Chram
ChramChram (także kącina, kupiszta; niepoprawnie: kontyna, gontyna) – przedchrześcijański typ budowli sakralnej u Słowian – miejsce spotkań,
modlitw
,
nabożeństw
i wróżb, którego rolę pierwotnie pełniły
święte gaje
. W
językach
ukraińskim
,
rosyjskim
i
białoruskim
chram nadal jest powszechnie używanym określeniem
świątyni
. Określenia chram w języku polskim używa się również w odniesieniu do świątyń
shintoistycznych
, dla odróżnienia od świątyń buddyjskich. Słowo gontyna jest wyrazem sztucznym, stworzonym ok.
1860
, przez
Bronisława Trentowskiego
, fałszywie odtworzone przez
adideację
do słowa gont z kronik niemieckich z
XII
wieku[1]. Zasadniczo w środowiskach badawczych przyjęto tezę, iż na terenach obecnej Polski tzw.
pogaństwo
słowiańskie (z powodu
Chrztu Polski
) nie rozwinęło się na tyle by wykształcić znaczącą warstwę kapłańską czy też by wznosić budowle sakralne. O ile niewykształceniu się warstwy kapłańskiej przeczyć mogą poniekąd badania
językoznawcze
(choćby takich terminów jak
żerca
czy
wołchw
), o tyle brak śladów budowy świątyń na terenach obecnej Polski niektóre środowiska tłumaczą przeprowadzaną stosunkowo wcześnie i bezkompromisowo
chrystianizacją
. Według zwolenników istnienia pogańskich świątyń we wczesnym średniowieczu, ich brak czyniłby te ziemie swego rodzaju ewenementem zakładając, że takowe spotykano u
Słowian Zachodnich
– m.in. w
Szczecinie
i
Wolinie
, a nawet
wschodnich
). Potwierdzenia tej tezy, wraz z rozwojem nauki, doszukują się oni w najnowszych badaniach archeologicznych (szczególnie w tych miejscach przeprowadzanych badań archeologicznych, gdzie na terenie Polski lokalizację kącin sugerowały wcześniej liczne
podania
i
legendy
związane choćby z historią polskich miast lub wręcz chrześcijańskich sanktuariów – np.
Kościół w Mileszkach
– kiedy to wówczas szczycono się wręcz niszczeniem pogańskich chramów i budowaniem w tym miejscu świątyń chrześcijańskich). O ile istnienie słowiańskich budowli sakralnych we wczesnym średniowieczu jest dalece dyskusyjne, o tyle nie ulega wątpliwości, że obok cieszące się zdecydowanie większą popularnością tzw. Świętych Gajów, w okresie późniejszym (wzorem praktyk chrześcijańskich) powstawać zaczęły chramy takie, jak choćby ten wzniesiony na Śląsku w latach 30. XI wieku, w trakcie
reakcji pogańskiej
[2]. Najbardziej znana kącina i zarazem główny ośrodek kultu
Świętowita
mieściła się w
Arkonie
na Rugii. W świątyni znajdował się ogromnych rozmiarów czterogłowy, drewniany posąg Świętowita z rogiem obfitości w dłoniach. Corocznie (w święto
Libacji
) róg ów napełniano nowym winem lub miodem, a z ubytku trunku przewidywano pomyślność przyszłych zbiorów. Gontyna pełniła też rolę wyroczni w innych dziedzinach życia plemiennego – po zachowaniu konia poświęconego bóstwu, określano np. przebieg planowanych wypraw wojennych. W mniej istotnych kwestiach żercy (kapłani) do odczytywania przyszłości posługiwali się rzucaniem losów lub jeszcze innymi praktykami magicznymi. W Arkonie funkcjonował także świątynny skarbiec pełniący funkcję skarbu publicznego Rugian. Zarówno skarbiec jak i sam chram strzeżony był przez specjalnie do tego wyszkoloną tzw. Drużynę Boga liczącą 300 konnych. A tak świątynię opisywał
Józef Ignacy Kraszewski
w Starej Baśni: Leży kontyna na wyspie zewsząd wodą otoczonej jak Lednica nasza, długa hać i mosty prowadzą do niej, a gdyś już na ląd wszedł, dziewięć bram przebywać musisz, a do każdej z nich pukać i prosić się, bo u każdej stróż stoi czujny dniem i nocą, a pyta cię i opatruje. Nie puszczają zaś więcej jak trzech naraz do chramu. Kontyna stoi na podwyższeniu z trojgiem wrót w tynach, co ją otaczają, z których dwoje się tylko otwiera, a trzecie tajemne do wody prowadzą... Bóstwo stoi całe złocone w koronie na głowie, na rogach jeleni i kozłów, misternie wywyższone pod dachem purpurowym ze słupy malowanymi, a obok niego łoże jego królewskie purpurą zasłane... Miejscowości, w których według podań i przekazów znajdowały się średniowieczne budowle sakralne tego typu:[3] Przypisy Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Chram":
Dziady (zwyczaj)
duchów zmarłych i maski (karaboszki) je symbolizujące - Dziady 2009
RKP
/ Chram MazowieckiDziady – zwyczaj ludowy
Słowian
i
Bałtów
, wywodzący się z przedchrześcijańskich ...
Rodzimy Kościół Polski
95Wyznanie macierzyste
Rodzimowierstwo słowiańskie
ZałożycielBrak (
religia etniczna
,
naturalna
); rejestracji związku dokonał
Lech Emfazy Stefański
.
Klasyfikacja religii
Chram Mazowiecki, Święto plonów (2007)Rodzimy Kościół Polski –
rodzimowierczy
związek wyznaniowy
, nawiązujący ...
Dożynki
Źródła Dawne zwyczaje dożynkowe
Diduch
- udekorowany snop zboża w trakcie święta plonów. Chram Mazowiecki
RKP
(2009)Ofiarowanie pokarmów w trakcie obchodów Święta Plonów - Chram ...
Wrocław
...
Świątynia
...
Chrzest Rusi
...
Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce
i nawiązywaniem wzajemnych kontaktów pomiędzy osobami zainteresowanymi tą tematyką.
Rodzimy Kościół Polski
(500 wiernych)Chram Mazowiecki RKP, Święto plonów (2007)Główny Ofiarnik:
Lech Emfazy Stefański
Rodzimowierczy
związek wyznaniowy
, ...
Religia Słowian
...
Włodzimierz I Wielki
...
Kultura dawnych Słowian
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Chram":
Góry oczami bohaterów ˝Skalnego Podhala˝ (plansza 25)
się zobaczyć w maju, gdy wszystko pięknie kwitnie. Młode dziewczęta z Podhala stroją Chram Zielnej, który znajduje się pod lasem.W Tatrach narzekają i lamentują dusze zmarłych ...
|