Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Złotoryja

Złotoryja

Złotoryja
Herb
Herb Złotoryi Flaga Złotoryi
Województwo dolnośląskie
Powiat złotoryjski
Gmina
• rodzaj
Złotoryja
miejska
ZałożonoXII wiek
Prawa miejskie 1211
Burmistrz Ireneusz Żurawski
Powierzchnia 11,51 km²
Ludność (2009)
•  liczba
•  gęstość

16 394
1 424,3 os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 76
Kod pocztowy 59-500 do 59-501
Tablice rejestracyjne Białe (DZL), Czarne (WWL, LGU, LGT)
Położenie na mapie Polski

Złotoryja
51°08'N 15°55'E / 51.133, 15.917 Na mapach: 51°08'N 15°55'E / 51.133, 15.917
TERC
( TERYT )
5020126021
SIMC 0954219
Miasta partnerskie Mimoń , Buczacz , Westerburg, Pulsnitz
Hasło promocyjne : Stolica Polskiego Złota
Urząd miejski
ul. Orląt Lwowskich 1
59-500 Złotoryja
Strona internetowa miasta

Złotoryja ( łac. Aureus Mons, niem. Goldberg, daw. Złota Góra) – miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim , siedziba powiatu złotoryjskiego , nad rzeką Kaczawą .

Według danych z 31 grudnia 2009 roku miasto miało 16 394 mieszkańców[1].

W średniowieczu ośrodek wydobycia złota , później (do połowy XX wieku ) miedzi , obecnie – bazaltu . Ponadto przemysł włókienniczy i papierniczy.

Spis treści

Położenie

Widok na Złotoryję z Wilczej Góry

Złotoryja położona jest na Pogórzu Kaczawskim , w dolinie Kaczawy oraz na otaczających ją wzgórzach, w miejscu, gdzie rzeka wypływa na Równinę Chojnowską .

Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 11,51 km²[2]. Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu.

Według danych z roku 2008 [3] Złotoryja ma obszar 11,51 km² (485. miejsce w kraju), w tym:

  • użytki rolne: 60%
  • użytki leśne: 6%

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego .

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Złotoryi wg danych z 31 grudnia 2007 :[4]

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób %osób %osób %
populacja16492100870952,81778347,19
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)289217,5414218,6214718,92
wiek produkcyjny (18–65 lat)1140969,18569934,56571034,62
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)219113,2915899,636023,65

Według danych z roku 2002 [5] średni dochód na mieszkańca wynosił 1360,59 zł.

Historia

Od VIII do X wieku w okolicach dzisiejszej Złotoryi mieszkali przedstawiciele plemienia Trzebowian . Pod koniec XII wieku osiedlili się tu niemieccy górnicy, by wydobywać złoto , od którego Złotoryja wzięła swe wszystkie nazwy: Aurumłac . złoto, Goldberg, niem. Złota Góra). Prawa miejskie osadzie nadał w roku 1211 książę Henryk I Brodaty (stało się to na zamku w sąsiedniej Rokitnicy ), osadzając tu niemieckich kolonistów. Jest to najstarsza udokumentowana lokacja na ziemiach polskich, co pod względem prawnym czyni Złotoryję najstarszym miastem Polski.

Kilkuset górników ze Złotoryi wzięło udział w 1241 w bitwie z Mongołami pod Legnicą , większość z nich zginęła w walce. W 1290 miasto otrzymało prawo mili , było także ośrodkiem handlu soli i sukna . W 1328 Złotoryja wraz z resztą księstwa legnickiego stała się lennem Czech . Najazdy husytów w latach 1427 , 1428 i 1431 spowodowały konieczność zbudowania murów obronnych, których znaczne fragmenty wraz z Basztą Kowalską zachowały się do dzisiaj. Na pierwszej mapie Europy z 1467 r. Mikołaj z Kuzy na obszarze Śląska oprócz Wrocławia zaznaczył tylko Złotoryję. W 1497 w mieście panowała epidemia. Aurimontanus zakłożył szkołę miejską w 1504 r.

Pierwsze protestanckie kazanie wygłoszono w Złotoryi w 1522 r. w kościele mariackim. W mieście kilka lat później na bazie szkoły Aurimontanusa powstało gimnazjum łacińskie, którego okres świetności przypada na rektorat Valentina Trozendorfa . Renoma szkoły była tak wielka, że książę Fryderyk II rozważał jej przekształcenie w uniwersytet. Śmierć księcia i pożar miasta w 1554 roku przerwały te plany.

XVI wiek to okres rozwoju gospodarczego Złotoryi. Powstał tu m.in. browar .

Złotoryja wraz z księstwem legnickim przeszła pod zwierzchnią władzę Habsburgów w roku 1526 .

Rok 1608 przyniósł miastu powódź, w której zginęło ok. 50 złotoryjan, w roku 1613 pożar zniszczył 571 domów. Miasta nie ominęła także wojna trzydziestoletnia . Wskutek tych wydarzeń w XVII wieku miasto straciło na znaczeniu.

W 1675 , po śmierci ostatniego władcy z dynastii Piastów , Jerzego Wilhelma , przeszła pod bezpośrednie panowanie Habsburgów.

W roku 1742 Złotoryja wraz z większością Śląska została włączona do Prus .

26 sierpnia 1813 cofająca się napoleońska Armia Bobru marszałka Macdonalda przegrała niedaleko Złotoryi bitwę z wojskami pruskimi, dowodzonymi przez feldmarszałka Gebharda von Blüchera .

Pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku zbudowano linie kolejowe:

  • 15 października 1884 otwarto 1-torową linię do Legnicy (dł. 21,3 km),
  • 16 września 1 895 otwarto 1-torową linię przez Jerzmanice do Świerzawy (dł. 14,9 km),
  • 15 września 1906 otwarto 1–torową linię do Chojnowa (dł. 21,6 km).

Pierwszy telegraf pojawił się w Złotoryi w 1862 , pierwszy telefon podłączono w 1900 .

W latach dwudziestych XX wieku próbowano ponownie wydobywać złoto w okolicach Złotoryi, bez powodzenia.

5 marca 1933 w wyborach do Reichstagu w okręgu złotoryjskim zwyciężyła Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza , zdobywając 25% głosów przy 90% frekwencji.

13 lutego 1945 Złotoryję zajęły wojska radzieckie I Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa ; miasto stało się częścią Polski. Do roku 1949 dotychczasowi mieszkańcy miasta zostali wysiedleni do Niemiec, większość z nich trafia do Solingen w Nadrenii Północnej-Westfalii .

W 1945 roku utworzono w Złotoryi powiat złotoryjski , w którego skład weszły miasta Chojnów , Świerzawa i Złotoryja oraz 6 gmin: Krzywa , Nowy Kościół , Pielgrzymka , Rząśnik , Strupice i Zagrodno .

W pobliskim Wilkowie i Nowym Kościele otwarto kopalnie rud miedzi (tzw. stare zagłębie), które jednakże zamknięto w latach siedemdziesiątych, z powodu odkrycia znacznie większych, choć uboższych złóż w okolicach Lubina .

Powstały także inne zakłady przemysłowe – fabryka obuwia, kopalnie bazaltu, fabryka bombek choinkowych.

W 1992 roku założone zostało Polskie Bractwo Kopaczy Złota, nawiązujące do tradycji dawnych górników ze Złotoryi, które corocznie organizuje w mieście Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota, a w 2000 – mistrzostwa świata.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych odrestaurowano starówkę, mocno zaniedbaną w okresie PRL .

Zabytki

Ratusz w Złotoryi
  • Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
  • Kościół św. Jadwigi oraz klasztor są dziełem zakonu franciszkanów , sprowadzonych przez św. Jadwigę w pierwszej połowie XIII w. Oglądamy świątynie po osiemnastowiecznej odbudowie, z barokowym wystrojem fasady i wnętrza. Tuż obok kościoła znajduje się wotywna kapliczka słupowa z końca XV stulecia i XVIII-wieczna statua św. Jana Nepomucena .
  • Kościół św. Krzyża (dawniej św. Mikołaja ) – położony na wzgórzu, gdzie na przełomie XII w. i XIII w. powstała osada górników złota. Zdobi go okazały, XIV -wieczny portal z misterną dekoracją roślinną. Na zewnętrznych elewacjach zachowały się interesujące epitafia z czasów nowożytnych.
  • Baszta Kowalska – jej gotycki hełm zniszczono podczas walk o miasto w czasie wojen napoleońskich . Do dzisiaj zachowały się fragmenty średniowiecznych obwarowań, do których można zaliczyć Basztę Kowalską.

Turystyka

Kopalnia złota

Lista atrakcji turystycznych:

Komunikacja i transport

Miasto przecina kilka szereg dróg wojewódzkich:

oraz linii kolejowych:

  • 284 Legnica - Zawidów – obecnie eksploatowany jest tylko 1-torowy zelektryfikowany (w 1988 ) odcinek z Legnicy do stacji Jerzmanice-Zdrój o długości 23,7 km ( 14 grudnia 2008 ponownie uruchomiono przewozy pasażerskie, zawieszenie przewozów nastąpiło 31 sierpnia 2009 roku). Początki linii sięgają 15 października 1884 [6]
  • 316 Złotoryja- Rokitki – linia 1-torowa nieprzejezdna (od kwietnia 2004 ) na całym 29,3 km odcinku. Początki linii sięgają grudnia 1906

Linie kolejowe towarowe i osobowe

W okolicy Złotoryi znajdują się liczne zakłady zajmujące się wydobyciem surowców mineralnych. W transporcie wykorzystywane są linie:

– obsługa zakładu PGP w Krzeniowie i Wilkowie

– eksploatowana na odcinku 3,5 km, obsługa zakładu PGP na Wilczej Górze

  • Bocznica Krzeniów – PGP Bazalt Wilków

– 4 km bocznica zakładu PBP Bazalt

Linie kolejowe osobowe

Transport publiczny

W mieście istnieje dworzec PKS obsługujący ważne połączenie Sudetów z Morzem Bałtyckim i inne połączenia krajowe, wojewódzkie i lokalne. Do miasta dojeżdżała linia Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego z Legnicy (linia nr 22 Legnica PKP- Złotoryja Szpital), w dniu 1 lipca 2009 linia ta została zlikwidowana[8].

Do miasta dojeżdżają również pociągi osobowe PKP (linia Wrocław Główny – Jerzmanice Zdrój). W mieście znajduje się postój taksówek przy ul. Krótkiej przy dworcu PKS. W Złotoryi przewozem osób zajmują się również firmy prywatne, które świadczą usługi przewozowe na trasach Złotoryja – Legnica, Wojcieszów – Wrocław i innych.

Sport

Ze Złotoryi wywodzi się słynna w całej Europie artystyczno-akrobatyczna grupa " Ocelot ".

W mieście działa pierwszoligowe Złotoryjskie Towarzystwo Tenisowe. W Złotoryi działa też klub kolarski "Baszta" Złotoryja, którego zawodnicy startują w zawodach nie tylko na Dolnym Śląsku. Klub organizuje wyścigi kolarskie. Złotoryja leży także na trasie wyścigu Tour de Pologne .

W Złotoryi działa też klub piłki nożnej ZKS Górnik Złotoryja, którego zawodnicy reprezentują miasto na Dolnym Śląsku.

Miasto jest także organizatorem Mistrzostw Polski w Płukaniu Złota, organizowało również mistrzostwa świata w tej dyscyplinie.

W Złotoryi funkcjonuje lekkoatletyczny klub sportowy "AURUM", zarejestrowany w Polskim Związku Lekkiej Atletyki. Jego czołowym zawodnikiem odnoszącym sukcesy na zawodach w kraju i za granicą jest Michał Węgrzyn.

W Złotoryi działa klub piłki ręcznej KPR "Gwarek" Złotoryja. Jego zawodnicy reprezentują Złotoryję w lidze dolnośląskiej.

Obiekty sportowe w Złotoryi

Gospodarka

Miasto znajduje się w podstrefie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej .

Lista przedsiębiorstw w Złotoryi zatrudniających ponad 600 osób[]:

  • Adeo Screen Sp. z o.o.
  • Kühnl Polska Sp. z o.o.
  • Wilena Sp. z o.o
  • Eucoso Sp. z o.o.
  • AKsys Polska Sp. z o.o.
  • PTB Sp. z o.o.
  • Przedsiębiorstwo Górniczo-Produkcyjne "BAZALT" S.A.

Lista przedsiębiorstw w Złotoryi zatrudniających ponad 1000 osób[]:

  • Kopalnie Surowców Skalnych SA
  • Kopalnia bazaltu Colas Wilcza Góra
  • "Vitbis" Sp. z o.o. – producent ozdób choinkowych
  • "Siku" – producent zabawek

Złotoryjanie

Miasta partnerskie

Zobacz też

Przypisy

  1. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.) . Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06-11. ISSN 1734-6118 . 
  2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. . Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-08-20. ISSN 1505-5507 . 
  3. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset ( pol. ). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  4. Bank Danych Regionalnych – Strona główna ( pol. ). GUS . [dostęp 2010-09-14].
  5. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset ( pol. ). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  6. Ogólnopolska Baza Kolejowa ( pol. ). [dostęp 19 stycznia 2009].
  7. Ogólnopolska Baza Kolejowa ( pol. ). [dostęp 3 lutego 2009].
  8. http://zlotoryja.info/wiadomosci/?id=3156 [dostęp 2009-08-21]

Bibliografia

  • Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa , Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002,
  • Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. . 

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Złotoryja":

1945 ...

Polskie zamki i twierdze ...

Złoto ...

Zakład Narodowy im. Ossolińskich ...

1211 ...

Specjalna strefa ekonomiczna ...

Transport w Legnicy ...

Historia Legnicy ...

Lwówek Śląski ...

Marciszów ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Złotoryja":

Sieć osadnicza Polski (plansza 10) praw miejskich: Najmłodsze miasta w Polsce z 2010 roku - przed 1211 Złotoryja - 1214 Wleń - przed 1217: Lwówek Śląski, Opole, Racibórz - ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie