I wojna indochińska -
partyzancki
konflikt zbrojny prowadzony w latach
1946
-
1954
pomiędzy
Demokratyczną Republiką Wietnamu
a
Francją
o wyzwolenie Wietnamu spod
kolonialnej
administracji francuskiej.
Przyczyny
Wietnam włączony został do
Indochin Francuskich
w drugiej połowie
XIX wieku
. Podczas
II wojny światowej
kraj przejęli pod swoje panowanie Japończycy, lecz pozostawili w nim administrację francuskiego
rządu Vichy
. Gdy w
1945
roku
Japonia
chyliła się ku upadkowi, Wietnamczycy uznali, że jest to sprzyjająca okazja do zdobycia niepodległości.
Dwa dni po zrzuceniu bomby atomowej na
Hiroszimę
,
8 sierpnia
1945
roku
Ho Chi Minh
utworzył Komitet Wyzwolenia, a
13 sierpnia
wybuchło ogólnonarodowe powstanie. Walki z wojskami japońskimi trwały dwa dni.
Po kapitulacji Japonii wojska
Viet Minhu
, którego Ho Chi Minh był przywódcą politycznym, zajęły północną część kraju, zmusiły cesarza Bao Dai do abdykacji i
2 września
1945
roku przy poparciu
USA
ogłosiły powstanie
Demokratycznej Republiki Wietnamu
.
Szybka kapitulacja Japończyków zaskoczyła Francuzów, którzy nie mieli w Wietnamie wystarczających sił wojskowych. Dopiero od połowy września do Wietnamu zaczęły napływać wojska francuskie, brytyjskie i amerykańskie. Ho Chi Minh działał szybko i skutecznie: jego siły rosły z dnia na dzień, a oddziały
Viet Minhu
dotarły do
Sajgonu
na południu kraju. Rząd francuski przystał na negocjacje. Ho Chi Minh również zdawał sobie sprawę, że osłabienie Francuzów jest przejściowe i jeżeli nie wykorzysta tego teraz, za kilka miesięcy w Wietnamie wylądują dobrze uzbrojone dywizje. 6 marca
1946
roku w Paryżu, rząd
Demokratycznej Republiki Wietnamu
i Francji podpisały porozumienie, uznając Republikę Wietnamu za państwo wolne, z własnym rządem, parlamentem i wojskiem, ale stanowiące część federacji indochińskiej Unii Francuskiej.
Na południu kraju w tzw. Kochinchinie Francuskiej, który od
1862
roku był
kolonią
francuską,
6 marca
1946
roku Francja przywróciła swoją administrację kolonialną.
Posuwająca się od północy Narodowa Armia Chińska, zmusiła rząd Ho do zwrócenia się w lutym
1946
roku do Francji z prośbą o pomoc.
DRW
zgodziła się na ograniczenie niepodległości
Wietnamu
w ramach kontrolowanej przez Francję Federacji Indochińskiej, w zamian za wymuszenie na Chinach wycofania swoich wojsk z terytorium Wietnamu. Po wkroczeniu wojsk francuskich do Hanoi doszło jednak
10 listopada
1946
do incydentu pomiędzy celnikami francuskimi a żołnierzami Viet Minhu w Hajfongu, efektem czego było wysunięcie przez Francję ultimatum dotyczącego przekazania im portu. Osiem dni później wojska francuskie wzięły port siłą zabijając kilka tysięcy osób i w nocy z
19
na
20 listopada
1946 roku obaliły rząd Ho Chi Minha. Rozpoczęła się pierwsza wojna indochińska.
Przebieg
Rano
19 grudnia
1946
roku dowodzący wojskami francuskimi w
Tonkinie
, generał Louis Morlière wydał rozkaz rozbrojenia oddziałów wietnamskich w
Hanoi
. Stawiły one opór − wieczorem doszło do zaciętych walk ulicznych. Wietnamczycy ostrzelali francuski garnizon z moździerzy i ciężkiej artylerii oraz odcieli dostawy prądu i wody do miasta. Był to początek ogólnokrajowego powstania. W kilka godzin walki rozszerzyły się na cały Tonkin i północny
Annam
. Krwawa i bezwzględna wojna trwała przez następnych 8 lat.
W pierwszym okresie wojny przewagę zyskały wojska francuskie, które zdobyły kontrolę nad głównymi szlakami komunikacyjnymi północy, a nawet przez pewien czas prowadziły poszukiwania przywódców Viet Minhu. Jednakże w roku
1949
wojska komunistycznych Chin zdobyły przewagę nad wojskami chińskiego
Kuomintangu
i proklamowały utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej. Zajęcie przez komunistów prowincji graniczących z Wietnamem, spowodowało przerwanie pierścienia nieprzyjaznych państw otaczającego
Demokratyczną Republikę Wietnamu
. Dzięki dostawom broni z Chin, dowodzącemu wojskami komunistycznymi
Vo Nguyen Giapowi
udało się przebudować i rozszerzyć armię partyzancką, która w kwietniu
1949
roku liczyła już 300 tys. żołnierzy.
Giap uderzył najpierw na osamotnione francuskie placówki, koncentrując przeciw nim przeważające siły, w walkach tych Francuzi ponieśli znaczne straty. W
1950
roku partyzanci zmienili taktykę i zaczęli atakować bardziej znaczące garnizony w pobliżu granicy chińskiej. Po sukcesach wojsk Giapa pod Lao Khe w Dong Khe
25 maja
1950
roku Francuzom udało się zmusić partyzantów do wycofania się. Po zakończeniu się pory deszczowej wojska Viet Minhu ponowiły atak, tym razem zakończony sukcesem.
3 października
Francuzi postanowili wycofać pozbawiony wsparcia garnizon w Cao Bang. Wycofujące się wojska były nieustannie atakowane przez partyzantów Giapa. Aby odwrócić uwagę Viet Minhu Francuzi zrzucili batalion spadochroniarzy, który tak jak wycofujący się garnizon został rozbity. Francuzi stracili około 6 tys. ludzi. Giap przekonany o szybkim zwycięstwie swoich wojsk posuwał się szybko w stronę Hanoi przekształcając wojsko partyzanckie w regularną armię.
Generałowi Jeanowi de Lattre de Tassigny udało się jednak szybko pozbierać rozproszone siły i obsadzić ciąg pozycji obronnych wokół Hanoi (znanych jako "linia de Lattre'a"), a po ściągnięciu artylerii, lotnictwa i rezerw powietrzno-desantowych wciągnąć
13 stycznia
1951
roku w pułapkę schodzące z gór wojska Giapa i po 3 dniach walki zmusić je do odwrotu. Viet Minh próbował zdobyć Hanoi jeszcze dwa razy pod koniec marca i pod koniec maja, lecz oba ataki zakończyły się niepowodzeniem.
W listopadzie
1951
roku wojska francuskie przeszły do ofensywy i zajęły Hoa Binh, lecz partyzantom udało się odciąć je od Hanoi i zmusić
22 lutego
1952
do wycofania się.
17 października
Giap natarł na garnizony stacjonujące na północy od Hanoi wzdłuż łańcucha Nghia Lo. Francuzi znów zostali zmuszeni do wycofania wojsk. Viet Minh kontrolował już teraz większość północnego Wietnamu poza linią de Lattre'a.
W odpowiedzi wojska francuskie zaatakowały wzdłuż Rzeki Lo (operacja Lotaryngia) jednak wkrótce na skutek błędów i zbyt rozciągniętej linii frontu zostali zmuszeni do odwrotu.
9 kwietnia
1953
roku wojska Giapa rozpoczęły inwazję
Laosu
, po zdobyciu zbiorów opium i zasileniu lokalnych partyzantów Viet Minh jednak wycofał się. Francuzi zinterpretowali to jako zwycięstwo i dochodząc do wniosku, że taktyką zaopatrywanych przez lotnictwo placówek użytą w Laosie uda się odeprzeć siły Viet Minhu w Wietnamie. Jako idealne miejsce na taką placówkę wybrana została leżąca w pobliżu granicy z Laosem wioska
Điện Biên Phủ
.
20 listopada
1953
roku została rozpoczęta operacja Bóbr i w rejon Dien Bien Phu zostało zrzucone sześć batalionów 1 i 2 Francuskiej Powietrzno-Desantowej Grupy Bojowej. Spadochroniarze zajęli długą na 19 i szeroką na 13 km dolinę, w centrum której zostało ulokowane lotnisko będące jedyną droga zaopatrzenia i kontaktu z oddalonym o 170 km Hanoi. Po początkowych sukcesach w grudniu
1953
roku patrole francuskie zaczęły ponosić coraz dotkliwsze straty, a Giap przesunął w kierunku zajętej przez Francuzów doliny znaczne siły. Dowództwo francuskie przekonane, że może zadać partyzantom klęskę w bitwie w samej dolinie, zaczęło przekształcać bazę, budując wokół niej szereg umocnień, rzekomo nazwanych imionami kochanek dowódcy garnizonu płk. Christiana de Castries'a (Anne-Marie, Beatrice, Dominique, Eliane, Gabrielle, Huguette, Isabelle). Giap w tym czasie ściągnął na wzgórza wokół Dien Bien Phu około 55 tys. żołnierzy, a także rozlokował artylerię.
31 stycznia
1954
roku pierwsze patrole francuskie starły się z siłami Viet Minhu, w dniach następnych po kolejnych potyczkach patroli wysyłanych we wszystkich kierunkach Francuzi zdali sobie sprawę z oblężenia.
13 marca
1954
roku o godzinie 17:00 atak artylerii Viet Minhu zniszczył stanowiska artylerii francuskiej, a także samoloty znajdujące się na pasie startowym. Następnie Giap zaatakował umocnienia "Beatrice" wysyłając tam piechotę i kompletnie zaskakując obrońców.
Po ciężkich walkach umocnienie padło. Następnie artyleria i piechota Viet Minhu zaatakowała umocnienia "Gabrielle", które zostały zdobyte po dwóch dniach walki. Trzy dni później partyzanci zajęli "Anne-Marie" co odsłoniło całkowicie lądowisko i uczyniło je bezużytecznym. 30 i 31 marca Viet Minh skierował kolejne ataki na umocnienia "Dominique", "Eliane" i "Huguette", lecz Francuzi zmusili partyzantów do wycofania się. Oba wojska miały teraz czas na reorganizację. W kwietniu Giap zmienił taktykę i ze zmasowanych ataków przeszedł do powolnego, ale systematycznego wdzierania się na teren Francuzów, konstruował też rozbudowaną sieć okopów wokół pozycji francuskich. Francuzi próbowali nalotów na pozycje partyzanckie, ale bez większych rezultatów.
22 kwietnia
zaczęły padać deszcze monsunowe zalewając pozycje Francuzów.
2 maja
1954
roku Viet Minh przypuścił ostateczny szturm i zajął część kolejnych umocnień.
7 maja
po ponownym ataku padła następna część bronionych przez Francuzów pozycji, a o 17:30 partyzanci wkroczyli do bunkra dowodzenia - padła francuska twierdza w dolinie
Dien Bien Phu
. Wojska francuskie poddały się.
Bilans wojny
Giap stracił około 20 tys. żołnierzy zaś Francuzi 1 726 zabitych, 1 694 zaginionych i 11 721 wziętych do niewoli.
Klęska wojsk kolonialnych przesądziła o losach zmagań o panowanie nad Wietnamem. Społeczeństwo francuskie nie chciało więcej rozlewu krwi i dalszych ofiar. Nowy premier, po przeprowadzonych w
Genewie
20
i
21 lipca
rokowaniach, musiał podpisać układy, które podzieliły Wietnam na dwie części według 17.
równoleżnika
: północną
Demokratyczną Republikę Wietnamu
(w istocie
komunistyczną
) oraz Republikę Wietnamu (znaną jako
Wietnam Południowy
), a
Laosowi
i
Kambodży
przyznały niepodległość.
Zobacz też
