Popiersie Gajusza Mariusza
"Marius wśród ruin ", John Vanderlyn
Gajusz Mariusz (ur.
156 p.n.e.
w południowolatyńskim Arpinum, zm.
13 stycznia
86 p.n.e.
). Żonaty z Julią, ciotką
Juliusza Cezara
ze strony ojca,
Gajusza Juliusza Cezara Starszego
. Znany przede wszystkim jako reformator armii rzymskiej oraz mąż stanu w
starożytnym Rzymie
, przez długie lata, jako „homo novus” (czyli prowincjusz), związany ze stronnictwem
popularów
. W
105 p.n.e.
pokonał króla numidyjskiego,
Jugurtę
(zobacz:
wojna Rzymu z Numidyjczykami
), w 104 p.n.e.
Cymbrów
a w (
102
-
101 p.n.e.
)
Teutonów
. W „Żywotach”
Plutarcha
określony mianem „trzeciego założyciela
Rzymu
” (po
Romulusie
i
dyktatorze
Kamilusie
)[1]. Pod koniec kariery politycznej przeciwnik
Sulli
, zwolennika optymatów.
W latach
104
-
100 p.n.e.
przeprowadził reformę wojskową, przekształcając dotychczasową armię obywatelską w zawodową i przyjmując do armii ochotników. Służba w takiej armii trwała minimum 16 lat. Żołnierz otrzymywał żołd, i ekwipunek. Symbolem jednoczącym nowy legion stał się jego znak bojowy - orzeł (aquila). Stopniowo także zaczęły się tworzyć wyborowe oddziały gwardii (w odróżnieniu od armii) tzw.
pretorianów
(praetorium). Problemem stała się kwestia, co począć z weteranami: jakie źródło utrzymania im zapewnić po długoletniej służbie wojskowej, w czasie której nie mieli innego źródła utrzymania i z reguły nie zakładali rodzin.
Gajusz Mariusz, podobno zgodnie z przepowiednią, był siedmiokrotnie wybierany
konsulem
: w latach
107
, 104-100 i
86 p.n.e.
. W roku
101 p.n.e.
zawiązał przymierze, triumwirat, choć w historiografii tak się go nie określa, z
Saturninem
i Glaucją na mocy którego Mariusz został wybrany na urząd
konsula
na rok
100 p.n.e.
, Glaucja na urząd
pretora
, a Saturnin -
trybuna ludowego
. Temu ostatniemu musiano utorować drogę do wyboru mordując Kwintusa Nunniusza, jednego z kontrkandydatów. Wspólnym celem wymienionej trójki było nadanie ziemi weteranom Mariusza. Chciano do przeprowadzenia tego nadania powołać komisję, na czele której stanąłby Mariusz. Senat pod przymusem zaakceptował ustawę. Jednak już w roku następnym Saturnin starając się o urząd, tym razem
konsula
, znów zamordował swojego przeciwnika ze stronnictwa popularów - Memmiusza. To już przebrało miarę cierpliwości senatu. Zażądał od konsula Mariusza podjęcia działań zbrojnych. Ten zaś, jako legalista, musiał wszcząć walkę z dawnymi sojusznikami. Armia pod dowództwem
Skaurusa
rozbiła w
100 p.n.e.
broniących się na
Kapitolu
Saturnina i Glaucję. W rezultacie popularność Mariusza znacznie spadła, odwrócili się od niego jego dotychczasowi stronnicy i nie było mowy o następnym konsulacie. Mariusz wziął udział w wojnie ze sprzymierzeńcami (
90 p.n.e.
-
88 p.n.e.
), a po jej zakończeniu, wobec konfliktu z
Sullą
, musiał opuścić Rzym. Powrócił w
87 p.n.e.
, kiedy
Sulla
przebywał na wschodzie walcząc z Mitrydatesem VI Eupatorem. Pod nieobecność Sulli w Rzymie wybuchła tzw. pierwsza wojna domowa. Wraz z
Cynną
, stając na czele
popularów
, Mariusz wprowadził w Rzymie
terror
. Skazał wtedy na śmierć wielu przeciwników politycznych. Zmarł w
86 p.n.e.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcja
Aleksandra Krawczuka
,
2005
, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 284, Oficyna Wydawnicza FOGRA, .