Szczytna
Herb Herb Szczytnej
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina • rodzaj	Szczytna miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1973
Burmistrz	Marek Szpanier
Powierzchnia	80,38 km²
Ludność (2007) •  liczba •  gęstość	5 240 65 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 74
Kod pocztowy	57-330
Położenie na mapie Polski Szczytna
50°25'N 16°26'E / 50.417, 16.433 Na mapach: 50°25'N 16°26'E / 50.417, 16.433
TERC ( TERYT )	5020108144
Miasta partnerskie	Międzychód Velke Porici Tegernheim Namest na Hane
Urząd miejski ul. Wolności 42 57-330 Szczytna
Strona internetowa miasta

Panorama miasta z Zamku Leśna

Stacja w Szczytnej

Szczytna (do 1945 niem. Rückers) – miasto w woj. dolnośląskim , w powiecie kłodzkim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szczytna . Położone jest u podnóża Gór Stołowych . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego .

Przez miejscowość przepływa Bystrzyca Dusznicka , niewielka rzeka dorzecza Odry , dopływ Nysy Kłodzkiej .

Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 5286 mieszkańców.

Ośrodek przemysłowo-usługowy i turystyczno-krajoznawczy. Huta szkła gospodarczego, szlifiernia kryształów; przemysł metalowy i drzewny. Przez miasto przebiega trasa międzynarodowa E67 i linia kolejowa Kudowa-Zdrój – Kłodzko .

W Szczytnej powstało Centrum Sportu Aktywnego Wypoczynku i Rehabilitacji Ruchowej. Przy istniejącej hali sportowej zostały wybudowane boiska ze sztuczną nawierzchnią do gry w piłkę ręczną, piłkę nożną, kort tenisowy a także ścianka wspinaczkowa z parkiem linowym, super plac zabaw i skateplaza z torem do nauki jazdy na wózkach inwalidzkich.

Historia

Pierwsze wzmianki o Szczytnej pochodzą z XIV w. , kiedy to osada należała do państewka homolskiego, a jej rozwój związany był z handlem (położenie na szlaku bursztynowym ) i rozwijającym się rzemiosłem, a później przemysłem. W XVI w. wraz z okolicznymi włościami zakupił ją znany w Europie lekarz i reformator religijny Jan Crato von Kraffstein i wtedy to została znacznie rozbudowana. Obok istniejącego już folwarku powstał tartak , młyn , browar i wiele zakładów rzemieślniczych. W XVII w. wybudowano pierwszą hutę szkła . W dokumencie z 1347 r. Szczytna występuje pod nazwą Rukers i pod zbliżoną nazwą – Rückers – dotrwała do końca II wojny światowej . Polscy osadnicy początkowo używali spolszczonej formy nazywając dzisiejszą Szczytną Rucewem (stacja kolejowa nosiła krótko nazwę Ruchock). Przeszłość pozostawiła Szczytnej nieco zabytków, które warte są obejrzenia i zapoznania się z ich historią.

Zabytki

• neogotycki Zamek Leśna z 1827 r.
• barokowy kościół pw. św. Jana Chrzciciela
• dworzec kolejowy z 1890 r.
• kamienny posąg św. Nepomucena - w centrum miejscowości, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr. 8 z ul. Sienkiewicza, nieopodal rzeki Kamienny Potok. W dniu 10 marca 1983 roku figura została wpisana do rejestru zabytków pod numerem:883/422 r.

Figura św. Jana Nepomucena

Największą atrakcją turystyczną jest zamek na górze Szczytnik. Dawna jego nazwa Waldstein (dosłownie: Leśny Kamień) dobrze oddawała charakter neogotyckiej budowli. Chociaż zamek wiernie odzwierciedla średniowieczną architekturę , to jednak wybudowany został nie aż tak dawno. Powstał w latach 1832 - 38 , wkomponowany w skały górujące nad Szczytną. Obok zamku jest obecnie urządzony punkt widokowy – stąd roztacza się wspaniała panorama gór i Obniżenia Dusznickiego , w którym leży Szczytna. Zamek otoczony jest suchą fosą , murami obronnymi , ma wspaniałą Salę Rycerską, piękną kaplicę , w której regularnie odprawiane są msze święte . Większa część zamku jest siedzibą Państwowego Domu Pomocy Społecznej "Zamek" i stanowi dom dla ok. 100 niepełnosprawnych. Z tego względu całości budowli nie można zwiedzać. Dostępne jest jednak piękne, zadbane otoczenie i kaplica, będąca, wraz z jednym skrzydłem zamku, własnością ojców Misjonarzy Świętej Rodziny . Warto też przejść Drogę Krzyżową prowadzącą przez tereny leśne przy zamku. Ta kalwaria wyróżnia się oryginalnymi płaskorzeźbami z piaskowca osadzonymi w naturalnych skałach. Inne zabytki Szczytnej znajdują się już w samym mieście. Przede wszystkim odnowiony, barokowy kościół parafii św. Jana Chrzciciela , fragment pręgierza umieszczony przed prowadzącymi do kościoła schodami, a w centrum miasta, nad rzeką Kamienny Potok, figura św. Jana Nepomucena . Wewnątrz kościoła cennymi zabytkami są ambona z 1748 r., figura Jana Chrzciciela w ołtarzu głównym, ołtarze boczne, stalle , konfesjonały . Jednym z artystów, którym kościół zawdzięcza swój wystrój był znany na ziemi kłodzkiej twórca Michael Klahr Starszy . Przed kościołem, wśród zachowanych tablic nagrobnych wyróżnia się grobowiec Hochbergów (budowniczych zamku), a także polonicum – tablica nagrobna z 1850 r. z polskim tekstem.

Do zabytków można już też zaliczyć miejscową stację PKP wybudowaną ok. 1890 r. i całą linię kolejową na trasie Polanica-Zdrój , przez Szczytną, Duszniki-Zdrój do Kudowy-Zdroju , której trasa jest wyjątkowo urozmaicona. Podróżnych oczekują tu wysokie wiadukty , wspaniałe widoki gór rozpościerające się z okien wagonów, przejazd przez tunel .

Piaskowiec ze Szczytnej

Odmiana piaskowca , w granicach Polski występującego w centralnej części Niecki Krzeszowa i w Górach Stołowych (np. Szczeliniec Wielki , Szczytna, Polanica Zdrój ). Kamień ten jest bardzo twardy (jak na piaskowiec), zwarty, jednorodny, posiada drobne ziarno i krzemionkowe spoiwo. Barwa waha się od białej, poprzez bladokremową, do jasnożółtej. Od XVII wieku wytwarzano z piaskowców szczytnieńskich kamienie młyńskie , elementy dekoracyjne fasad, rzeźby, płyty chodnikowe i kostkę brukową. Duży kamieniołom Szczytna-Zamek ( miąższość – 25,4 m, powierzchnia – 5,2 ha, zasoby – około 2800 ton) nie jest w tej chwili eksploatowany. Wydobywane tutaj kamienie, od lat 60. XX wieku, trafiały m.in. do Czechosłowacji , Niemiec Zachodnich , Austrii , Szwajcarii , Syrii i Libanu . Piaskowiec ze Szczytnej, wydobywany w różnych miejscach, użyty został m.in. w następujących realizacjach:

• Zamek Królewski w Warszawie ,
• Pałac Prezydencki w Warszawie ,
• dawne Ministerstwo Rolnictwa w Warszawie ,
• Ministerstwo Komunikacji w Warszawie,
• kandelabry na Placu Konstytucji w Warszawie ,
• Stadion Dziesięciolecia w Warszawie,
• Collegium Historicum UAM w Poznaniu ,
• Pałac Działyńskich w Poznaniu ,
• Olimpia w Poznaniu (dawny Dom Kultury MO na Grunwaldzie ),
• Wawel w Krakowie ,
• Katedra w Berlinie ,
• Katedra w Koszycach ,
• budynek PZU w Karłowie .

Podstawowe cechy: gęstość – 2,31 g/m3, wytrzymałość na ściskanie – 140 Mpa, wytrzymałość na zginanie – 7,9 Mpa, nasiąkliwość wagowa – 3,02%, całkowita mrozoodporność, możliwość polerowania^[1].

Linki zewnętrzne

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Miasto Szczytna
• Historia Miasta i Gminy Szczytna

Przypisy