Wojskowe Biuro Historyczne (WBH) – polska wojskowa instytucja historyczna działająca w Warszawie w latach 1927 - 1939

Geneza

21 listopada 1918 , w nowej strukturze organizacyjnej Sztabu Generalnego WP , zorganizowana została Sekcja IV Historyczno-Wojskowa. Sekcja była jedną z siedmiu komórek organizacyjnych podporządkowanych szefowi Oddziału VII Naukowego, kpt. Stanisławowi Kwaśniewskiemu .

We wrześniu 1919 powstała Sekcja Historyczno-Operacyjna Oddziału III Naczelnego Dowództwa. W 1921 r. została ona przekształcona w Wydział, a następnie Referat Historyczno-Operacyjny Oddziału III Sztabu Generalnego WP, a ten 14 listopada 1922 r. przeformowano w Biuro Historyczne Sztabu Generalnego. Ostatecznie w 1927 r. doszło do zmiany nazwy na Wojskowe Biuro Historyczne.

Organizacja

WBH podlegało Generalnemu Inspektorowi Sił Zbrojnych . Jego zadaniem było prowadzenie studiów i prac badawczych dotyczących polskich i powszechnych dziejów wojskowych I wojny światowej , walk prowadzonych przez polskie formacje w I wojnie światowej, walk Wojska Polskiego w latach 1918 -1921 oraz wojen dawnych. Kierownictwu WBH zostało także podporządkowane Archiwum Wojskowe .

Wojskowe Biuro Historyczne składało się z następujących Wydziałów:

• Wojen Dawnych,
• Wojny Światowej,
• Formacji Polskich,
• Wojny Polsko-Bolszewickiej.

WBH wydawało własne czasopismo pod nazwą "Przegląd Historyczno-Wojskowy" , który ukazywał się w latach 1929 - 1938 .

Szefowie biura

• płk SG Marian Kukiel (1.I ^[1] -31 III 1923)
• płk SG / gen. bryg. Julian Stachiewicz (1.IV ^[2].1923-15 I 1925)
• gen. bryg. Marian Kukiel (15.I ^[3].1925-IX.1926)
• gen. bryg. Julian Stachiewicz (1 X 1926-20 IX 1934)
• płk Bronisław Rakowski (1934- 1939 ).

Oficerowie biura

• Stanisław Józef Biegański
• Alojzy Horak (zastępca szefa biura)
• Józef Kuropieska
• Otton Laskowski
• Wacław Lipiński (kierownik Samodzielnego Referatu Formacji Polskich)
• Bolesław Waligóra (kierownik Referatu Historii Pułkowych i Archiwum Wojskowego)
• Stanisław Laudański
• Bolesław Zawadzki
• Antoni Bogusławski
• Mieczysław Biernacki
• Tadeusz Rudnicki
• Jerzy Radomski
• Tadeusz Pawlik
• Jan Gogolewski
• Edward Perkowicz
• Józef Moszczeński
• Bronisław Kowalczewski
• Stanisław Koźmiński
• Jan Gogolewski

WBH na obczyźnie

Po wybuchu wojny obronnej 1939 r. , WBH zostało 5 września 1939 r. częściowo ewakuowane do Rumunii , gdzie szefem Biura został mjr Otton Laskowski . Następnie rozkazem gen. bryg. M. Kukiela z 4 marca 1940 r. WBH zostało odtworzone we Francji jako część Ministerstwa Spraw Wojskowych z siedzibą w Paryżu . Zadania Biura zostały ustalone następująco:

• Gromadzenie dokumentów, opracowanie i ogłaszanie materiałów historycznych dotyczących wojen polskich, włącznie z wojną obronną 1939 r.,
• Udostępnianie odpisów dokumentów szefowi Biura Rejestracji i Biura Personalnego w Ministerstwie Spraw Wojskowych.

Jednocześnie po zakończeniu działań wojennych z Niemcami, Sztab Główny WP powołał Komisję Historyczną Kampanii Wrześniowej i Polskich Sił Zbrojnych walczących na obczyźnie. Działała ona pod przewodnictwem gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby i jego zastępcy gen. bryg. M. Kukiela. Powstała także Podkomisja Historyczna Armii Krajowej pod przewodnictwem płk. dypl. Stanisława Lityńskiego . Obie te Komisje zostały połączone rozkazem Szefa Sztabu Głównego z 10 grudnia 1946 r., tworząc Samodzielną Sekcję Badań Wojskowo-Historycznych, przemianowaną później na Komisję Historyczną b. Sztabu Głównego. Uzyskała ona, jako instytucja naukowa, status angielskiej instytucji charytatywnej oraz osobowość prawną.

12 października 1972 r. Komisja Historyczna zawarła umowę z Instytutem Polskim i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego o wzajemnych stosunkach i współpracy. W imieniu Komisji umowę podpisali gen. dyw. Stanisław Kopański i płk dypl. Zygmunt Jarski, a w imieniu Instytutu Edward Raczyński i płk dypl. Stanisław Leśniowski. Owocem wspólnej pracy było opracowanie "Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej", wydane w następujących tomach i częściach:

• Tom I, Kampania Wrześniowa, Części 1, 2, 3, 4, 5,
• Tom II, Kampania na Obczyźnie, Części 1, 2,
• Tom III, Armia Krajowa.

W 1993 r. Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego przekazała do Polski większość posiadanych egzemplarzy, by mogli z niego korzystać krajowi historycy.

Oprócz działalności wydawniczej, jako instytucja naukowa grupująca wielu wybitnych oficerów, Komisja prowadziła także wielostronne studia wojskowe, służąc wskazówkami i pomocą ruchowi niepodległościowemu w kraju.

Obecnie Komisja działa przy Instytucie im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie . W posiadaniu archiwum Instytutu znajduje się unikatowy zbiór dokumentów wszystkich jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz dokumentacja ambasad rządu londyńskiego zamykanych przez kolejne państwa uznające komunistyczne władze w Warszawie.

Zobacz też

Wojskowy Instytut Historyczny

Bibliografia

• Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych: 50-lecie: Londyn 1946-1996, red. nauk. Rafał Stolarski, Warszawa 1997;
• Benon Miśkiewicz, Polska historiografia wojskowa: próba analizy i syntezy, Toruń 2003;
• Służba historyczna Wojska Polskiego = The historical service of the Polish Army: informator, Warszawa 2002;
• Z dziejów służby historycznej Wojska Polskiego 1918-2002, Warszawa 2002, ;
• Szefowie ośrodków naukowo-badawczych wojskowej służby historycznej 1921-2002: w 80-lecie wojskowej służby historycznej: materiały z konferencji naukowej, Warszawa 29 listopada 2002 r., red. nauk. Zbigniew Moszumański, Warszawa 2003, ;
• Janusz Zuziak, Polska historiografia wojskowa w Wielkiej Brytanii w latach 1939-1990: instytucje, ludzie, publikacje, Warszawa 2001.

Linki zewnętrzne

• Archiwum Wojskowego Biura Historycznego w zbiorach Instytutu Piłsudskiego

Przypisy