Zbrodnia w Gorajcu - zbrodnia dokonana przez II Samodzielny Batalion Operacyjny Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego Ludowego Wojska Polskiego 6 kwietnia 1945 na ukraińskich mieszkańcach wsi Gorajec .

Przebieg zbrodni

5 kwietnia o godz. 21 II Samodzielny Batalion Operacyjny Wojsk Wewnętrznych wraz z milicjantami pod dowództwem ppłk. Stanisława Szopińskiego wyruszył z koszarów w Lubaczowie . O godzinie 4.50 następnego dnia batalion podzielony na cztery grup, zajął pozycje bojowe. Okrążono Gorajec wraz z przysiółkami. O godzinie 5.00 nastąpił atak. Rozpoczęto od ostrzelania wsi z moździerza, następnie przeprowadzono atak piechoty. O 6.10 wieś została zajęta. Wojsko przebywało w Gorajcu do godziny 10.00, pozbawiając w tym czasie życia cywilnych mieszkańców wsi. Dokonywano tego na terenie całego osiedla. Około 60 osób rozstrzelano na terenie jednego z gospodarstw. Wieś została podpalona, w budynkach żywcem spłonęli kolejne osoby, ukrywające się przed morderstwami. Działaniom wojska towarzyszyła akcja polskiej ludności cywilnej^[1]. Na rzecz wojska zagrabiono majątek cywilny mieszkańców wsi^[1]. W czasie akcji zginęło 174 osoby, 32 kobiety, 35 dzieci oraz 19 osób powyżej 60 lat^[2].

Oficjalnym celem przeprowadzenia akcji było zniszczenie sztabu Ukraińskiej Powstańczej Armii . We wsi nie stacjonowały jednak wtedy żadne oddziały UPA. Jedyną siłą zbrojną we wsi był niewielki oddział ukraińskiej samoobrony . Faktycznym zadaniem polskich oddziałów było zastraszenie mieszkańców w celu zmuszenia ich do opuszczenia terytorium Polski^[3].

Upamiętnienie zbrodni

Na cmentarzu w Gorajcu , na którym pochowano część ofiar zbrodni, znajduje się skromna tabliczka z napisem zawyżającym liczbę ofiar: „Tu na tym cmentarzu i w tej mogile spoczywa 185 mieszkańców Gorajca. Zginęli w IV 1945 z rąk U.B. K.B.W. Niech ta ziemia będzie im Niebem”. Na cmentarzu znajduje się pomnik ofiar z imienną listą. Projekt został zaakceptowany przez wojewodę podkarpackiego w 2008 roku. Ukraińska wersja projektu została zakwestionowana przez władze gminy oraz IPN . Pomnik odsłonięty został 21 sierpnia 2010^[4].

Przypisy