Józef Kowalczyk (ur.
28 sierpnia
1938
w
Jadownikach Mokrych
) – polski duchowny katolicki,
nuncjusz apostolski w Polsce
w latach 1989–2010,
arcybiskup metropolita gnieźnieński
i
prymas Polski
od 2010.
Życiorys
Urodził się 28 sierpnia 1938 w
Jadownikach Mokrych
jako syn Stanisława i Katarzyny z domu Łucarz. 4 września 1938 został ochrzczony w
Wietrzychowicach
.
W 1955 zdał egzamin maturalny w liceum ogólnokształcącym w
Radłowie
. W 1956 rozpoczął studia w
Wyższym Seminarium Duchownym Metropolii Warmińskiej „Hosianum”
w
Olsztynie
. 14 stycznia 1962 otrzymał
święcenia kapłańskie
z rąk
biskupa diecezjalnego warmińskiego
Józefa Drzazgi
. Pierwsze doświadczenia duszpasterskie zdobywał w
parafii Świętej Trójcy w Kwidzynie
.
W październiku 1963 rozpoczął studia na
Wydziale Prawa Kanonicznego
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
. 24 lutego 1965 udał się do
Rzymu
, aby kontynuować studia na Wydziale Prawa Kanonicznego
Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego
, gdzie w 1968 uzyskał
doktorat
. Następnie odbył studia specjalistyczne w zakresie
prawa kanonicznego
w Studium Rotalnym, uzyskując dyplom adwokata rotalnego, i podjął pracę w Trybunale Roty Rzymskiej w charakterze obrońcy węzła małżeńskiego. Odbył również studia z zakresu
archiwistyki
i uzyskał dyplom archiwisty w
Tajnym Archiwum Watykańskim
.
W 1969 rozpoczął pracę w
Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów
. W latach 1976–1978 wchodził w skład Zespołu do Spraw Stałych Kontaktów Roboczych Między Rządem
PRL
i
Stolicą Apostolską
[1]. W październiku 1978
papież
Jan Paweł II
powierzył mu misję stworzenia polskiej sekcji w
Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej
. Kierowana przez niego sekcja przygotowywała papieskie podróże do ojczyzny, kontakty Jana Pawła II z władzami oraz polskim Kościołem[2]. W 1978 objął funkcję przewodniczącego Komisji ds. publikacji pism i przekładów obcojęzycznych dzieł Karola Wojtyły z okresu przed wyborem na papieża. Jednocześnie był redaktorem naczelnym polskojęzycznego wydania czternastu tomów nauczania Jana Pawła II.
26 sierpnia 1989 Jan Paweł II mianował go
nuncjuszem apostolskim w Polsce
, wynosząc jednocześnie do rangi
arcybiskupa tytularnego
Heraklei, a 20 października 1989 udzielił mu w
bazylice watykańskiej
sakry biskupiej
. 26 listopada Kowalczyk zainaugurował kościelną misję apostolską w Polsce. 6 grudnia 1989 w
Belwederze
złożył listy uwierzytelniające na ręce
prezydenta PRL
Wojciecha Jaruzelskiego
.
W 1991 doprowadził do przywrócenia
Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego
, przygotował i przeprowadził całościową reorganizację kościelnych struktur administracyjnych w Polsce (1992, 1996, 2004 i 2009), negocjował tekst umowy konkordatowej i 28 lipca 1993 podpisał
konkordat
między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską (ratyfikowany w 1998). Brał udział w przygotowaniach i towarzyszył w pielgrzymkach Jana Pawła II do Polski w latach 1991, 1995, 1997, 1999, 2002, a także
Benedykta XVI
w 2006.
W Jadownikach Mokrych, rodzinnej miejscowości, zainicjował budowę Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz Izby Pamięci Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II przy tym ośrodku. Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę ośrodka odbyło się w 1999, a otwarcie nastąpiło w 2003.
8 maja 2010 został mianowany
arcybiskupem metropolitą
archidiecezji gnieźnieńskiej
i
prymasem Polski
na miejsce arcybiskupa
Henryka Muszyńskiego
. 24 czerwca 2010 zakończył misję nuncjusza apostolskiego w Polsce i dziekana Korpusu Dyplomatycznego[3]. 26 czerwca 2010 odbył
ingres
do
archikatedry gnieźnieńskiej
.
Odznaczenia
Nagrody, tytuły
Jest
doctorem honoris causa
Akademii Rolniczej w Krakowie
(1999),
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
(2000),
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
(2001),
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
(2004).
Publikacje
- 1969: De extraordinario confirmationis ministro (Rzym)
- 1998: Dojrzewanie czasu (Poznań)
- 1999: Na drodze konsekrowanej (Kraków)
- 2000: Służyć Słowu (Poznań)
- 2002: Fiat voluntas Tua. Arcybiskup Józef Kowalczyk, Nuncjusz Apostolski w Polsce (Warszawa)
- 2003: Tym, którzy Polskę stanowią (Warszawa)
- 2003: Otwórzcie serca Chrystusowi, który przychodzi z darem pokoju. Open Your Hearts to Christ, who comes with the Offer of Peace (Warszawa)
- 2005: Nuncjatura Apostolska – Dom Papieski w Warszawie. La Nunziatura Apostolica – Casa del Papa a Varsavia (Warszawa)
- 2006: Jestem wpisany w Ciebie nadzieją. Świadectwa po śmierci Jana Pawła II (Marki)
- 2008: Świadectwo i służba. Rozmowy o życiu i Kościele (Warszawa)
Doniesienia prasowe w sprawie kontaktów z rezydenturą wywiadu w Rzymie
Ze sprawozdania
rezydentury
wywiadu Baszta[7] wiadomo, że 15 grudnia 1982 zarejestrowano duchownego (ówczesnego szefa sekcji polskiej watykańskiego Sekretariatu Stanu) jako współpracownika wywiadu
PRL
o pseudonimie Cappino w kategorii kontakt informacyjny. Według ówczesnych instrukcji kontaktem informacyjnym mógł być zarówno świadomy współpracownik, jak i osoba nieświadoma faktu jej rejestracji i wykorzystywania podawanych przez nią informacji. Przyczyny dokonania czynności rejestracji wyjaśnia dokument naczelnika Wydziału III Wywiadu. Z dokumentu wynika, że ksiądz Józef Kowalczyk został zarejestrowany z przyczyn formalnych leżących po stronie organizacji pracy w służbach, gdyż jego kontakty z rezydentami wywiadu miały wyłącznie oficjalny charakter[7]. Jak on sam twierdził, o fakcie rejestracji nie wiedział[8].
Kościelna Komisja Historyczna
w oświadczeniu z 6 stycznia 2009 poinformowała o tym, że nie był on tajnym i świadomym informatorem służb specjalnych. Ocena budziła jednak wtedy kontrowersje z uwagi na powierzchowność badań (oparcie jedynie na rejestrach)[7]. Większość materiałów dotyczących uzyskiwania informacji od księdza Józefa Kowalczyka została zniszczona w 1990[8].
Przypisy
- ↑
Opowieści oficera „Pietro”
. rp.pl, 2009-02-05. [dostęp 2010-08-31].
- ↑ Andrzej Grajewski.
Pierwszy wśród równych
. „Gość Niedzielny”. nr 19/2010, s. 23 (2010-05-16).
ISSN
0137-7604
. [dostęp 2010-07-31].
- ↑ bp kep:
Koniec misji nuncjusza abpa Kowalczyka
. ekai.pl, 2010-06-24. [dostęp 2010-06-24].
- ↑
M.P. z 2010 r. Nr 52, poz. 699
– pkt 1.
- ↑
Wręczenie przez ministra Radosława Sikorskiego odznaki Bene Merito
. msz.gov.pl, 2009-11-14. [dostęp 2010-07-31].
- ↑
Chancelaria das Ordens Honoríficas Portuguesas
(
port.
). dre.pt. [dostęp 12 września 2010].
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Cezary Gmyz.
SB przegrała z nuncjuszem
. „Rzeczpospolita”, ss. A3 (2010-01-05).
ISSN
0208-9130
. [dostęp 2010-08-31].
- ↑ 8,0 8,1 PŚ:
SB zarejestrowała nuncjusza Watykanu
. dziennik.pl, 2009-01-06. [dostęp 2010-08-31].