Tybetańczycy, mniejszość
narodowa
w zachodnich
Chinach
(4,8 mln
1994
r.). Mieszkają głównie w
Tybecie
, gdzie stanowią około 90% ludności[]. Zamieszkują również prowincje
Qinghai
,
Syczuan
,
Gansu
,
Junnan
oraz
Indie
(historyczny region
Ladakh
, zwany też niekiedy Tybetem Zachodnim,
Sikkim
oraz liczne skupiska emigracyjne w
stanie
Himachal Pradesh
, w tym obecna siedziba
XIV Dalajlamy
Dharamsala
),
Nepal
i
Bhutan
. Pod względem
antropologicznym
zaliczani są do
rasy mongoloidalnej
[]. Posługują się
pismem tybetańskim
. Wyznają w większości
buddyzm tybetański
. Głównymi ośrodkami kultu religijnego są
Lhasa
i
Xigazê
. Mówią
językami tybetańskimi
należącymi do tybeto-birmańskiej gałęzi rodziny
chińsko-tybetańskiej
. Ważniejsze grupy dialektów:
- aka
- gurung
- dalfa
- dihmal
- dingaru
- kiranti
- meju
- murmi
- newari
- toto
- tybetański właściwy
Pokaźna mniejszość prowadzi koczowniczy tryb życia. Ich głównym zajęciem jest
hodowla
jaków
,
kóz
,
owiec
i
wielbłądów
oraz
myślistwo
. Jednak większość Tybetańczyków prowadzi osiadły tryb życia, zajmując się uprawą
jęczmienia
,
pszenicy
,
gryki
,
bobu
,
ryżu
,
kukurydzy
i
tytoniu
. Stosunkowo mała ilość gruntów rolnych, i co za tym idzie, zasadniczy brak możliwości pozyskania nowych, odzwierciedliły się silnym uwarstwowieniem społecznym, które z kolei spowodowało tradycję praktyk
poliandrycznych i poligynicznych wśród ludności osiadłej
w celach gospodarczych.
Genetyka
Tybetańczycy oddzielili się
ewolucyjnie
od
Hanów
nie później, niż 3000 lat temu. Od tego czasu w ich genomie pojawiło się ponad 30 mutacji, które zwiększyły ich dostosowanie do życia na dużych wysokościach, szczególnie do obniżonej zawartości
tlenu
w powietrzu. Wśród tych mutacji jest m.in. wariant genu EPAS1, który odpowiada za skuteczniejsze wykorzystanie tlenu przez organizm. Gen ten występuje u 87 proc. Tybetańczyków i tylko u 9 proc. Hanów[1][2].
Przypisy
Zobacz też
