Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Komes

Komes - także palatyn (łac. comes lub comes palatinus) – pierwotnie, w okresie Cesarstwa rzymskiego dostojnik w skupiający władzę administracyjną i wojskową wyznaczonego okręgu.

W średniowiecznej Europie zachodniej - zwierzchnik hrabstwa (okręgu). Z czasem tytuł comesa przerodził się w Europie w dziedziczny arystokratyczny tytuł hrabiego.

Komes w Polsce

W Polsce nazwa komes/palatyn w dokumentach pojawia się w XII wieku wskutek przejmowania zachodnich zwyczajów i tytulatury. Kontakt z Zachodem dotyczył przede wszystkim rodziny książęcej i najbliższych jej współpracowników. Pierwotnie komesami nazywano panów lennych (możnowładców), w okresie feudalnym zarządców okręgów grodowych. Jako urzędnicy królewscy zarządzali grodem, pilnowali poboru podatków, na swoim terenie sprawowali władzę sądowniczą i dowodzili wojskiem. Z racji położenia okręgu komesi nie byli równi sobie - komesi stolicy i obszarów bardziej strategicznych zazwyczaj byli wybierani spośród bardziej zaufanych ludzi i mieli częstszy kontakt z władcą. Częściej też ruszali na wojnę, a z różnych przyczyn nie idąc sami musieli wyznaczać zastępcę do spraw wojennych. Z nich można wywodzić funkcję wojewody.

Funkcja komesa często była dziedziczona, a po jej zakończeniu (np. nie było potomka męskiego) tytuł pozostawał i stawał się dziedziczny - w efekcie czego pojawili się komesi tytularni. Przedniejsi z możnowładców, czując się im równymi z racji majątku, również przyjmowali tytuł komesa, mimo że nie było to związane ze sprawowaniem zarządu okręgu, tak jak wciąż miało to miejsce w Europie Zachodniej. Jak podaje profesor Juliusz Bardach: była to grupa zamknięta i przynależność do niej wynikała w zasadzie z tytułu urodzenia, a więc była dziedziczna. Na tej drodze pojawiły się również inne tytuły. Kres rozwarstwieniu szlachty i tytułomanii starała się położyć późniejsza polityka społeczna książąt piastowskich, a formalnie przypieczętowała konstytucja z 1638 roku, która zakazywała używania w Polsce wszelkich tytułów - z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych tytułów książęcych rodzin pochodzących z Wielkiego Księstwa Litewskiego (kniaziów). Mimo to wiele rodzin arystokratycznych mogących się poszczycić pochodzeniem od wczesnośredniowiecznego możnowładztwa nawiązywało i nawiązuje do komesowskiej genezy swego rodu.

Zarządcy zamków książęcych lub królewskich w szczególnie ważnych miastach, często używali tytułu komesa nadwornego. Pełnili te same funkcje co inni na mniejszym obszarze i pod okiem księcia więc przede wszystkim musieli dbać o bezpieczeństwo i wygodę panującego. W tłumaczeniach łacińskie słowa comes palatinus zazwyczaj zastępowane są zwrotami: komes wrocławski, komes krakowski itp. Z czasem, w miarę rozwoju hierarchii dworskiej, funkcja uległa przekształceniu, na Zachodzie w sędziego pełnomocnika władcy (Zobacz: palatyn) w Polsce w podkomorzego.

Wg Romana Grodeckiego na przełomie XII/XIII w. na całym obszarze władztwa jednego księcia (króla) mógł być tylko jeden komes nadworny. Na tym tle doszło do konfliktu między Goworkiem a wojewodą Mikołajem. Wtedy komes nadworny zarządzał urzędami, mianował i odwoływał w imieniu króla różnych urzędników więc stanowisko było znaczne ale i niepopularne bowiem zyskując przychylność nielicznych mianowanych równocześnie zyskiwało się niepomiernie więcej wrogów wśród tych pominiętych. Znamienny jest tu przykład Sieciecha comesa palacii Władysława Hermana. Wg Galla Anonima rozdawał on urzędy w całym państwie swoim krewnym oraz pochlebcom nawet spoza warstwy możnych! Zwłaszcza to ostatnie wzburzyło wszystkich. Po upadku Sieciecha książę nie powołał nowego palatyna sam przejmując jego obowiązki.

Księżna Helena sprawująca władzę (po 1194 r.) w imieniu małoletniego Leszka Białego również samodzielnie mianowała na urzędy, chociaż z rekomendacji swoich zaufanych Nicolausa (duchowny) i Fulco (rycerz). Za Wacława II (przywilej z 1291 r.) sprawa została przesądzona. Istotne rozstrzygnięcia mogły być podejmowane tylko po konsultacjach z przedstawicielami Kościoła i miejscowego możnowładztwa. Podobne zobowiązania podjął już w 1228 r. Władysław Laskonogi tak więc eliminację urzędu palatyna oraz kolegialność decyzji można uznać za zjawisko trwałe.

W 1209 r. Henryk Brodaty mianował palatynem a właściwie z racji funkcji kanclerzem, Mikołaja. Człowieka całkowicie obcego, spoza dworu, nie mającego żadnego oparcia wśród możnowładców. Jako obcy i spoza układu, musiał on słuchać Henryka bo nie mógł liczyć na przychylność nikogo z dworu, nie miał z kim i za czym intrygować skoro jego funkcja wynikała wyłącznie z woli Henryka. Henryk mianował na urzędy realnie natomiast Mikołaj brał za te nominacje całą odpowiedzialność (czytaj: całą niechęć). Jak widać, funkcja palatyna przy władzy absolutnej została zastąpiona przez kanclerza wykonującego polecenia króla/księcia a na dworach z tendencjami demokratycznymi uległa likwidacji na rzecz organu kolegialnego działającego przy królu/księciu - początkowo była to rada baronów.

W pewnym okresie, w południowo-wschodniej Polsce, na Węgrzech, w Rumunii funkcję naczelnika (a więc odpowiednika palatyna) okręgi zwanego wtedy komitatatem pełnił żupan


Inne hasła zawierające informacje o "Komes":

Mantua ...

Palatium ...

Rawicz (herb szlachecki) na pogrzebie księżnej Salomei obecny był Męcina z Rawitów. W 1195 roku Komes Goworek dowodził rycerstwem sandomierskim w bitwie nad Mozgawą (największa i bratobójcza ...

Hrabstwo ...

Wielka wędrówka ludów ...

Władysław I Herman po myśli księcia i Sieciecha. Śląsk się zbuntował w 1093, a tamtejszy Komes Magnus z pomocą czeskiego króla i polskich możnych sprowadził do Wrocławia ...

Kasztelan Ostatni kasztelan chełmski , Wojciech Poletyłło .Kasztelan ( łac. comes castellanus Komes grodowy, nazwa kasztelan pojawia się od XII w.) – urzędnik lokalny ...

Konin ...

Gerlach ...

Zgierz ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Komes":

034 Państwo polskie za panowania Mieszka I (plansza 8) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie