Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Janusz Korczak

Janusz Korczak - właściwie Henryk Goldszmit, ps. Stary Doktor (ur. 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie, zm. około 6 sierpnia 1942 w Treblince) – polski pedagog, publicysta, pisarz i lekarz żydowskiego pochodzenia. Prekursor działań na rzecz praw dziecka i całkowitego równouprawnienia dziecka. Wprowadził samorządy wychowanków, które miały prawo stawiać przed sądem swoich wychowawców. Wprowdził pierwsze pismo publikowane przez dzieci. Prekursor działań resocjalizacji nieletnich, diagnozowania wychowawczego, opieki nad dzieckiem trudnym.

Życiorys

Historia życia Janusza Korczaka opisana jest w szeregu książek. Film Korczak opowiada historię życia Janusza Korczaka i częsciowo historię wywiezienia przez hitlerowców dzieci z Domu Sierot do Treblinki.

Przodkowie

Urodził się w rodzinie Cecylii z Gębickich i zamożnego adwokata Józefa Goldszmita. Ten jednak zaniedbał formalności metrykalne i stąd nie da się ustalić dokładnego roku urodzenia Korczaka. Jego pradziadek był szklarzem, zaś dziadek, Hersz Goldszmit lekarzem w Hrubieszowie. Jego rodzina była zasymilowana.

Dzieciństwo

Rodzina Goldszmitów mieszkała przy ulicach: Bielańska 18 (prawdopodobne miejsce urodzenia), Krakowskie Przedmieście 77, Miodowa 19, Pl. Krasińskich 3, Nowosenatorska 6 (dziś ul. Moliera). Lata szkolne (1886-1897) spędził w szkole początkowej Augustyna Szmury na ul. Freta, następnie uczęszczał do ośmioklasowego gimnazjum na warszawskiej Pradze (obecnie VIII Liceum Ogólnokształcące im. Władysława IV w Warszawie). Szkoła, jak wszystkie w tym czasie w zaborze rosyjskim, była z językiem wykładowym rosyjskim, gdzie nawet język polski i religię wykładano po rosyjsku. W wieku 15 lat, jak napisał w swoim pamiętniku: ... padłem w szaleństwo, furię czytania. Świat mi znikł sprzed oczu, tylko książka istniała.

Dorastanie i dojrzewanie Janusza Korczaka przebiegało w trudnych warunkach materialnych. Po śmierci ojca w 1896 jako uczeń V klasy (miał wtedy 17-18 lat) udzielał korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny.

Lekarz

W 1898 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Cesarskiego w Warszawie. Latem 1899 roku Korczak pojechał do Szwajcarii, aby bliżej poznać działalność i twórczość pedagogiczną Pestalozziego. Zwiedzając kraj szczególnie interesował się szkołami, szpitalami dla dzieci, a także bezpłatnymi czytelniami pism dla dzieci i młodzieży. W 1905 po wysłuchaniu pięcioletniego kursu nauk medycznych i złożeniu obowiązującego egzaminu otrzymał dyplom lekarza 17 marca 1905. Pomiędzy 1903-1912 pracuje jako pediatra w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów przy ul. Śliskiej 51 – Siennej 60 (dom przechodni). Korczak jako lekarz miejscowy korzystał ze służbowego mieszkania na terenie szpitala; otrzymywał 200 rubli rocznie w czterech ratach; na każde wezwanie udawał się do chorego. Współpracował z Samuelem Goldflamem, z którym podjął szeroką działalność społeczną. Pomiędzy 1904 - 1905 bierze udział jako lekarz wojskowy w wojnie rosyjsko-japońskiej. W 1907 pojechał na cały rok do Berlina, aby uzupełnić swe wiadomości medyczne. Słuchał wykładów (za które sam płacił) i odbywał praktykę w klinikach dziecięcych; zwiedzał też różne zakłady wychowawcze. W 1911 roku podjął decyzję, że nie założy rodziny. Pomiędzy 1914 - 1918 jest jest młodszym ordynatorem szpitala dywizyjnego na froncie ukraińskim; następnie jest odwołany do pracy lekarskiej w przytułkach dla dzieci ukraińskich pod Kijowem. Pracuje na krótko do domu wychowawczego dla chłopców polskich w Kijowie, który prowadzi Maryna Rogowska-Falska. W 1918 Korczak wraca do Warszawy i czasowo pracuje w szpitalu epidemicznym w Łodzi i na Kamionku pod Warszawą.

Działalność literacka i radiowa
W 1898 bierze udział w konkursie na sztukę teatralną, ogłoszonym przez Kurier Warszawski. Korczak wysyła czteroaktowy dramat Którędy? pod pseudonimem Janasz Korczak. Lekturze powieści Kraszewskiego Historii o Janaszu Korczaku i pięknej miecznikównie i błędowi zecera (Janasz - Janusz) zawdziecza swój późniejszy pseudonim.

W lutym 1900 pod pseudonimem Hen-Ryk zaczyna współpracować z tygodnikiem satyrycznym Kolce jako współautor zespołowo pisanej sensacyjnej powieści Lokaj. Od 1901 roku pisze felietony. W 1901 Ukazuje się powieść Dzieci ulicy, najpierw w odcinkach w Czytelni dla Wszystkich (nr 1 - 18) a następnie w wydaniu książkowym. Pomiędzy 1903 - 1905 jest felietonistą w tygodniku Głos (tygonik), w którym prowadzi rubrykę Na widnokręgach. W styczniu 1904 na łamach Głosu zaczyna ukazywać się w odcinkach powieść Dziecko salonu. W 1906 drukuje w wydaniu książkowym książkę Dziecko salonu. W 1939 wydaje: Pedagogika żartobliwą, Moje wakacje, Gadaninki radiowe Starego Doktora.

W 1926 założył Mały Przegląd (1926-1939), który redagował przez 4 lata (1926-1930). Pismo było tygodniowym dodatkiem do czasopisma Nasz Przegląd i było unikalnym wydawnictwem pisanym przez dzieci i młodzież. Prowadził szeroką działalność popularyzatorską w obronie praw dziecka za pośrednictwem radia. Sekretarzem, a potem współpracownikiem Korczaka był Igor Newerly.We wrześniu 1939 był Korczak prelegentem w Polskim Radiu.

Działalność społeczna
W grudniu 1899 zostaje aresztowany za działalność w czytelniach Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Był w szesnastoosobowej grupie założycielskiej Haszomer Hacair, powstałej w 1916 w Wiedniu żydowskiej organizacji skautowej.

Do Wolnomularstwa wstąpił najpóźniej w 1925 roku. Inicjowany był w Loży „Gwiazda Morza” Międzynarodowej Federacji „Le Droit Humain” powołanej aby „pogodzić wszystkich ludzi, których dzielą bariery religii, i poszukiwać prawdy przy zachowaniu szacunku dla drugiego człowieka”.

Getto Warszawskie
W gettcie nosił polski mundur wojskowy i nie zgadzał się na noszenie niebieskiej Gwiazdy Dawida bo uważał, że jest to desakracja symbolu. W ostatnich trzech miesiącach swojego życia, od maja 1942 roku, pracował nad pamiętnikiem (opublikowanym w Warszawie w 1958 roku) z getta warszawskiego. Pisanie rozpoczął w 1939 roku, przestał pisać dziennik przez około 2.5 roku kiedy całą jego energię zajęła opieka nad dziećmi z Domu Sierot. W tym czasie zastanawiał się nad popełnieniem samobójstwa i eutanazją noworodków i starych ludzi w gettcie; miał środki na popełnienie samobójstwa. Igor Newerly próbował w tym czasie dostarczyć Korczakowi lipne dokumenty, ale Korczak odmówił wyjścia z getta. Jego ostatni zapisek w Dzienniku jest z 5 lub 6 sierpnia, 1942 i dotyczy roślin i niemieckiego żołnierza stojącego koło muru getta.

Ostatni marsz
Zginął wraz ze swymi wychowankami wywieziony z getta w 1942 około 5-7 sierpnia 1942, dobrowolnie towarzysząc im w drodze na śmierć w komorze gazowej w obozie zagłady w Treblince, mimo że miał możliwość ucieczki z getta.

Rankiem 5 lub 6 sierpnia 1942 obszar Małego Getta został otoczony przez SS oraz przez żołnierzy ukraińskich i łotewskich. W.g. pamiętnika prowadzonego na bieżąco przez Abrahama Lewina wypadki nastąpiły 7 sierpnia. Pochód wyruszył sprzed Resursy Kupieckiej przy ulicy Śliskiej 9. Nie wiadomo dokładnie, jak szli na Umschlagplatz, być może przez Karmelicką i Zamenhoffa do Stawek, a może od Żelaznej i Smoczej. Korczak prowadził pochód swoich dzieci idąc bez kapelusza, w wysokich butach wojskowych, i trzymając dwoje dzieci za rękę. W wymarszu uczestniczyło 192 dzieci i dziesięcioro opiekunów, m.in Stefania Wilczyńska. Dzieci maszerowały czwórkami i niosły flagę Króla Maciusia I. Tego samego dnia hitlerowcy wywieźli z Umschlaplatz 4,000 dzieci i ich opiekunów z sierocinców w gettcie.

    Nie chcę być obrazoburcą ani odbrązawiaczem - ale muszę powiedzieć, jak to wtedy widziałem. Atmosferę przenikał jakiś ogromny bezwład, automatyzm, apatia. Nie było widocznego poruszenia, że to Korczak idzie, nie było salutowania (jak to niektórzy opisują), na pewno nie było interwencji posłańców Judenratu - nikt do Korczaka nie podszedł. Nie było gestów, nie było śpiewu, nie było dumnie podniesionych głów, nie pamiętam, czy niósł ktoś sztandar Domu Sierot, mówią, że tak. Była straszliwa, zmęczona cisza. Korczak wlókł nogę za nogą, jakiś skurczony, mamlał coś od czasu do czasu do siebie (...). Tych paru dorosłych z Domu Sierot, między nimi Stefa (Wilczyńska), szło obok, jak ja, lub za nim, dzieci początkowo czwórkami, potem jak popadło, w pomieszanych szeregach, gęsiego. Któreś z dzieci trzymało Korczaka za połę, może za rękę, szły jak w transie.


Inne hasła zawierające informacje o "Janusz Korczak":

Władysław Komar ...

1408 ...

1398 ...

1411 ...

Nowa Anglia ...

Stanisław Hozjusz ...

Janusz Józefowicz ...

Braniccy ...

Janusz Radziwiłł ...

Maciej Słomczyński ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Janusz Korczak":

11 LISTOPADA (plansza 1) ...

227 Polska walcząca (plansza 9) ...

213 Polska kultura, sztuka i nauka dwudziestolecia międzywojennego (plansza 3) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie