Aleksandr Jakowlew
Jakowlew (na lewo od Gorbaczowa) podczas spotkania z George'em Bushem w 1989
Data i miejsce urodzenia	2 grudnia 1923 okolice Jarosławia
Data śmierci	18 października 2005

Aleksandr Nikołajewicz Jakowlew ros. Александр Николаевич Яковлев (ur. 2 grudnia 1923 koło Jarosławia - zm. 18 października 2005 ) – rosyjski ekonomista i działacz komunistyczny. Intelektualista, pomysłodawca pieriestrojki , doradca Michaiła Gorbaczowa .

Był wysoko postawionym funkcjonariuszem aparatu propagandy komunistycznej. Z powodu opublikowanego w 1972 artykułu Przeciw antyhistoryzmowi, odebranego jako zakamuflowana krytyka nacjonalistycznych i antysemickich tendencji w KPZR, usunięty ze stanowisk, następnie ambasador w Kanadzie. Po dojściu do władzy Gorbaczowa sekretarz do spraw ideologii KC KPZR. Przygotowywał publiczny wizerunek Gorbaczowa, zaś o jego skuteczności świadczy zjawisko tzw. "gorbimanii" na Zachodzie w latach 80. XX wieku. Był także inicjatorem polityki głasnosti, tzn. liberalizacji cenzury.

W miarę rozwoju reform stawał się stopniowo coraz większym krytykiem systemu radzieckiego, aż do całkowitego potępienia komunizmu jako doktryny i systemu politycznego.

Po rozpadzie ZSRR był przewodniczącym komisji do spraw rehabilitacji ofiar komunizmu (od 1992 ). Badał okoliczności śmierci Raoula Wallenberga , zamordowanego przez Sowietów. Dzięki Jakowlewowi za prezydentury Borysa Jelcyna w Rosji ruszyły badania archiwów katyńskich , skutecznie ograniczane za prezydentury Putina .

Został odznaczony m.in. Orderem Zasług dla Ojczyzny II klasy, Orderem Rewolucji Październikowej , Orderem Czerwonego Sztandaru , trzykrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy , Orderem Przyjaźni Narodów , Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy, Orderem Czerwonej Gwiazdy oraz estońskim Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej , litewskim Orderem Wielkiego Księcia Giedymina , łotewskim Orderem Trzech Gwiazd i Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec .

Jakowlew gościł w Polsce wiele razy. W 2005 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej ^[1].

Przypisy