Norka amerykańska, wizon (Neovison vison[3]) – gatunek
drapieżnego
ssaka
z rodziny
łasicowatych
.
Nie jest blisko spokrewniona z
norką europejską
i oba gatunki nie mogą się krzyżować.
Występowanie
Norka amerykańska jest powszechnie spotykana w
Ameryce Północnej
. Występuje w niemal całej
Kanadzie
i 48 z 50 stanów
USA
.
Od lat 50.
XX
w. norka amerykańska występuje dziko także w
Europie
, gdzie została sprowadzona jako zwierzę futerkowe. Dzikie populacje tego gatunku, zostały zapoczątkowane poprzez wypuszczenia w latach 50. XX wieku na terenach ówczesnego Związku Radzieckiego i obecnie występują na
Islandii
, w krajach
skandynawskich
,
Wielkiej Brytanii
,
Hiszpanii
,
Francji
,
Niemczech
,
Polsce
i części
Rosji
. Znikoma część norek, które przedostały się z hodowli do stanu dzikiego, w warunkach leśnych nie jest w stanie się rozmnażać ze względu na określony, hodowlany behawior.
Wygląd
Norki amerykańskie mają wydłużone ciało z relatywnie krótkimi łapami i ogonem. Głowa norki jest mała i dość płaska; palce tylnych nóg spięte błoną.
Pokryte są gęstym, miękkim, nieprzepuszczającym wody futrem, zwykle barwy brązowej. Podbródek zwykle biały.
Norka amerykańska jest większa i cięższa od swej europejskiej krewniaczki. Ciało norki amerykańskiej ma długość 30 – 43 cm, zaś długość ogona to ok. 13 – 23 cm. Masa ciała osiąga ciężar 0,7 – 2,3 kg. Samce i samice dość znacznie różnią się wielkością; podane przedziały wielkości i masy w swych górnych granicach dotyczą samców, zaś w dolnych – samic.
Hodowlana odmiana tego gatunku osiąga większe rozmiary.
Tryb życia
Gatunek ten żyje w pobliżu śródleśnych wód. Norki amerykańskie przejawiają aktywność głównie w nocy i o zmierzchu, w ciągu dnia przebywają w samodzielnie wykopanych norach ziemnych, które mogą mieć do 3 metrów długości. Niekiedy norka nie buduje własnej nory, lecz zajmuje już istniejącą lub osiedla się w nisko położonej dziupli lub
wykrocie
.
Poza okresem godowym prowadzą samotniczy tryb życia i agresywnie reagują na innych przedstawicieli własnego gatunku. Granice własnego terytorium oznaczają przy pomocy wydzieliny gruczołów okołoodbytowych. Wielkość terytorium poszczególnych osobników związana jest z płcią zwierzęcia: samice mają rewiry wielkości 8 – 20 ha., obszar samca dochodzi niekiedy do 800 ha.
Dobrze pływają i potrafią nurkować do głębokości 6 metrów.
Pożywienie
Norki amerykańskie są mięsożerne i są zręcznymi myśliwymi. Zjadają drobne
ssaki
(
piżmaki
,
zające
,
ryjówki
), a także
żaby
, bezkręgowce –
stawonogi
(np.
raki
) i
owady
, a często również
ryby
i ptactwo wodne. Norki zjadają także jaja ptaków.
Rozmnażanie
Raz do roku samica po ok. 40 – 80-dniowej ciąży rodzi 2 – 8 młodych (najczęściej 2-3). Okres godowy przypada na okres od lutego do początku kwietnia, narodziny młodych – na koniec kwietnia lub
maj
. Samica rodzi w gnieździe wyścielonym włosami, piórami i suchymi roślinami. Młode spędzają w nim pierwsze tygodnie życia. Po ok. 6 tygodniach są już częściowo samodzielne, zaś na jesieni matka opuszcza je ostatecznie. Dojrzałość płciową samice osiągają po ok. roku, zaś samce – po 18 miesiącach. Żyją do 10 lat.
Podgatunki
Wyróżnia się kilkanaście podgatunków norki amerykańskiej[3]:
- N. vison aestuarina (Ginnell, 1916)
- N. vison aniakensis (Burns, 1964)
- N. vison energumenos (Bangs, 1896)
- N. vison evagor (Hall, 1932)
- N. vison evergladensis (Hamilton, 1948)
- N. vison ingens (
Osgood
, 1900)
- N. vison lacustris (Preble, 1902)
- N. vison letifera (Hollister, 1913)
- N. vison lowii (Anderson, 1945)
- N. vison lutensis (Bangs, 1898)
- N. vison melampeplus (Elliot, 1904)
- N. vison mink (Peale & Palisot de Beauvois, 1796)
- N. vison nesolestes (Heller, 1909)
- N. vison vison (Schreber, 1777)
- N. vison vulgivaga (Bangs, 1895)
Norki w hodowli
Norki amerykańskie są w wielu krajach
europejskich
i na
rosyjskiej
Syberii
dość powszechnie hodowane na fermach, jako zwierzęta futerkowe.
Forma fermowa tego gatunku jest znacznie większa od dzikiej (30-50 cm długości, ogon – 12-20 cm, waży dwukrotnie więcej aniżeli dzika). W warunkach fermowych uzyskano kilka odmian barwnych norki, m.in. białe, czarne czy
palomino
.
Od
1991
r. istnienie ferm hodujących norki amerykańskie jest zakazane w
Szwajcarii
(mimo że wcześniej norki nie były tam nawet hodowane), od
1998
– w
Austrii
(istniały tam 3 fermy), a od
2003
– w
Wielkiej Brytanii
.
Fermy norek amerykańskich to naturalne zakłady utylizacyjne – norki żywią się produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego. Największym producentem norek w Europie jest
Dania
.
Ciekawostki
Hodowla norek amerykańskich w celu pozyskania futra, stała się celem kampanii sprzeciwu ruchów ekologicznych. Efektem kampanii stało się likwidowanie hodowli oraz wypuszczanie przez działaczy ekologicznych tysięcy zwierząt na wolność. W ten sposób norka amerykańska zajęła pustą nisze ekologiczną powstałą po wymarłej norce europejskiej, która wyginęła na początku XX. wieku.
Fermy norek w sposób naturalny utylizują tysiące ton produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego eliminując w ten sposób energochłonną oraz drogą utylizację konwencjonalną.
Przypisy
- ↑
Neovison vison
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑
Neovison vison
. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (
ang.
)
- ↑ 3,0 3,1 Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.)
Neovison vison.
w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (
ang.
) [dostęp 9 grudnia 2007]
Zobacz też
