Toledo (Hiszpania)
Toledo (Hiszpania)
Toledo (
łac.
: Toletum,
arab.
: 'طليطلة Ṭulayṭulah,
ladino
: Toldoth-pueblos,
hebr.
i mozarab.: Tolétho) – miasto w środkowej
Hiszpanii
(ok. 70 km na południe od
Madrytu
), ok. 60 tys. mieszk. (1991) i pow. 232,1 km2. Leży na wzgórzu w zakolu rzeki
Tag
. Stolica
wspólnoty autonomicznej
Kastylia-La Mancha
i
prowincji Toledo
. Ośrodek przemysłu lekkiego, spożywczego i rzemiosła artystycznego. Znany ośrodek turystyczny, kultu religijnego - siedziba prymasów Hiszpanii. Jeden z najcenniejszych klejnotów hiszpańskiej architektury. Wielu znanych ludzi i artystów urodziło się lub mieszkało w Toledo, m.in. Al-Zarqali,
Garcilaso de la Vega
, Eleanor z Toledo,
Alfons X Mądry
i
El Greco
. Historia- Osada założona przez
Iberów
;
- W 192 p.n.e. zdobyta przez
Rzymian
, nazwana Toletum, była centrum administracyjnym i handlowym prowincji
Hispania Tarraconensis
;
- Od V w. pod władzą
Wizygotów
, od rządów Liuvigilda (Leovigilda) w VI w. stolica ich państwa i centrum religijne (nadal arcybiskup Toledo jest
prymasem
Hiszpanii);
- 711–1085, pod panowaniem
Maurów
; Toledo było wielkim ośrodkiem rzemiosła, szczególnie produkcji broni i jedwabiu. Pozostawało jednak w cieniu
Kordowy
i
Sewilli
. W czasach
kalifatu kordobańskiego
przeżywało swój "złoty wiek", odznaczający się koegzystencją
muzułmanów
,
Żydów
i
chrześcijan
;
- 1036–85, po rozpadzie kalifatu kordobańskiego stolica jednego z najbogatszych państw (
taifa
) muzułmańskiego
Al-Andalus
, obejmującego centralną część
Półwyspu Iberyjskiego
;
- W 1085 zdobyte przez króla
Alfonsa VI
, zostało stolicą
Kastylii
;
- W 1492 wygnanie
Żydów
;
- 1520–21, ośrodek powstania miast kastylijskich przeciwko próbie ograniczania wolności miast przez
Karola V
;
- Od 1561, po przeniesieniu stolicy do Madrytu utrata znaczenia gospodarczego i politycznego;
- W 1609 wypędzenie
morysków
;
- VII–IX 1936
obrona Alkazaru
przez zwolenników
Francisco Franco
przed siłami republikańskimi (w czasie wojny domowej 1936-39), później miasto opanowane przez frankistów.
Zabytki- Katedra, po katedrze w
Burgos
, najbardziej znacząca budowla gotycka w Hiszpanii. Budowana w latach 1227-1493 na miejscu pierwszej katedry, zamienionej w czasach władzy Maurów na meczet. Na fasadach widać wpływy francuskiego gotyku. Wieża południowa nieukończona, jedynie zamknięta
barokową
kopułą.; wieża północna o wys. 90 m.
- Przed wejściem do katedry
krużganek
z XIV w., przebudowany w XV–XVI i XVIII w. We wnętrzu, 5-nawowym, o dług. 112 m i szer. 56 m o wystroju
barokowym
– 22 kaplice, m.in.:
- Capilla de San Juan, mieszcząca przebogaty skarbiec a w nim słynną monstrancję o wys. ok. 3,0 m, najważniejszy element procesji w Boże Ciało;
- Capilla Mayor, ze wspaniałymi bogato rzeźbionymi ścianami ołtarza, po obu stronach którego znajdują się grobowce królów , książąt i biskupów;
- Capilla Mozarabe, w której odprawiana jest msza wg liturgii mozarabskiej (wg obrządku Wizygotów, żyjących pod panowaniem Maurów);
- Capilla Santiago, z mistrzowsko rzeźbionym grobowcem A. de la Luna i jego żony;
- Chór, z należącymi do najpiękniejszych na świecie
stallami
w stylu
gotyckim
i
renesansowym
;
- Zakrystia, z obrazami
El Greco
i
Goi
;
-
Alkazar
, twierdza z XI wieku wzniesiona w najwyższym punkcie miasta, po ciągłych uszkodzeniach odbudowywany. W trakcie oblężenia w 1936 r. całkowicie zniszczony. Odbudowany zgodnie z planami z czasów Karola V. Wewnątrz muzeum z pamiątkami po
wojnie domowej
;
- Castillo de San Servando, średniowieczny zamek nad brzegiem Tagu;
- Kościoły:
- San Tome z XIV w., dawny meczet w stylu
mudejar
, znany z obrazu El Greco
Pogrzeb hrabiego Orgaza
;
- San Juan de los Reyes z XV/XVI w., zbudowany w
stylu izabelińskim
początkowo miał zostać miejscem pochówku Królów Katolickich, zamiar zmieniono po zdobyciu
Grenady
;
- San Roman z XII w., obecnie muzeum ze zbiorami z czasów Wizygotów;
- Santo Cristo de la Luz z X/ XII w. przebudowany z
meczetu
, w stylu mudejar;
- Santiago del Arrabal z XII w., w stylu mudejar;
- klasztor del Cristo de la Vega z XI w w stylu mudejar;
-
Santa Maria la Blanca
z XII w., przekształcona z
synagogi
na kościół w XV w., z pięknymi wnętrzami w stylu mudejar; podobno najstarszy istniejący budynek synagogi w Europie;
-
Synagoga El Transito
z
1356
, mieści muzeum Żydów
sefardyjskich
;
- meczet Tornerías Mosque z XI w;
- Pałace, m.in. Palacio de Fuensalida z XV w.; pałac arcybiskupi z XVI/XVII w.; Galiana Palace z XIII w w stylu mudejar;
- Ratusz z XVII w.;
- 'Hospital de Tavera - Museum Duque de Lerma z XVI w. w stylu renesansowym;
- Ruiny budowli rzymskich i średniowiecznych, m.in. bramy: Puerta Vieja de Bisagra z XI w., Puerta Nuevade de Bisagra z XVI w., Puerta del Sol z XIV w., w stylu mudejar, Puerta del Cambron - muzułmańska i XVI w;
- Mosty , m.in. Puente de Alcantara z IX w.;
- Muzea:
- Museo-Hospital de Santa Cruz, w dawnym
renesansowym
szpitalu z XVI w. Druga pod względem ważności (po
Prado
w Madrycie) galeria malarstwa hiszpańskiego;
- Casa del Greco, rezydencja magnacka z XIV/XV w., dom El Greco; posiada obrazy mistrza oraz innych malarzy ze szkoły
Murilla
i
Velazqueza
;
- Muzeum Archeologiczne, ze znaleziskami z czasów rzymskich i wizygockich.
| Katedra w Toledo (XIII w.) | Zamek templariuszy Malpica. | | Ratusz w Toledo (XVII w.) | Kościół Santo Cristo de la Luz w Toledo (999 r.) | Kościół Santiago del Arrabal w Toledo (XIII w.) | Klasztor San Juan de los Reyes w Toledo (XV w.) | Klasztor San Juan de los Reyes w Toledo, krużganki. | Historyczny dworzec kolejowy w Toledo. | Santa Cruz Hospital (XVI w) w Toledo, dziedziniec. | | Kościół San Román w Toledo (XII w.) | Puerta de Alfonso VI w Toledo. | Puerta del Cambrón w Toledo (1572–1577). | Puente de San Martín w Toledo. |
DemografiaZmiany liczby ludności w Toledo: Dane historyczne |
---|
Rok | Ludność | Zm., % |
---|
1991 | 59000 | — |
---|
1996 | 66006 | 11,9% |
---|
2001 | 68382 | 3,6% |
---|
2004 | 73485 | 7,5% |
---|
2006 | 77601 | 5,6% |
---|
2007 | 78618 | 1,3% |
---|
Powyższe dane nie mają podanego źródła! |
KolejLinia kolejowa Toledo - Madryt Aranjuez została otwarta w 1858 przez Elżbietę II. W mieście znajduje się stacja kolejowa
Toledo
zbudowana w 1919 w stylu neomudejar. GaleriaAlkazar w Toledo znad brzegu Tagu | Widok znad Tagu na mury miejskie Toledo — sierpień 2006 | | Puente de Alcántara w Toledo |
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Toledo (Hiszpania)":
Dzień Zmarłych
...
Brescia
...
Koszykówka
...
1972
...
1749
...
1884
...
Włosi
...
1679
...
1986
...
John Dryden
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Toledo (Hiszpania)":
012. Islam (plansza 11)
...
101 Epoka nowożytna ? charakterystyka (plansza 12)
...
107 Wojna trzydziestoletnia (plansza 8)
...
|