Aktinidia
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad astrowych
Rząd :	wrzosowce
Rodzina :	aktinidiowate
Rodzaj :	aktinidia
Nazwa systematyczna
Actinidia Lindl. Nat. Syst. ed. 2. 439. Jul 1836

Owoce aktinidii chińskiej

Pędy aktinidii chińskiej

Aktinidia (Actinidia Lindl.) – rodzaj drzewiastych pnączy należący do rodziny aktinidiowatych . Występują w klimacie umiarkowanym . Gatunkiem typowym jest Actinida callosa L.^[2]. Owoce ( jagody ) aktinidii smakowitej i aktinidii chińskiej oraz ich mieszańców znane są pod nazwą kiwi.

Morfologia

Owijające się wokół podpór drewniejące pnącza o sezonowym ulistnieniu^[3]. Mają pędy o długich międzywęźlach i pojedncze liście. Zazwyczaj zarówno pędy, jak i liście porośnięte są szczeciniastymi włoskami . Przeważnie występuje dwupienność . Kwiaty o białych, zielonych lub czerwonawych płatkach korony. Owocem jest mięsista, owalna jagoda z licznymi nasionami.

Systematyka

Synonimy ^[4]

Heptaca Lour., Kalomikta Regel, Trochostigma Siebold & Zucc.

Pozycja systematyczna wg APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do rodziny aktinidiowatych Actinidiaceae, która wraz z siostrzaną rodziną Roridulaceae należą do rzędu rzędu wrzosowców wchodzącego w skład grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)^[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Ericanae Takht., rząd aktinidiowce (Actinidiales Takht. ex Reveal), rodzina aktinidiowate (Actinidiaceae Hutch.), podrodzina Actinidioideae Gilg in Engl. & Prantl, plemię Actinidieae Gilg in Engl. & Prantl., rodzaj aktinidia (Actinidia Lindl.)^[5].

Wybrane gatunki

Istnieją 94 gatunki aktinidii, z których następujące są uprawiane dla owoców :

• aktinidia smakowita (Actinidia deliciosa) – najczęściej uprawiana.
• aktinidia chińska (Actinidia chinensis) – podobna do aktinidii smakowitej , ale z zielonym, żółtym lub nawet żółto-czerwonym miąższem.
• aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta) – posiadająca mniejsze owoce (10-15 g) z zieloną, jadalną skórką i zielonym miąższem.
• aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta) – wydaje bardzo małe owoce, 8 g lub mniej, najbardziej mrozoodporny gatunek aktinidii (do -40 °C).
• Actinidia cordifolia
• Actinidia purpurea – podobna do aktinidii ostrolistnej ale z czerwonym miąższem.
• Actinidia polygama – małe owoce.

Stworzono także wiele mieszańców poprzez krzyżowanie niektórych gatunków.

Zastosowanie

• Owoce kiwi są spożywane na surowo. Można spożywać je w całości, razem ze skórką, która jest bogatym źródłem witamin.
  • Wartość odżywcza: kiwi zawiera duże ilości witaminy C . W 100 g owoców jest jej około 90 mg. Zawartość potasu jest nieco mniejsza od spotykanej w bananach . Owoc zawiera także witaminę A , witaminę E , witaminę K , wapń , żelazo i kwas foliowy .
• Surowe owoce zawierają peptydazę (aktynidinę lub papainę ), która może wywoływać alergie u ludzi. Szczególnie dla osób uczulonych na papaję lub ananasy owoce kiwi nie są wskazane.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• NCBI's taxonomy browser Wykaz gatunków
• Aktinidia – na plantacje towarowe