Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) - rząd Rzeczpospolitej Polskiej powołany w Warszawie przez prezydenta Krajowej Rady Narodowej Bolesława Bieruta 28 czerwca 1945 na podstawie porozumienia zawartego na konferencji w Moskwie odbytej 17-21 czerwca pomiędzy politykami KRN i Rządu Tymczasowego RP a częścią polityków emigracyjnych skupionych wokół b.premiera Stanisława Mikołajczyka , części polityków PPS-WRN ( Jan Stańczyk , Zygmunt Żuławski ), przywódców krajowego SL-Roch ( Władysław Kiernik ), przedstawicieli środowisk intelektualnych z kraju ( profesor Stanisław Kutrzeba , profesor Adam Krzyżanowski , doktor Henryk Kołodziejski ). Rząd zgodnie z ustaleniami jałtańskimi powstał na bazie Rządu Tymczasowego RP , również Prezesem Rady Ministrów (premierem) rządu pozostał były członek KC RPPS Edward Osóbka-Morawski . Zgodnie z ustaleniami konferencji w Moskwie po powstaniu TRJN na stanowiska wiceprezydentów KRN powołani zostali Wincenty Witos i Stanisław Grabski . Powołanie TRJN było realizacją postanowień jałtańskich przewidujących rekonstrukcję Rządu Tymczasowego RP na szerszej podstawie politycznej oraz spełnieniem poczynionych w maju i czerwcu 1945 uzgodnień dyplomacji ZSRR z dyplomacją USA i Wielkiej Brytanii zgodnie z którymi akceptujący porozumienia jałtańskie politycy emigracyjni i niereprezentowani dotąd w Rządzie Tymczasowym i KRN politycy krajowi popierający Stanisława Mikołajczyka mieli otrzymać 25% tek ministerialnych, odpowiednią liczbę wiceministrów oraz reprezentację w KRN, administracji państwowej -centralnej i terenowej, dyplomacji i w samorządzie terytorialnym zaś tak zrekonstruowany rząd Polski miał zostać uznany przez mocarstwa zachodnie . Rozwiązanie to i przyjęte proporcje były analogiczne do wcześniejszego porozumienia Tito - Ivan Subasić tzn. kompromisu sił proradzieckich i prozachodnich poprzez powołanie wspólnego rządu koalicyjnego w proporcji 75% : 25% zawartego pod patronatem mocarstw w marcu 1945 w Jugosławii .

5 lipca 1945 TRJN został uznany przez USA , uznawały go także inne państwa koalicji antyhitlerowskiej, m. in. Francja , Wielka Brytania , Chiny , Włochy , Kanada natomiast uznania odmówiły mu m.in. Watykan i Hiszpania .

TRJN 16 października 1945 podpisał Kartę Narodów Zjednoczonych , przez co Polska stała się członkiem założycielem ONZ .

Delegacja TRJN uczestniczyła w lipcu 1945 w konferencji poczdamskiej . Administracja TRJN na mocy postanowień konferencji poczdamskiej przejęła od radzieckich komendantur wojskowych administrację pozostałej części Ziem Zachodnich i Północnych m.in Szczecin . 16 sierpnia 1945 zawarł umowę ze ZSRR , uznając nieco zmodyfikowaną linię Curzona za wschodnią granicę Polski, w oparciu o porozumienie o granicy zawarte pomiędzy PKWN i rządem ZSRR 27 lipca 1944.

TRJN ustąpił 8 lutego 1947 , po wyborach do Sejmu Ustawodawczego i powołaniu przezeń nowego rządu .

Partie tworzące rząd

Rząd powstał w oparciu o działaczy PPR i partii wobec niego satelickich (odrodzona PPS,SL i prokomunistyczna frakcja SD), części polityków PPS-WRN , SP oraz SL (późniejsze PSL).

Ministrowie należeli do następujących partii:

• PPR - 7 osób
• PPS - 6 osób
• SL - 3 osoby
• PSL - 3 osoby
• SD - 2 osoby
• Stronnictwo Pracy - początkowo było reprezentowane w TRJN na szczeblu podekretarzy stanu-wiceministrów

Skład rządu

• Edward Osóbka-Morawski ( PPS ) – prezes Rady Ministrów, minister spraw zagranicznych
• Władysław Gomułka ( PPR ) – I wiceprezes Rady Ministrów
• Stanisław Mikołajczyk ( SL , od 22 sierpnia 1945 PSL ) – II wiceprezes Rady Ministrów, minister rolnictwa i reform rolnych
• Władysław Kiernik ( PSL ) – minister administracji publicznej
• Jerzy Sztachelski ( PPR ) – minister aprowizacji i handlu
• Stanisław Radkiewicz ( PPR ) – minister bezpieczeństwa publicznego
• Stefan Matuszewski ( PPS ) – minister informacji i propagandy
• Jan Rabanowski ( SD ) – minister komunikacji
• Władysław Kowalski ( SL ) – minister kultury i sztuki
• Stanisław Tkaczow ( PPR ) - minister lasów
• marszałek Polski Michał Żymierski ( PPR ) – minister obrony narodowej
• prof. Michał Kaczorowski ( PPS ) - minister odbudowy
• Czesław Wycech ( PSL ) – minister oświaty
• Mieczysław Thugutt ( SL ) - nominalnie minister poczt i telegrafów, kierownikiem ministerstwa był Tadeusz Kapeliński ( SL )
• Jan Stańczyk ( PPS ) – minister pracy i opieki społecznej
• Hilary Minc ( PPR ) – minister przemysłu
• Konstanty Dąbrowski ( PPS ) – minister skarbu
• Wincenty Rzymowski ( SD ) - minister spraw zagranicznych
• Henryk Świątkowski ( PPS ) – minister sprawiedliwości
• Franciszek Litwin ( SL ) - minister zdrowia

Zmiany w rządzie

• 13 listopada 1945
  • utworzenie ministerstwa ziem odzyskanych - Władysław Gomułka ( PPR ) ministrem
• 8 stycznia 1946
  • utworzenie ministerstwa żeglugi, handlu zagranicznego - Stefan Jędrychowski ( PPS ) ministrem
• 1 marca 1946
  • odwołanie Mieczysława Thugutta i Tadeusza Kapelińskiego, Józef Putek ( SL ) nowym ministrem poczt i telegrafów
• 18 lipca 1946
  • odwołanie Jana Stańczyka, Adam Kuryłowicz ( PPS ) nowym ministrem pracy i opieki społecznej
• 6 września 1946
  • odwołanie Stefana Matuszewskiego, Feliks Widy-Wirski ( SP ) kierownikiem ministerstwa informacji i propagandy
• 28 listopada 1946
  • Józef Cyrankiewicz ( PPS ) ministrem bez teki

Siedziby

• 1945 – pierwsza siedziba w wyzwolonej Warszawie centralnych władz państwowych (Krajowej Rady Narodowej oraz Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej a następnie przekształconego w Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, oraz szeregu ministerstw) mieściła się w budynku Dyrekcji Kolei Państwowych w Warszawie .

Poprzednik Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej

rządy w Rzeczypospolitej Polskiej (1944-1952) 1945-1947

Następca Pierwszy rząd Józefa Cyrankiewicza