	Poniżej kryształów kwarcu widać skupienia chalcedonu	Igiełki wrosłe w kryształy ametystu to inkluzje rutylu , podobnie jak włosy wenus	Mniejsza szczotka ametystowa, tym razem wraz z inkludującym göethytem
Wcześniej wspomniany göethyt , przypadek podobny co tygrysie oko	Szczotka ametystowa – 13cm	Ametyst – szlif kwadratowy	Ametyst oszlifowany jako gemma

Występowanie

W dużych ilościach wśród utworów pneumatolitowych i hydrotermalnych; także wśród skał osadowych ( żwiry , piaski ). Występuje głównie w próżniach pogazowych skał bazaltowych , w tak zwanych geodach lub migdałach . Geody pochodzące z Brazylii osiągają czasem wielkość ponad jednego metra sześciennego.

Miejsca występowania: Brazylia – Bahia, Minas Gerais, Mato Grosso, Urugwaj , Iran , USA – Montana, Georgia, Arizona, Rosja – Ural, w rejonie Jakucka, na płw. Kolskim, Niemcy , Sri Lanka , Madagaskar , w Alpach.

Polska – okolice Lwówka Śląskiego i Kamiennej Góry oraz Krzeszowic – zwykle w melafirach , także w Tatrach – w dolomicie .

Zastosowanie

• ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
• jest stosowany w jubilerstwie jako kamień szlachetny .

Znane ametysty

• Muzeum Brytyjskie w Londynie – oszlifowany kamień o wadze 343 karata .
• Smithsonian Institution w Waszyngtonie – oszlifowany brazylijski kamień o wadze 1362 karata; kamień z Północnej Karoliny -202,5 karata.
• ametysty były umieszczane w klejnotach koronnych (berło Katarzyny Wielkiej ; berło królów brytyjskich).
• w skarbcu watykańskim znajduje się znany papieski pierścień z ametystem.

Ciekawostki

Legenda
Jedna z najpiękniejszych nimf leśnych nosiła imię Amethis. Rozkochany w niej bóg Bachus prześladował ją swoimi względami, ale Amethis stroniła od lubieżnego i pijackiego boga. Diana , wzruszona prośbami nieszczęsnej nimfy zamieniła ją w cudowny klejnot , zaś Bachus , ujęty jej dziewiczą skromnością, czarowny ów klejnot obdarzył własnością ujarzmiania i pokonywania pijaństwa.
Ametyst w Biblii
Ametyst jest wymieniany jako jeden z kamieni pektorału Aarona (Wj 28:19; Wj 39:12). W Apokalipsie Św. Jana stanowi ozdobę dwunastej warstwy fundamentu niebieskiego Jeruzalem (Ap 21:20).

Bibliografia

• W.Szumann- „Kamienie szlachetne i ozdobne”;
• N.Sobczak – „Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych”;
• R. Hochleitner – „Minerały i kryształy”;
• Leksykon Przyrodniczy – „Minerały”;
• Podręczny Leksykon Przyrodniczy – „Minerały i kamienie szlachetne”;
• Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup.. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982. 
• C. Hall – „Klejnoty kamienie szlachetne i ozdobne”;
• G.G. Gormaz i J.J.Casanovas – „Atlas mineralogii”.

Zobacz też

kamień ozdobny , minerał , , kwarc .