Górowo Iławeckie (niem. Landsberg) –
miasto i gmina
w
województwie warmińsko-mazurskim
, w
powiecie bartoszyckim
, leżące na terenie
Natangii
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
województwa olsztyńskiego
.
Według danych z 30 czerwca 2010[1] miasto miało 4907 mieszkańców.
Położenie
Górowo Iławeckie położone jest w północnej części
województwa warmińsko-mazurskiego
w
powiecie bartoszyckim
nad
Młynówką
i Jeziorem Garncarskim. Miasto o obszarze 3,32 km² zamieszkuje nieco 2970 osób. Leży ono przy ważnych szlakach:
W mieście istnieje dworzec
PKS
-u oraz stara stacja
PKP
, która od kilkunastu lat jest zamknięta, wobec czego do Górowa można dostać się
autobusem
. Komunikację autobusową zapewnia lokalny oddział przedsiębiorstwa PKS Bartoszyce. Górowo posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Bartoszycami, Lidzbarkiem Warmińskim, Olsztynem, Braniewem i Elblągiem.Niestety 1 lipca 2010 zlikwidowano połączenie do Gdańska. Do Gdańska można dojechać jedynie z Olsztyna lub Braniewa i Elbląga.
Górowo leży w niewielkiej odległości od ważnych ośrodków w województwie:
Historia
Historia Górowa Iławeckiego sięga czasów najdawniejszych. Miasto powstało na pruskiej ziemi –
Natangii
, podbitej przez
zakon krzyżacki
w XIII w. Prusowie żyli tu jako ostatnia grupa pogan w chrześcijańskiej Europie. Z okolicami związany jest –
Herkus
Monte, przywódca powstań Prusów przeciw Zakonowi (wzór dla Mickiewiczowskiego Wallenroda). Herkus Monte zginął w lesie na terenie gminy w
1273
roku.
Osada targowa istniała tu od początków XIV w. Za początek miasta można przyjąć rok
1335
. Wtedy to dwaj wójtowie – Herman i Albert zaplanowali i wytyczyli rynek dla nowo powstającej osady. Osada ta leżała na przecięciu szlaków z Bartoszyc do Pieniężna i z Lidzbarku Warmińskiego do
Królewca
. Miasto oficjalnie zostało założone
5 lutego
1335
nadaniem osadzie
praw miejskich
przez
komtura bałgijskiego
Henryka de Muro. Miasto wraz z
prawami miejskimi
otrzymało 100 włók i 10 morgów ziemi (ponad 1600 ha gruntów). W XIV w. miasto otoczone było murem obronny z Bramą Młyńską i Bramą Wysoką. W 1410 Górowo przystąpiło do Związku Pruskiego, mieszczanie w 1454 r. złożyli przysięgę królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. W czasie wojny trzynastoletniej Krzyżacy spalili miasto. Górowo w latach 1535-1810 było własnością prywatną. W roku 1710 dżuma uśmierciła 767 mieszkańców miasta.
Górowo rozwijało się, powstawały nowe zakłady rzemieślnicze, kwitło rzemiosło takie jak tkactwo, sukiennictwo czy garncarstwo. Pierwotni mieszkańcy trudnili się rzemiosłem zaś ludność z ubocza trudniła się rolnictwem. Było ono początkowo własnością
zakonu krzyżackiego
, a w latach
1482
-
1809
miastem lennym, prywatnym, należącym do rodziny von Schwerin.
W lutym
1807
kwaterowali tu Rosjanie i Francuzi, rekwirując zapasy żywności
Od
1818
miasto należało do powiatu
Iława Pruska
. Miasto podczas swej historii było wielokrotnie niszczone przez pożary, wojny, mieszkańców nękały epidemie. Zniszczone w czasie
wojny głodowej
(
1414
),
wojny trzynastoletniej
(
1456
), a następnie przez pożar w
1655
. Na dobre zaczęło się rozwijać dopiero pod koniec
XIX
wieku. Wybudowano linię kolejową, zelektryfikowano i zgazyfikowano miasto, otwarto wodociągi, rozpoczęła działalność miejska gazownia i centrala telefoniczna. W czasie
I wojny światowej
miasto doznało poważnych zniszczeń. W czasie
II wojny światowej
w pobliskim
Kamińsku
działał pierwszy w
Prusach Wschodnich
obóz jeniecki (
Stalag
IA Stablack). Wojska
3 Frontu Białoruskiego
zdobyły miasto
4 lutego
1945
.
W czerwcu 1945 roku miasto zostało przekazane polskiej administracji. Po II wojnie światowej pozostała w mieście ludność niemiecka (przeważająca większość uciekła przed nacierającą Armią Czerwoną) została wysiedlona a ich miejsce zajęli przesiedleńcy ze wschodu i z Polski centralnej. W
1947
roku do Górowa trafił transport Ukraińców przesiedlonych w ramach
akcji "Wisła"
. Górowo stało się wielonarodowym i wielowyznaniowym ośrodkiem o zróżnicowanej kulturze. Do
1961
miasto było siedzibą powiatu, najpierw
iławeckiego
, później
górowskiego
. W latach
1945
-
1975
miasto należało do starego województwa olsztyńskiego, w
1975
roku stało się częścią mniejszego województwa olsztyńskiego, by po reformie administracyjnej przeprowadzonej w
1999
roku, znaleźć miejsce w nowo powstałym województwie warmińsko-mazurskim.
Górowski rynek z ratuszem-siedzibą władz miejskich
Nazwa miasta
Początkowo miasto nazywano Landstrasse, później Landsberg (w wolnym tłumaczeniu "ziemska góra"). Leżało ono w niewielkiej odległości od stolicy powiatu, Preussisch Eylau (Iławka Pruska, obecnie
Bagrationowsk
w Rosji). Po przyłączeniu miasta do Polski w
1945
r., zapadła decyzja o nadaniu mu nowej, polskiej nazwy. Komisja nazewnicza, nawiązując do znaczenia nazwy niemieckiej, utworzyła formę Górowo i dołożyła przymiotnik iławecki od historycznej stolicy powiatu.
|
zabytki |
Zabytki Górowa
Położone na wzgórzach miasteczko, mimo licznych zawirowań historii, zachowało średniowieczny układ urbanistyczny starego miasta wraz z dobrze zachowanymi zabytkami. Do ważniejszych należą:
-
Ratusz Górowski
– zabytkowy budynek wybudowany w stylu
gotyku
pochodzi z
XIV
wieku. Przebudowany został w późniejszym okresie. Budynek na planie prostokąta ma charakterystyczną drewnianą wieżyczkę.
W
2003
roku otwarto w Górowie Punkt Informacji Turystycznej, który ma za zadanie informować turystów o atrakcjach miasta, gminy i okolic. Punkt znajduje się przy Ośrodku Kultury w Górowie Iławeckim.
Gospodarka
Górowo jest lokalnym ośrodkiem przemysłowym, handlowym i usługowym. W mieście nie ma większego i uciążliwego przemysłu a władze miasta nastawione są na rozwój turystyki. Co za tym idzie w mieście rozwijają się firmy z branży turystycznej. W Górowie istnieje wiele lokali gastronomicznych (restauracja "Natangia", bary "Total","Emigra", "Lucyna", "Bruno-Pub"), sklepów, punktów usługowych i handlowych, dwie stacje benzynowe. Istnieją oddziały bankowe Banku Spółdzielczego i PKO BP. Ponadto w mieście działa komisariat policji, poczta, nadleśnictwo, ochotnicza straż pożarna, placówka Straży Granicznej
Współpraca zagraniczna
Historia powojenna i przymusowe wysiedlenia miejscowej ludności, która po wojnie zasiedliła miasto Verden (Aller) w okolicach
Bremy
, były przyczyną bezpośrednią zacieśniania się kontaktów pomiędzy tymi dwoma ośrodkami. Byli mieszkańcy Górowa założyli towarzystwo "Kreisgemeinschaft Preussisch Eylau" które zakładało partnerstwo obu ośrodków i wspólne kontakty mieszkańców i władz obu gmin. W
1990
roku nawiązano oficjalną współpracę z
Verden (Aller)
, a niespełna rok później z rosyjskim
Bagrationowskiem
. Wspólna współpraca trójki miast zaowocowała podpisaniem oficjalnej umowy partnerskiej pomiędzy tymi gminami
12 czerwca
1996
roku. Umowa zawarta została pomiędzy miastami Górowo Iławeckie, Verden (Aller), Bagrationowsk oraz wyżej wspomnianym stowarzyszeniem "Kreisgemeinschaft Preussisch Eylau". Współpraca ta, początkowo opierająca się na kontaktach kulturalnych, artystycznych i sportowych, z czasem wzbogaciła się o kontakty handlowe firm. Zaplanowane zostały konkretne spotkania na których poruszano problemy z jakimi borykają się dane gminy i rozwiązywano je, rozwijano także kontakty handlowe oraz edukacyjne. W
2002
roku do tego przedsięwzięcia dołączył
powiat bartoszycki
. Górowo nawiązało także kontakty handlowe z powiatem
Pustomyty
na Ukrainie w
2001
roku. Stało się to głównie za sprawą mniejszości ukraińskiej mieszkającej i aktywnie działającej w mieście. W
1997
roku miasto Górowo Iławeckie przystąpiło do Stowarzyszenia Gmin Euroregionu Bałtyk. W roku 2006 miasta podpisały odnowienie współpracy w 10. rocznicę podpisania pierwszej umowy. Podpisanie nastąpiło w Verden (Aller).
Oświata
W Górowie można kształcić się na poziomie przedszkolnym (w mieście istnieje Przedszkole Miejskie), podstawowym (Szkoła Podstawowa), gimnazjalnym i średnim. Istnieje Gimnazjum Publiczne oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących (szkoła zawodowa i Liceum Ogólnokształcące). Ewenementem na skalę kraju jest Zespół Szkół gdzie językiem nauczania jest język ukraiński. Jest to największa tego typu placówka w Polsce. Przy tej szkole i w oparciu o nią w mieście powstaje Centrum Edukacyjne mające w przyszłości za zadanie kształcić młodzież ze wschodniej części Europy. Przy każdej miejskie szkole funkcjonuje dobrze wyposażona sala gimnastyczna.
Sport
W mieście działa od
1947
roku Górowski Klub Sportowy "Cresovia" który prowadzi dwie sekcje sportowe: sekcję piłki nożnej, która aktualnie występuje w V lidze (klasa okręgowa WMZPN), oraz sekcję piłki siatkowej która aspiruje do II ligi.
- Sekcja piłkarska
- Pełna nazwa: Górowski Klub Sportowy Cresovia Górowo Iławeckie
- Rok założenia:
1947
- Barwy: biało-niebieskie
- Adres: ul. Sikorskiego 11. 11-220 Górowo Iławeckie
- Stadion: Stadion Miejski w Górowie Iławeckim
- pojemność: 500
- oświetlenie: brak
W mieście od
2000
roku istnieje przy Szkole Podstawowej nr 2 hala sportowo-widowiskowa, w której organizowane są imprezy sportowe i rozrywkowe.
Kultura
Organizacją kultury w mieście zajmuje się Górowski Ośrodek Kultury. Prowadzi on sekcje zainteresowań oraz jest organizatorem wielu imprez sportowych i kulturalno-rozrywkowych w mieście, spośród których najważniejszą są Dni Górowa. Ośrodek Kultury wspomaga także lokalny folklor (od 2005 roku działa przy Ośrodku Kultury zespół śpiewaczy "Promień") promuje regionalnych artystów m.in. Zespół Tańca i Pieśni "Dumka" działający przy Zespole Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania. Zespół cieszy się uznaniem w kraju i za granicą. W mieście działa też Biblioteka Publiczna która znajduje się przy ul. Sikorskiego. W Górowie działa Muzeum Gazownictwa, które ze swymi unikatowymi zbiorami stanowi ciekawą propozycję dla miłośników historii i techniki.
Służba zdrowia
W Górowie Iławeckim działa Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny, który cieszy się dobrą sławą, istnieje również Pogotowie Ratunkowe. Funkcjonuje w mieście Przychodnia "Medyk", działają również trzy apteki przy ul. Okrężnej, Sikorskiego i 1 Maja. Również zwierzęta nie pozostają w Górowie bez opieki-dla nich działa Lecznica dla Zwierząt przy ul. Olsztyńskiej.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[2] Górowo Iławeckie ma obszar 3,32 km², w tym:
- użytki rolne: 46%
- użytki leśne: 2%
Miasto stanowi 0,25% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004[3]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 4565 | 100 | 2336 | 51,2 | 2229 | 48,8 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1375 | 703,6 | 671,4 |
Według danych z roku 2002[4] średni dochód na mieszkańca wynosił 1765,17 zł. W roku 2009 wynosił on 1274,46 zł.
Przypisy
Bibliografia
- "Warmia i Mazury" P. Skurzyński, E. Tomczyk
2005
wyd.Pascal
Bielsko-Biała
- "Górowo Iławeckie" Praca Zbiorowa
2006
folder wydany staraniem UM Górowo Iławeckie wyd. Studio Ewa Bartoszyce
Zobacz też
Linki zewnętrzne