Wyspy Liparyjskie

Wyspy Liparyjskie (dawna nazwa: Wyspy Eolskie, wł. Isole Lipari, Isole Eolie) – grupa siedemnastu (siedmiu większych i dziesięciu małych) wysp pochodzenia wulkanicznego , położonych na Morzu Tyrreńskim , na północ od Sycylii . Wchodzą one w skład Włoch .

Nazwa "Wyspy Liparyjskie" pochodzi z greckiego słowa liparos ("żyzny"), zaś "Wyspy Eolskie" – od władcy wiatrów , Eola , który w mitologii greckiej miał tu swą siedzibę^[1][2].

Geografia

Łączna powierzchnia wysp wynosi 117 km². Największe z nich to:

Wyspa	Powierzchnia	Wysokość maks.
Lipari	37,3 km²	602 m n.p.m.
Salina	26,1 km²	962 m n.p.m.
Vulcano	20,9 km²	391 m n.p.m.
Stromboli	12,2 km²	924 m n.p.m.
Filicudi	9,5 km²	774 m n.p.m.
Alicudi	5,2 km²	675 m n.p.m.
Panarea	3,4 km²	421 m n.p.m.
Basiluzzo	ok. 1 km²	b.d.

Wyspy zbudowane są ze skał wulkanicznych, głównie z bazaltów i porfirów . Stanowią je dawne stożki wulkaniczne lub resztki starych kraterów wulkanicznych . Na wyspach Stromboli i Vulcano znajdują się ciągle czynne wulkany . Pomimo stosunkowo małej powierzchni występują tu duże wysokości względne, od 421 m n.p.m. ( Panarea ) do 962 m n.p.m. ( Salina ). Strome stoki są pokryte w znacznej części tufami wulkanicznymi, starymi popiołami i językami lawy . Wśród naturalnej, dość skąpej roślinności, dominują gatunki wieczniezielone. Cienka warstwa gleby i brak wody utrudniają osadnictwo. Na wyspach panuje klimat śródziemnomorski , przy czym średnie temperatury najchłodniejszych miesięcy zimowych rzadko spadają poniżej + 15 °C. Odległość najbliższej wyspy ( Vulcano ) od brzegów Sycylii wynosi 25 km, najdalszej ( Stromboli ) - ponad 70 km.

Historia

Vulcano

Najstarsze ślady osadnictwa na wyspach pochodzą z XI wieku p.n.e. Wiadomo, że w 580 r. p.n.e. wylądowali na wyspach Grecy z Knidos pod wodzą Pentathlona. Od V wieku p.n.e. władali wyspami Kartagińczycy , którzy pierwsi utworzyli tu kolonię karną dla przestępców. W 260 r. p.n.e. w bitwie morskiej koło Wysp Liparyjskich Kartagińczycy pokonali Rzymian, jednak w wyniku wojen punickich to Rzymianie zawładnęli archipelagiem. Utworzyli oni na wyspach lokalny ośrodek wydobycia i handlu siarką , solą i ałunem . Jednocześnie kontynuowali oni tradycję, deportując na wyspy zesłańców politycznych.

W epoce nowożytnej wyspy dzieliły losy sąsiedniej Sycylii . W średniowieczu największego znaczenia nabrała wyspa Lipari , na której w wiekach XIII - XIV wybudowano zamek, przebudowany przez Hiszpanów w XVII wieku w twierdzę typu bastionowego . Strzegła ona wysp, pełniąc jednocześnie rolę więzienia. W roku 1860 Giuseppe Garibaldi zajął Sycylię wraz z sąsiednim archipelagiem Wysp Liparyjskich, które weszły w skład jednoczących się Włoch .

Gospodarka

Wyspy zamieszkuje obecnie ok. 14 tys. osób. Główną wyspą archipelagu jest Lipari, na której zamieszkuje większość ludności (ok. 10,5 tys.). Podstawą gospodarki wysp jest rybołówstwo ( mieczniki , tuńczyki , ośmiornice i owoce morza ), rolnictwo ( owoce cytrusowe , oliwki i winna latorośl ) oraz zanikające dziś pasterstwo kóz i owiec . Od lat 70. XX w. coraz więcej zysków przynosi turystyka . Niektóre gorące źródła wykorzystywane są w lecznictwie. Ważnym produktem eksportowym jest wydobywany tu pumeks .

Komunikację z Sycylią zapewniają niewielkie statki, kursujące z Milazzo na północnym wybrzeżu wyspy lub z Messyny . Komunikację między wyspami archipelagu utrzymują małe łodzie i kutry motorowe. Jedynie trzy wyspy ( Salina , Lipari i Vulcano ) mają drogi jezdne wykorzystywane do komunikacji samochodowej. Energia elektryczna pochodzi z lokalnych elektrowni opalanych ropą naftową, dostarczaną tu niewielkimi tankowcami . Większość domów gromadzi w specjalnych cysternach wodę opadową spływającą z dachów, a wodociągi miejskie korzystają z systemów cystern umieszczonych w górach (podczas dłuższych suszy wodę dowożą statki-cysterny aż z Messyny ).

Przypisy