Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Historia Wrocławia

Historia Wrocławia

Spis treści

Budorigum

Wiele hipotez łączy antyczną osadę Budorigum z Wrocławiem . Nie ma co do tego większych wątpliwości, iż w czasach antycznych w okolicach Wrocławia istniała miejscowość o nazwie Budorigum. Została ona odwzorowana na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142- 147 naszej ery [1] . O tym, że miejscowość ta znajdowała się w sąsiedztwie Wrocławia, informuje Lexicon Universale [2] oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska . Wiele źródeł wskazuje jednak na lokalizację Budorigum w pobliskim Brzegu .

Założenie miasta

Według tradycji, gród we Wrocławiu został założony przez czeskiego księcia Wratysława ( czes. Vratislav I.) (panował 915 - 921 ). Nazwa miasta pochodzi być może od skróconej formy imienia założyciela, patrz Wrocisław , jednakże ekspansję na teren Śląska mógł przeprowadzić Bolesław I Srogi dopiero po roku 935 , dlatego kwestia nazwy miasta jest polem do dalszych interpretacji. W roku 985 na Ostrowie Tumskim powstał pierwszy gród wybudowany przez Mieszka I [1]. W tym też okresie miasto wraz z resztą Śląska przeszło we władanie rodu Piastów .

W 1000 roku na zjeździe gnieźnieńskim cesarz Otton III i Bolesław Chrobry ustanowili w mieście biskupstwo rzymskokatolickie podporządkowane arcybiskupstwu w Gnieźnie . Krótko po tym powstała w obrębie grodu pierwsza katedra romańska . Choć miasto istniało już wcześniej – datę tę traktuje się oficjalnie jako początek jego istnienia – w 2000 roku uroczyście obchodzono tysiąclecie Wrocławia . Z czasem ośrodek urbanistyczny przeniósł się na lewy brzeg Odry w okolice kościoła św. Andrzeja i Magdaleny, a potem około wieku XIII w okolice kościoła św. Elżbiety i dzisiejszego Starego Miasta .

Rozwój ( X - XIII wiek )

Wrocław w XII - XIII wieku

Miasto dzieliło dzieje Śląska będąc jego centrum gospodarczym i administracyjnym. Przy osłabieniu władzy Piastów przechodziło w ręce Przemyślidów . Stało się tak m.in. w 1038 , gdy w wyniku trwającego od 4 lat antychrześcijańskiego powstania doszło do najazdu czeskiego księcia Brzetysława I , a biskup wrocławski zmuszony był opuścić gród i aż do restytucji biskupstwa w 1051 rezydował najprawdopodobniej w Smogorzewie koło Namysłowa . Z okresu tego pochodzą odkryte we Wrocławiu szczątki świątyni pogańskiej z lat 30. XI wieku . Z Kroniki polskiej Galla Anonima znamy dwóch komesów Wrocławia z drugiej połowy XI w.: Wojsława i Magnusa[2].

W 1109 nieudane oblężenie przez króla niemieckiego Henryka V – opodal grodu na terenie dzisiejszej dzielnicy Psie Pole doszło do zwycięskiej dla Krzywoustego potyczki z armią niemiecką, zwanej bitwą na Psim Polu .

W 1138 po podziale kraju stało się siedzibą Władysława II Wygnańca do jego wygnania przez braci. Po powrocie, z pomocą cesarską, synów księcia – Bolesława Wysokiego i Mieszka Plątonogiego , stało się siedzibą pierwszego, który objął większość ojcowizny z tytułem księcia śląskiego.

Budowa zamku książęcego na lewym brzegu Odry naprzeciw Ostrowa Tumskiego (rejon dzisiejszego Uniwersytetu Wrocławskiego ) i powstające wokół niego podgrodzia zapoczątkowały przeniesienie centrum miasta w to miejsce. Współcześnie uważa się, że pierwsza lokacja miasta nastąpiła jeszcze pod rządami Henryka Brodatego , przyjmuje się daty 1214 lub 1226 . Ostrów stopniowo przechodził w posiadanie władz kościelnych. Ostatnim władcą rezydującym stale na Ostrowie był Henryk IV Probus .

W 1241 roku wobec najazdu mongolskiego miasto zostało opuszczone przez mieszczan i spalone. Po najeździe ponownie dokonano lokacji miasta na prawie niemieckim wytyczając nowe ulice i obecny Rynek . W 1261 miasto otrzymało radę miejską, a od 1299 do 1351 trwała budowa nowych murów miejskich.

Rozkwit miasta ( XIII - XVII wiek )

druga lokacja miasta z 16 grudnia 1261

Rozwój stymulowały kolejne przywileje książęce. W 1272 Henryk IV Probus (znany też jako Henryk IV Prawy) nadał miastu prawo mili , a dwa lata później pierwszy w Polsce przywilej prawa składu . W 1290 na Probusie wygasła pierwotna linia piastowskich książąt wrocławskich, a w 1335 po śmierci Henryka VI Dobrego księstwo wrocławskie stało się częścią korony czeskiej na mocy wcześniejszej umowy zmarłego z Janem Luksemburskim .

Pierwsza wzmianka o istnieniu zegara na ratuszu datuje się na rok 1362 . W 1387 miasto otrzymało swój pierwszy wodociąg. Rok 1416 to data zakończenia budowy gotyckiej katedry. Miasto przeżywa rozkwit handlu. W latach 1469 - 1490 wraz z całym Śląskiem należało do Węgier . Do roku 1474 Wrocław pozostawał członkiem Hanzy . W latach 1490 - 1515 prowadził wojnę handlową z Polską, głównie Krakowem .

XVII-wieczny Wrocław
Widok miasta z lotu ptaka z I połowy XVII wieku[3], przedstawiający jego średniowieczne mury - jeszcze przed modernizacją w czasach nowożytnych

O znaczeniu dochodów czerpanych z handlu świadczą dwa wydarzenia. W 1382 biskup wrocławski obłożył całe miasto klątwą, gdy mieszczanie próbowali uniemożliwić duchowieństwu łamanie miejskiego monopolu piwnego . Z kolei w 1418 doszło do powstania przeciwko nadużyciom rady miejskiej. Ratusz został zdobyty przez tłum rzemieślników, a wielu bogatych rajców zdekapitowano lub defenestrowano z wieży. Interwencja cesarska przywróciła stare porządki – w 1420 r. 27 przywódców rewolty stracono na Rynku. Pochowano ich pod drogą wiodącą z Rynku do kościoła św. Elżbiety - w intencji władz wierni udający się do kościoła mieli deptać po trupach wichrzycieli.

5 czerwca 1443 r. Wrocław nawiedziło trzęsienie ziemi o sile ocenianej na więcej niż 6 w skali Richtera z epicentrum na północ od miasta. Straty były znaczne.

W 1523 po kazaniach Jana Hessa , byłego współpracownika biskupa Jana Thurzona w farze Świętej Marii Magdaleny miasto przyjęło reformację .

W latach 1531 - 1555 pomiędzy dzisiejszym Biskupinem i Bartoszowicami a Opatowicami wykonano przekop Bartoszowicko-Szczytnicki, puszczając główny nurt Odry w kierunku Szczytnik , zmieniając przy tym nurt Starej Odry i skracając jej meandrujący bieg w obrębie najbliższych okolic ówczesnego miasta.

Okres wojen ( XVIII wiek )

Kres złotego wieku stanowiła wojna trzydziestoletnia , która choć nie zniszczyła miasta bezpośrednio – Wrocław nie przyjął ani załóg cesarskich ani protestanckich – mocno uderzyła w jego okolice. Ponowny powolny rozkwit nastąpił dopiero po pokoju westfalskim . Cesarz Leopold I w 1702 założył w mieście kolegium jezuickie, którą to datę uznaje się za powstanie Uniwersytetu Wrocławskiego .

Wojny śląskie zaszkodziły miastu w ograniczonym stopniu. Jednak przejęcie Śląska przez Prusy Fryderyka II oznaczało utratę wszystkich dotychczasowych przywilejów. Na pociechę Wrocław otrzymał tytuł miasta królewskiego, stając się trzecią obok Berlina i Królewca rezydencją monarchy (Königliche und Residenziale Hauptstadt Breslau, Królewskie i Rezydencjalne Stołeczne Miasto Wrocław). Ludność zwolniono z uciążliwej służby wojskowej.

Kampania napoleońska

akwaforta autorstwa F. G. Endlera przedstawiająca wypalanie zabudowań przed Bramą Odrzańską [4] przed nadejściem armii napoleońskiej

Pod koniec roku 1806 doszło do bardzo ważnego dla Wrocławia epizodu wojen napoleońskich . Wojska Napoleona Bonaparte , po zwycięstwie nad armią Prus w bitwie pod Jeną-Auerstedt w październiku 1806 , podążyły na wschód. IX korpus francuski pod dowództwem najmłodszego brata Napoleona, Hieronima (dwie dywizje bawarskie i jedna wirtemberska, w sumie 23 tysiące żołnierzy i 48 dział) skierowane zostały na Śląsk ; 3 grudnia 1806 generał napoleoński Dominique Vandamme zdobył Głogów . Część korpusu francuskiego ruszyła w kierunku Wrocławia i wkrótce przystąpiła do oblężenia miasta. Bonapartemu miasto zdolne było przeciwstawić garnizon pod dowództwem generała majora von Thile'a wyposażony w 208 armat na działobitniach , 46 rezerwowych i liczący sześć tysięcy żołnierzy (w tym 473 inwalidów). Komendant Thile już w drugiej połowie listopada nakazał spalenie przedmieść w celu uniemożliwienia ukrycia się w nich wojsk najeźdźców.

6 grudnia pod Wrocławiem pojawiły się forpoczty kawalerii Bonapartego, a 7 grudnia oddziały gen. Vandamme przeprowadziły rozpoznanie fortyfikacji miejskich i zamknęły pierścień oblężenia wokół miasta. Nocą 8 grudnia rozpoczęto sypanie stanowisk bojowych dla baterii artylerii i kopanie dwóch linii okopów i transzei . Stanowiska te z początku zbudowano naprzeciw Bramy Mikołajskiej [5] i na Przedmieściu Mikołajskim (tj. dalej wzdłuż fosy w kierunku południowym, w stronę dzisiejszego Dworca Świebodzkiego ). Potem oblegający zajęli stanowiska także na prawym brzegu Odry , i rozpoczęli 10 grudnia intensywny ostrzał miasta. Równocześnie rozciągnęli umocnienia oblężnicze po obu stronach rzeki aż do Bramy Oławskiej . Stanowiska oblegających w ciągu tego czasu zbliżyły się na kilkaset (od 400 do nawet tylko 250) kroków od fortyfikacji; 22 grudnia armia Bonapartego przypuściła od strony Przedmieścia Oławskiego (rejon dzisiejszej ulicy Krasińskiego) szturm na miasto, skutecznie jednak odparty przez pruskich obrońców.

Napoleński generał Montbrun z trzema pułkami kawalerii wirtemberskiej, 2. pułkiem piechoty podpułkownika von Dallwigka i 2. batalionem 3. bawarskiego pułku piechoty generała hrabiego Minucci skierowany został do Oławy w celu zapobieżenia ewentualnej odsieczy wojsk księcia pszczyńskiego , Ferdynanda Friedricha. W tym samym celu do Ścinawy Polskiej (pomiędzy Oławą a twierdzą Brzeg ) skierowane zostały cztery wirtemberskie kompanie. Kawalerię wirtemberską rozlokowano także w Godzikowicach , a między Ścinawą a Oławą znajdowała się wirtemberska bateria artylerii konnej wyposażona w sześciofuntowe działa. Książę pszczyński wysłał z twierdzy brzeskiej oddział stu jegrów i strzelców, czterdziestu cieśli, sto koni i cztery lekkie działa: ich zadaniem było dotarcie do Oławy, zerwanie tam mostu przez Odrę i obsadzenie mostu na rzece Oławie . Po pierwszych sukcesach ( 29 grudnia nad ranem kompanie wirtemberskie wyparte zostały ze Ścinawy) Prusacy musieli pod naporem przewagi przeciwnika wycofać się do Brzegu. Inna grupa śpieszących na odsiecz Wrocławiowi wojsk księcia pszczyńskiego rozbita została 30 grudnia przez wojska napoleońskie pod Strzelinem . W ten sposób nadzieje załogi oblężonego Wrocławia na wsparcie zostały rozwiane.

Intensywny ostrzał miasta wznowiony został 2 stycznia 1807 . Po trzech dniach, wobec silnych nacisków cywilnych mieszkańców miasta i nie mając perspektyw przetrwania dalszego oblężenia, generał Thile poddał Wrocław. Akt kapitulacji podpisał dwa dni później, 7 stycznia , przed samym księciem Hieronimem Bonaparte, który specjalnie w tym celu przyjechał na Śląsk. Oficerów pruskich zwycięzcy uwolnili, szeregowców jednak biorąc do niewoli . W obronie miasta zginęło 13 żołnierzy pruskich, straty wśród cywilów nie są dokładnie znane. Wypalone jeszcze przed oblężeniem przedmieścia, grabieże i rabunki zwycięzców spowodowały ogromne straty wśród mieszkańców tak samego Wrocławia, jak i okolicznych miejscowości[6]. W lipcu 1807 podpisano Pokój w Tylży . Pod panowaniem Francji Prusy, a w ich granicach także Wrocław, pozostawały do klęski Napoleona w 1813 .

Dla samego miasta Wrocławia najważniejszym skutkiem zdobycia go przez Francuzów były jednak nie straty materialne ani ludzkie w wyniku działań wojennych, ani także kilkuletnia francuska okupacja, ale decyzja Hieronima Bonapartego, nakazująca wyburzenie fortyfikacji miejskich.

Ponowny rozkwit ( XIX wiek )

Wrocław około roku 1888

Likwidacja murów i bram miejskich dokonana została w latach 1807 - 1838 ; dało to miastu możliwość szybkiego rozwoju urbanistycznego. Przyczyniło się do niego także przywrócenie w 1808 samorządności i autonomicznych władz miejskich, jak również sekularyzacja majątków kościelnych w 1810 . Nowe prawo miejskie (Städteordnung) z 19 listopada 1808 przyłączyło do Wrocławia znaczne obszary przedmieść zwiększając powierzchnię miasta kilkakrotnie: z 3,55 km² w obrębie murów do 20,5 km² po roku 1808[7]. 3 sierpnia 1811 nastąpiło połączenie kolegium jezuitów - Akademii Leopoldyńskiej z protestanckim Uniwersytetem Viadrina z Frankfurtu nad Odrą i utworzenie we Wrocławiu nowego "Śląskiego Uniwersytetu im. Fryderyka Wilhelma" (Schlesische Friedrich-Wilhelm-Universität zu Breslau), z pięcioma wydziałami: teologii katolickiej, teologii ewangelickiej, prawa, medycyny i filozofii. Fryderyk Wilhelm III w 1813 roku we Wrocławiu ustanowił najsłynniejsze niemieckie odznaczenie wojskowe - Żelazny Krzyż . Także w tym roku we Wrocławiu narodziły się czarno-czerwono-złote barwy narodowe Niemiec . Wiek XIX to szybki rozkwit miasta i postępujący rozwój przemysłu. W 1840 uruchomiono pierwszą linię omnibusową , a 22 maja 1842 linię kolejową WrocławOława , wkrótce przedłużoną aż na Górny Śląsk , gdzie łączyła się z koleją wiedeńsko-warszawską . W 1846 uruchomiono połączenie kolejowe z Berlinem , a w 1847 z Wiedniem , Krakowem i Dreznem .

Mapa Wrocławia i okolic w 1900;
nazwy okolicznych wsi, obecnie osiedli miasta, w językach niemieckim i polskim
źródło: http://www.breslau-wroclaw.de
Liczba ludności Wrocławia w latach 1819-1933
1819183418521871188018901900191019251933
 78.135 91.401121.052207.997272.912335.186422.709512.105557.139625.198
Źródło: Heinz Rogmann, Die Bevölkerungsentwicklung im preußlischen Osten in den letzten hundert Jahren,
Volk und Reich Verlag, Berlin, 1937; str. 210-211, Tabela 7a

W 1885 na 300 000 mieszkańców, 173 000 deklarowało protestantyzm, 109 000 katolicyzm, a 18 000 judaizm.

rozwój terytorialny Wrocławia od XIII do XX wieku

XX wiek

Rok 1903 przyniósł w lipcu wielką powódź na Odrze , co zapoczątkowało roboty ziemne przy systemie kanałów . Miasto hucznie obchodziło stulecie pokonania Napoleona – w 1913 dokonano otwarcia modernistycznej Hali Ludowej (niem. Jahrhunderthalle), gdzie odbywała się wystawa wszech-niemiecka i targi wrocławskie, oraz Mostu Cesarskiego (niem. Kaiserbrücke, obecnie Most Grunwaldzki ). Lata 20. XX wieku to we Wrocławiu rozkwit architektury modernistycznej . Powstały wówczas m.in. domy handlowe Petersdorf autorstwa Ericha Mendelsohna (obecnie DT Kameleon) i Wertheim autorstwa H. Dernburga (obecnie DT Renoma ). W 1937 miasto ponownie nawiedziła powódź odrzańska.

W 1929 roku podporządkowane od 1823 bezpośrednio papiestwu (od 1000 roku w archidiecezji gnieźnieńskiej) biskupstwo wrocławskie zyskało rangę arcybiskupią.

Po dojściu do władzy nazistów rozpoczęto kampanię deslawizacji Śląska, zmieniając dawne brzmiące z polska i słowiańska nazwy miejscowości. 10 maja 1933 na placu Wolności (wtedy Schloßplatz) odbyło się palenie książek. Wrocław utracił w 1938 swój nadany przez cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego herb, zmieniony na bardziej niemiecki (vide: Herby Wrocławia ). Na Tarnogaju powstał jeden z pierwszych w Niemczech obozów koncentracyjnych, szybko zlikwidowany.

Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku doszło do antyżydowskich zamieszek, splądrowano liczne sklepy i domy należące do Żydów . Spalono większość synagog, w tym największą Nową Synagogę .

II wojna światowa

W przeddzień napadu na Polskę w 1939 koncentrowały się tu oddziały Wehrmachtu i stąd wyruszyły na wschód.

W niedzielę 17 września w kościele św. Marcina po raz ostatni odprawiono mszę św. podczas której użyto języka polskiego (sama msza była przedsoborowa, więc łacińska), m.in. śpiewano Boże, coś Polskę .

Jesienią 1939 do więzienia na Kleczkowskiej przywieziono kilkuset czeskich więźniów, zatrzymanych podczas masowych aresztowań. Później, w czasie trwania wojny, przez wrocławskie więzienia i areszty przewinęło się wiele osób, część z nich skazana została na śmierć na gilotynie . Łącznie w tym więzieniu zginęło 869 więźniów, w tym 363 Czechów i znaczna liczba Polaków.

We Wrocławiu 1 grudnia 1940 mieszkało 638.905 osób, a miasto pozostawało z dala od działań wojennych; w listopadzie 1941 wprawdzie stało się celem jednego z bombardowań alianckich (zginęło wówczas dziesięć osób), ale później aż do 1944 panował tu względny spokój. Pod koniec wojny zbliżający się ze wschodu front spowodował, że trafiła tu kilkusettysięczna fala uciekinierów ze wschodnich terenów ówczesnych Niemiec[8]. W sierpniu 1944 miasto zostało ogłoszone twierdzą (Festung Breslau)[9].

19 stycznia 1945 na rozkaz gauleitera Śląska Karla Hankego dokonano przymusowej pieszej ewakuacji większości pozostającej jeszcze w mieście ludności cywilnej. Jak się ocenia, podczas ewakuacji z zimna i przemęczenia zginęło aż 90 tys. osób. Pozostali zapełnili ulice Drezna na krótko przed nalotami dywanowymi . Słynne bombardowania dywanowe RAF -u, które doprowadziły Drezno do zniszczenia w stopniu porównywalnym z Warszawą , spowodowane zostały naciskami Stalina na zachodnich aliantów , by utrudnić Niemcom obronę Wrocławia.

Willa Colonia. Miejsce podpisania kapitulacji Wrocławia

Przez cztery miesiące, od 13 lutego do 6 maja 1945 , Wrocław był oblegany przez wojska 1 Frontu Ukraińskiego , dowodzone przez marszałka Koniewa . Podczas ciężkich walk obie strony podpalały całe kwartały domów, a załoga twierdzy, siłami robotników przymusowych i cywili[10], wyburzyła połowę dzielnicy w okolicach dzisiejszego pl. Grunwaldzkiego, by zbudować lotnisko zapasowe. Od 15 lutego do 1 maja Luftwaffe utrzymywała most powietrzny z Rzeszą . Przez 76 dni wykonano niemal 2 tysiące lotów i przewieziono do oblężonego miasta 1.638 ton zapasów.

Tablica na Willi Colonia upamiętniająca podpisanie kapitulacji Wrocławia

Dowódca twierdzy, generał Niehoff , po negocjacjach z generałem Głuzdowskim podpisał kapitulację 6 maja 1945 roku. Jako jedno z ostatnich miast niemieckich, Wrocław padł cztery dni po zdobyciu Berlina , na dwa dni przed ogłoszeniem końca wojny w Europie . Warunkiem kapitulacji były gwarancje godnego traktowania udzielone przez Rosjan. Generał Głuzdowski gwarantował jeńcom opiekę medyczną, zachowanie własności osobistej oraz natychmiastową repatriację po zakończeniu wojny. Żadna z obietnic nie została spełniona. Większość jeńców trafiła do sowieckich gułagów , skąd wielu z nich (być może nawet połowa) nigdy nie wróciła.

Bilans strat we Wrocławiu to szacowana na ponad 700 tysięcy liczba cywilów zmuszonych przez władze niemieckie do opuszczenia miasta; zginęło 6 tys. żołnierzy (23 tys. zostało rannych); wśród dziesiątek tysięcy cywilów, którzy zginęli podczas ewakuacji lub ostrzału miasta było też 3 tys. samobójców. Zniszczone w mieście budynki obróciły się w 18 milionów metrów sześciennych gruzu[11].

Czasy powojenne

Polaków, którzy przyjechali do Wrocławia zaraz po wojnie nazwano pionierami . Przyjeżdżali tu m.in. przesiedleńcy z Kresów , szczególnie z okolic Lwowa i Stanisławowa , nie brak było także przybyszów z Wileńszczyzny . Sporo ludności przyjechało z Wielkopolski . Przez pierwsze powojenne lata Wrocław, tak jak cały obszar tzw. Ziem Odzyskanych traktowany był przez wielu przyjezdnych i częściowo przez władze centralne jako źródło zaopatrzenia i szabru , czemu sprzyjała atmosfera tymczasowości i niepewności polskich osadników. Równocześnie nowe władze kładły szczególny nacisk na usunięcie śladów niemieckości - pomników, napisów. Odbudowywane zabytki "polszczono" między innymi przez regotyzację ich.

W celach propagandowych od lipca do września 1948 w Hali Ludowej została zorganizowana Wystawa Ziem Odzyskanych . W czasie jej trwania odbył się w dniach 25 - 28 sierpnia Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju . Rozpoczęła się odbudowa miasta po ciężkich zniszczeniach wojennych.

W roku 1963 we Wrocławiu wybuchła epidemia czarnej ospy przywleczona z Indii przez agenta służb specjalnych PRL , płk. Bonifacego Jedynaka . Władze nałożyły znaczne ograniczenia na przemieszczanie się ludności, a ponad 2 tysiące osób zostało izolowanych.

W roku 1966 nastąpiła inauguracja najsłynniejszego wrocławskiego cyklicznego wydarzenia kulturalnego – Festiwalu Muzyki Oratoryjno-Kantatowej " Wratislavia Cantans ".

Powstały duże osiedla z wielkiej płyty , m.in. w systemie WWP. Kozanów zbudowano na terenie zalewowym.

W latach 1975 i 1976 miały miejsce pożary garnizonowego kościoła pw. św. Elżbiety umiejscowionego tuż przy wrocławskim rynku. Odbudowę – powoli ciągnącą się przez lata 80. – częściowo zakończono dopiero w roku 1997.

Rok 1980 przyniósł strajki we wrocławskich zakładach pracy, manifestacje uliczne. W zajezdni autobusowej przy ul. Grabiszyńskiej powstała wrocławska Solidarność . Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 aktywnie mimo internowania i późniejszych aresztowań liderów ( Władysława Frasyniuka , Józefa Piniora i innych) działało podziemie solidarnościowe – kolportowane były ulotki, nadawane krótkie nielegalne audycje radiowe. W tym czasie rozpoczęła tu działalność Pomarańczowa Alternatywa pod "dowództwem" Waldemara Fydrycha – "Majora" , a także " Solidarność Walcząca " Kornela Morawieckiego .

W roku 1983 Wrocław odwiedził w czasie swojej drugiej pielgrzymki do Polski Jan Paweł II . Główne uroczystości odbyły się na Torze Wyścigów Konnych na Partynicach .

W 1985 udostępniono do zwiedzania Panoramę Racławicką , sprowadzoną do miasta w 1946 , następnie wywiezioną poza Wrocław – sam jej gmach ( rotundę ) wzniesiono już w latach 60. i 70.

III Rzeczpospolita

W roku 1990 w wolnych wyborach samorządowych zwyciężył Komitet Obywatelski "Solidarność" . Wybrany przez Radę Miejską na prezydenta miasta został Bogdan Zdrojewski . W tym też roku miasto wróciło do dawnego pięciopolowego herbu .

Wielki pożar Teatru Polskiego w styczniu 1994 roku przyniósł znaczne straty; teatr był odbudowywany i modernizowany przez ponad 2 lata.

Kongres Eucharystyczny na przełomie maja i czerwca 1997 roku był okazją do kolejnej wizyty papieża Jana Pawła II . Tym razem główne obchody kongresu odbyły się niemalże w centrum miasta – na placu między ulicami Powstańców Śląskich a Gwiaździstą.

Powódź 1997

Szkody popowodziowe – koryto fosy przy ul. Podwale

Lipiec roku 1997 przyniósł największą powódź w dziejach miasta, tzw. powódź tysiąclecia . Zalanych zostało wiele dzielnic mieszkalnych i przemysłowych, wiele budynków uległo uszkodzeniu, w znacznym stopniu zniszczone zostały budowle hydrotechniczne. Część osiedli została całkowicie zalana, Zalesie i Zacisze , które znajdują się pomiędzy kanałem powodziowym a starym korytem Odry, nie miały szans na uratowanie przed zalaniem, podobny los mógł spotkać osiedla Sępolno i Biskupin , tam jednak ofiarnie układane przez mieszkańców miasta worki z piaskiem zatrzymały wodę. Wały powodziowe naprędce wzmacniane w newralgicznych punktach workami z piaskiem zdały egzamin również na osiedlach Karłowice , Różanka i Osobowice , których położenie wręcz skazywało na zalanie. Zalane zostały natomiast m.in. Kowale , Maślice , Strachocin , Księże Wielkie , Księże Małe , Rakowiec , Widawa i Pracze Odrzańskie – wszystkie one leżą na terenach, które przed II wojną światową i znaczną część czasu po wojnie służyły za obszary zalewowe. Najsłynniejszym zalanym osiedlem był Kozanów , budynki z wielkiej płyty dla ok. 25.000 mieszkańców. Woda na tym osiedlu osiągnęła poziom 4 metrów (1 piętro). Podobny los spotkał większość osiedli leżących przy Odrze, zalany został Kleczków , a także osiedla Ołbin i Nadodrze , gdzie woda dostała się na obszar zamieszkany przez ok. 60 tys. mieszkańców. W sumie woda zalała obszary miasta, na których mieszkało ponad 200 tysięcy Wrocławian. Miasto na długi czas zostało pozbawione bieżącej wody, częściowo także prądu i łączności telefonicznej. Dzięki heroicznej postawie mieszkańców zostały ocalone najcenniejsze zabytki ( ratusz , Ostrów Tumski z katedrą ) i uratowanych wiele cennych ruchomości i dokumentów. Niestety wiele zabytków, zwłaszcza piśmienniczych, ucierpiało w zalanych wodą magazynach bibliotek, archiwów miejskich i sądowych. Ucierpiały też niektóre szpitale, infrastruktura telekomunikacyjna, energetyczna i sanitarna, liczne przedsiębiorstwa i majątek wielu mieszkańców. Pojazdy komunikacji miejskiej – autobusy i tramwaje – uchroniono przed zniszczeniem przeprowadzając na niezagrożone ulice i torowiska, ale po powodzi bardzo wiele samochodów zaparkowanych na ulicach miasta nie nadawało się już do użytku.

Prezydentura Rafała Dutkiewicza

W 2002 roku we Wrocławiu odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory prezydenckie. W drugiej turze Rafał Dutkiewicz (popierany przez PO i PiS ) pokonał kandydatkę SLD Lidię Geringer d'Oedenberg [12][13].

Wrocław dwukrotnie starał się o organizację wystaw światowych : EXPO 2010 i EXPO 2012, uległ jednak chińskiemu Szanghajowi i koreańskiemu Yeosu . W roku 2007 Wrocławiowi, jako jednemu z czterech miast polskich, przyznano prawo organizacji meczów mistrzostw Europy w piłce nożnej – Euro 2012 .

Przynależność państwowa i administracyjna Wrocławia od wieku VIII do XXI

Przynależność polityczno-administracyjna miasta Wrocławia
OkresPaństwoJednostka administracyjna
VIII wiek - 985 Państwo Polan
985 - 1025 Księstwo Polskie
1025 - 1034 Królestwo Polskie
1034 - 1038 Księstwo Polskie
1038 - 1042 Królestwo Czeskie
1042 - 1076 Księstwo Polskie
1076 - 1079 Królestwo Polskie
1079 - 1138 Księstwo Polskie
1138 - 1173
Księstwo Śląskie
1173 - 1248
Księstwo Dolnośląskie
1248 - 1335
Księstwo Wrocławskie
1335 - 1469 Królestwo Czeskie
1469 - 1490 Królestwo Węgier
1490 - 1620 Królestwo Czeskie
1620 - 1742
Państwo Habsburgów
1742 - 1807 Królestwo Prus Kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat wrocławski
1807 - 1813
I Cesarstwo Francuskie
1813 - 1815 Królestwo Prus Kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat wrocławski
1815 - 1871 Królestwo Prus prowincja Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1871 - 1918
Cesarstwo Niemieckie Królestwo Prus , prowincja Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1918 - 1919
Republika Weimarska land Prusy , prowincja Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1918 - 1933
Republika Weimarska land Prusy , prowincja Dolny Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1933 - 1938
III Rzesza land Prusy , prowincja Dolny Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1938 - 1941
III Rzesza land Prusy , prowincja Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1941 - 1945
III Rzesza land Prusy , prowincja Dolny Śląsk , Rejencja wrocławska , powiat Wrocław–miasto
1945 - 1946 Rzeczpospolita Polska Okręg II (Dolny Śląsk)
1946 - 1950 Rzeczpospolita Polska Województwo wrocławskie , powiat grodzki
1950 - 1952 Rzeczpospolita Polska Województwo wrocławskie , powiat grodzki
1952 - 1957 Polska Rzeczpospolita Ludowa Województwo wrocławskie , powiat grodzki
1957 - 1975 Polska Rzeczpospolita Ludowa Województwo wrocławskie , gmina miejska
1975 - 1989 Polska Rzeczpospolita Ludowa Miasto wydzielone na prawach województwa
1990 - 1998 Rzeczpospolita Polska Miasto wydzielone na prawach województwa
od 1999 Rzeczpospolita Polska województwo dolnośląskie , powiat grodzki


Przypisy

  1. Edmund Małachowicz, Najnowszy zarys dziejów najstarszego Wrocławia, Wrocław 2000, s. 49
  2. Tadeusz Szumski, 500 zagadek o Wrocławiu, WP, Warszawa 1971
  3. Miedzioryt z II połowy XVII w.
  4. w roku 1806 Bramą Odrzańską nazywano inną bramę miejską, niż pierwotna (położona na przedłużeniu ul. Odrzańskiej); na grafice widoczna jest prawdopodobnie brama dawniej nazywana Nową, wychodząca na mosty, na których miejscu są dziś Mosty Uniwersyteckie
  5. tj. w okolicy dzisiejszego placu Solidarności
  6. między innymi w leżącym nieopodal Psim Polu doszło do licznych gwałtów i grabieży pomimo, że władze miasteczka poleciły mieszkańcom oddawanie okupantom wszystkiego, czego tylko zażądają
  7. obecnie (po ostatnich zmianach, do których doszło w 1973 ) w granicach miasta znajduje się obszar o powierzchni 292,82 km²
  8. w styczniu 1945 przebywało we Wrocławiu ponad milion ludzi
  9. bonczek/hydroforgroup: 1945 - Festung Breslau . W: Wratislaviae Amici [on-line]. [dostęp 2008-12-18].
  10. podczas rozbiórek zginęło, m.in. z powodu ostrzału z radzieckich samolotów, od 10 do 15 tysięcy ludzi
  11. Beata Maciejewska, Tak ginęło miasto, "Gazeta Wyborcza" 6 maja 2008
  12. wyniki I tury
  13. wyniki II tury

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Historia Wrocławia":

Wszystkich Świętych ...

Dziady (zwyczaj) ...

Dzień Zaduszny ...

Mieszko II Lambert ...

Tiumeń ...

Adwentyzm ...

Odense ...

Grenoble ...

Linköping ...

Tampere ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Historia Wrocławia":

222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 16) ...

222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 15) ...

037. Marks, Engels. Materializm dialektyczny (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie