Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Chram

Chram

Chram (także kącina, kupiszta; niepoprawnie: kontyna, gontyna) – przedchrześcijański typ budowli sakralnej u Słowian – miejsce spotkań, modlitw , nabożeństw i wróżb, którego rolę pierwotnie pełniły święte gaje . W językach ukraińskim , rosyjskim i białoruskim chram nadal jest powszechnie używanym określeniem świątyni . Określenia chram w języku polskim używa się również w odniesieniu do świątyń shintoistycznych , dla odróżnienia od świątyń buddyjskich. Słowo gontyna jest wyrazem sztucznym, stworzonym ok. 1860 , przez Bronisława Trentowskiego , fałszywie odtworzone przez adideację do słowa gont z kronik niemieckich z XII wieku[1].

Zasadniczo w środowiskach badawczych przyjęto tezę, iż na terenach obecnej Polski tzw. pogaństwo słowiańskie (z powodu Chrztu Polski ) nie rozwinęło się na tyle by wykształcić znaczącą warstwę kapłańską czy też by wznosić budowle sakralne. O ile niewykształceniu się warstwy kapłańskiej przeczyć mogą poniekąd badania językoznawcze (choćby takich terminów jak żerca czy wołchw ), o tyle brak śladów budowy świątyń na terenach obecnej Polski niektóre środowiska tłumaczą przeprowadzaną stosunkowo wcześnie i bezkompromisowo chrystianizacją . Według zwolenników istnienia pogańskich świątyń we wczesnym średniowieczu, ich brak czyniłby te ziemie swego rodzaju ewenementem zakładając, że takowe spotykano u Słowian Zachodnich – m.in. w Szczecinie i Wolinie , a nawet wschodnich ). Potwierdzenia tej tezy, wraz z rozwojem nauki, doszukują się oni w najnowszych badaniach archeologicznych (szczególnie w tych miejscach przeprowadzanych badań archeologicznych, gdzie na terenie Polski lokalizację kącin sugerowały wcześniej liczne podania i legendy związane choćby z historią polskich miast lub wręcz chrześcijańskich sanktuariów – np. Kościół w Mileszkach – kiedy to wówczas szczycono się wręcz niszczeniem pogańskich chramów i budowaniem w tym miejscu świątyń chrześcijańskich). O ile istnienie słowiańskich budowli sakralnych we wczesnym średniowieczu jest dalece dyskusyjne, o tyle nie ulega wątpliwości, że obok cieszące się zdecydowanie większą popularnością tzw. Świętych Gajów, w okresie późniejszym (wzorem praktyk chrześcijańskich) powstawać zaczęły chramy takie, jak choćby ten wzniesiony na Śląsku w latach 30. XI wieku, w trakcie reakcji pogańskiej [2].

Najbardziej znana kącina i zarazem główny ośrodek kultu Świętowita mieściła się w Arkonie na Rugii. W świątyni znajdował się ogromnych rozmiarów czterogłowy, drewniany posąg Świętowita z rogiem obfitości w dłoniach. Corocznie (w święto Libacji ) róg ów napełniano nowym winem lub miodem, a z ubytku trunku przewidywano pomyślność przyszłych zbiorów. Gontyna pełniła też rolę wyroczni w innych dziedzinach życia plemiennego – po zachowaniu konia poświęconego bóstwu, określano np. przebieg planowanych wypraw wojennych. W mniej istotnych kwestiach żercy (kapłani) do odczytywania przyszłości posługiwali się rzucaniem losów lub jeszcze innymi praktykami magicznymi. W Arkonie funkcjonował także świątynny skarbiec pełniący funkcję skarbu publicznego Rugian. Zarówno skarbiec jak i sam chram strzeżony był przez specjalnie do tego wyszkoloną tzw. Drużynę Boga liczącą 300 konnych.

A tak świątynię opisywał Józef Ignacy Kraszewski w Starej Baśni: Leży kontyna na wyspie zewsząd wodą otoczonej jak Lednica nasza, długa hać i mosty prowadzą do niej, a gdyś już na ląd wszedł, dziewięć bram przebywać musisz, a do każdej z nich pukać i prosić się, bo u każdej stróż stoi czujny dniem i nocą, a pyta cię i opatruje. Nie puszczają zaś więcej jak trzech naraz do chramu. Kontyna stoi na podwyższeniu z trojgiem wrót w tynach, co ją otaczają, z których dwoje się tylko otwiera, a trzecie tajemne do wody prowadzą... Bóstwo stoi całe złocone w koronie na głowie, na rogach jeleni i kozłów, misternie wywyższone pod dachem purpurowym ze słupy malowanymi, a obok niego łoże jego królewskie purpurą zasłane...

Miejscowości, w których według podań i przekazów znajdowały się średniowieczne budowle sakralne tego typu:[3]

Przypisy

  1. Władysław Kopaliński : Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: PIW , 1985, ss. 331,332. 
  2. Kazimierz Moszyński – Kultura Ludowa Słowian T. l i 2, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1929 i 1934
  3. Chramy w dawnej Polsce - Miniprzewodnik

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Chram":

Dziady (zwyczaj) duchów zmarłych i maski (karaboszki) je symbolizujące - Dziady 2009 RKP / Chram MazowieckiDziady – zwyczaj ludowy Słowian i Bałtów , wywodzący się z przedchrześcijańskich ...

Rodzimy Kościół Polski 95Wyznanie macierzyste Rodzimowierstwo słowiańskie ZałożycielBrak ( religia etniczna , naturalna ); rejestracji związku dokonał Lech Emfazy Stefański . Klasyfikacja religii Chram Mazowiecki, Święto plonów (2007)Rodzimy Kościół Polski – rodzimowierczy związek wyznaniowy , nawiązujący ...

Dożynki Źródła Dawne zwyczaje dożynkowe Diduch - udekorowany snop zboża w trakcie święta plonów. Chram Mazowiecki RKP (2009)Ofiarowanie pokarmów w trakcie obchodów Święta Plonów - Chram ...

Wrocław ...

Świątynia ...

Chrzest Rusi ...

Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce i nawiązywaniem wzajemnych kontaktów pomiędzy osobami zainteresowanymi tą tematyką. Rodzimy Kościół Polski (500 wiernych)Chram Mazowiecki RKP, Święto plonów (2007)Główny Ofiarnik: Lech Emfazy Stefański Rodzimowierczy związek wyznaniowy , ...

Religia Słowian ...

Włodzimierz I Wielki ...

Kultura dawnych Słowian ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Chram":

Góry oczami bohaterów ˝Skalnego Podhala˝ (plansza 25) się zobaczyć w maju, gdy wszystko pięknie kwitnie. Młode dziewczęta z Podhala stroją Chram Zielnej, który znajduje się pod lasem.W Tatrach narzekają i lamentują dusze zmarłych ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie