Państwowy Fundusz Ziemi – fundusz utworzony dekretem o reformie rolnej w 1944 roku, mający realizować zadania tejże reformy.

W skład PFZ weszły nieruchomości, będące własnością Skarbu Państwa przed 1945 rokiem, oraz nieruchomości skonfiskowane i znacjonalizowane m.in. na podstawie dekretu o reformie rolnej z 1944 roku, dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy z 1945 roku, dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich z 1946 roku, dekretu o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych z 1949 roku oraz dekretu o przejęciu na własność Państwa niepozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego z 1949 roku.

Część gruntów z PFZ przekazano bezrolnym oraz rolnikom, posiadającym gospodarstwa obejmujące powierzchnię mniejszą niż 5 hektarów.

W latach 1944- 1989 roku na mocy zasady jednolitego funduszu własności państwowej, wyrażonej m.in. w art. 128 k.c. z 1964 roku, Skarb Państwa był jedynym właścicielem nieruchomości z PFZ, nawet tych, które były przekazywane w zarząd państwowym osobom prawnym . Za zobowiązania związana z taką nieruchomością państwowa osoba prawna odpowiadała jedynie wtedy, gdy to ona zaciągnęła zobowiązanie związane z nieruchomością pozostającą w zarządzie. W pozostałych przypadkach odpowiedzialność ponosił Skarb Państwa.

29 września 1990 roku uchwalono ustawę o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Na jej mocy państwowe osoby prawne stały się użytkownikami wieczystymi gruntów państwowych, którymi zarządzały, oraz właścicielami obiektów, znajdujących się na tychże gruntach.

Grunty Skarbu Państwa w zarządzie państwowych osób prawnych, należące do PFZ, oraz grunty Skarbu Państwa w zarządzie państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zostały wyłączone spod tej ustawy. Na mocy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 19 października 1991 roku nieruchomości należące do PFZ przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa .

Bibliografia

• Jarosiewicz M., Państwowa własność nieruchomości rolnych, (w:) Prawo rolne pod red. M. Jarosiewicz i K. Kozikowskiej, Kraków 2007, s. 118-119.