Eliasz (
hebr.
אליהו Eliyyáhu,
gr
. Ἠλίας Elias,
ang.
Elijah) – jeden z
proroków
Starego Testamentu
. Imię tłumaczone jako: "Bogiem jest
Jahwe
", "moim Bogiem jest Jahwe".
Eliasz w Biblii
"Wniebowzięcie Eliasza". Rycina ze schrobenhausenowskiego warsztatu Carla Poellath
Eliasz po raz pierwszy wymieniony jest w
1 Księdze Królewskiej
jako niosący słowo Boga
Achabowi
, królowi
Izraela
. Określany też jako "Tesbitczyk" (urodzony w Tiszbe w Gileadzie). Po audiencji u króla Achaba, skrył się na pustkowiu nad potokiem "Karyth, który jest przeciw Jordanowi", gdzie
kruki
przynosiły mu pożywienie. Gdy z powodu suszy potok wysechł, Bóg posłał Eliasza do miasta
Sarepta
w okolicach
Sydonu
(
Fenicja
). Mieszkał w domu wdowy przez 2 lata. W tym czasie prorok wskrzesił zmarłego syna wdowy (1 Krl 17,3-24).
U końca swojego okresu odosobnienia Eliasz spotkał
Obadiasza
– zarządcę pałacu króla Achaba, który został wysłany na poszukiwanie nowych pastwisk dla bydła. Obadiasz – na polecenie Eliasza – oznajmił wkrótce swojemu panu, gdzie przebywał zbieg. Wkrótce król przybył na spotkanie Eliasza – obarczył go odpowiedzialnością za nieszczęścia Izraela (Achab wprowadził w swoim kraju kult boga
Baala
za namową żony,
Jezebel
). Rozstrzygnięciem sporu o prawdziwość Boga – Jahwe Eliasza i Baal Achaba – miały być publiczne ofiary całopalne na
Górze Karmel
. Jahwe pozwolił Eliaszowi dokonać cudu, który przekonał Izraelitów o fałszywości Baala. 450 proroków tego bożka zostało zabitych. Od tego czasu krainę opuściła susza i głód.
Jezabel rozwścieczona śmiercią proroków Baala zagroziła śmiercią Eliaszowi (1Krl 19:1-2), lecz ten zbiegł do Bersabee i ukrywał się w puszczy. Gdy odpoczywał pod drzewem janowca odezwał się doń głos
anioła
: "Wstań, jedz; bo jeszcze daleką drogę masz". Pożywiwszy się, wyruszył i szedł przez 40 dni do Góry Horeb (
Synaj
), gdzie mieszkał w jaskini. Bóg wtedy zapytał: "Co tu czynisz, Eliaszu?". W odpowiedzi na żalenie się Eliasza, Bóg nakazał mu iść do
Damaszku
i namaścić
Chazaela
królem Aramu,
Jehu
królem Izraela a
Elizeusza
prorokiem własnego miasta (1Krl 19:13-21).
Hajfa
– Grota, w której, według tradycji, Eliasz ukrywał się przed Jezebel
W 6 lat po tym ostrzegł Achaba i Jezabel, że oboje zginą tragicznie. Podobnie, 4 lata później, zapowiedział śmierć
Achazjasza
– syna Achaba i Jezabel, który przejął tron po ojcu (2Krl 1:17). Między tymi wydarzeniami historia proroka nie jest dokładnie znana – możliwe, że udał się w odosobnienie na jakiś czas.
Udał się do Gilgalu, do uczniów proroków – tam przekazał wiedzę Elizeuszowi, swojemu następcy. Uczeń Eliasza zasmucił się rychłym odejściem mistrza, nie opuścił go w wędrówce do
Bethel
i
Jerycho
. Przeszli między rozstąpionymi wodami
Jordanu
, lecz wkrótce "wóz ognisty i konie ogniste rozłączyły obydwu: i wstąpił Eliasz przez wicher do nieba". Elizeusz powtórzył gest swojego nauczyciela – uderzeniem płaszcza w wodę, rzeka rozstąpiła się i przeszedł przezeń. 50 proroków widzących to zdarzenie rzekło: "Spoczął duch Eliaszów na Elizeuszu".
W ten sposób wypełnione zostały słowa
Księgi Powtórzonego Prawa
21:17: "Jeśli pierworodnym jest syn niekochanej, musi mu przyznać podwójną część wszystkiego, co posiada, gdyż on jest pierwociną jego siły. On ma prawo do pierworodztwa".
Niektórzy teologowie
chrześcijańscy
wierzą, że Eliasz musi powrócić na Ziemię aby umrzeć fizycznie. Jedna wersja zakłada, że
Jan Chrzciciel
wypełnia misję starotestamentowego proroka. Inna z kolei nie dopatrują się dalszych znaczeń osoby Eliasza – jego misja miała mieć charakter duchowy, symboliczny.
Zgodnie z Świętą Tradycją Kościoła Prawosławnego, prorok Eliasz powróci na ziemię wraz z
Henochem
, który również został wzięty za życia do nieba, tuż przed końcem świata, by walczyć z antychrystem. Obaj zginą śmiercią męczeńską, a po trzech dniach zmartwychwstaną.
Odwołania w Nowym Testamencie
Żaden ze starych proroków nie jest tak często wspominany w
Nowym Testamencie
jak Eliasz. Kapłani i Synowie Lewiego mówili Janowi Chrzcicielowi (Jan 1:25): "Czemuż tedy chrzcisz, jeśli ty nie jesteś Chrystus ani Eliasz, ani prorok"?
Święty Paweł
(w
Liście do Rzymian
11:2) odwołuje się do wydarzenia z przeszłości, przekonując, że Bóg nie odsunął się od swoich ludzi.
List Jakuba
5:17 przedstawia postać Eliasza jako wzór osoby modlącej się (również
Łk
4:25; 9:54).
Ewangeliści:
Mateusz
(11:11) i
Łukasz
(9:8) żywot Jana Chrzciciela odzwierciedla posłanie proroka Eliasza: "życie w puszczy, przebywanie na pustyni, nagły początek misji (1Krl 17:1-3; Łk 3:2-3); nawet te same
włosienne
szaty i skórzany pas dookoła bioder (2Krl 1:8, Mt 3:4)".
Nadzieję na ponowne przyjście Eliasza i jego potęgę zawiera Proroctwo Malachiasza (3:23-24). Nadzieja ta jest wiązana z wyzwoleniem Narodu. Każda nadzwyczajna postać, jaka zjawiała się w dziejach, w pewnym stopniu posiadała nawyki i cechy Eliasza. Jan Chrzciciel na równi ze swoim pokojowo nastawionym
Następcą
został obwieszczony Eliaszem (Mt 11:13-14; 16:14; 17:10;
Mk
9:11; 15:35; Łk 9:7-8; Jn 1:21). Jego pojawienie się podczas Przemienienia najwidoczniej nie zaskoczyło uczniów. Jego wspomnienie obchodzone jest zgodnie z Martyrologium Rzymskim
20 lipca
[1].
Eliasz w Islamie
W
Koranie
Eliasz jest muzułmańskim prorokiem występującym pod imieniem Iljas.
W sztuce
Postać Eliasza jest związana z
eponimicznym
oratorium
Feliksa Mendelssohna
(syna Abrahama Mendelssohna, syna
Mojżesza Mendelssohna
). Biblijny prorok Eliasz jest także głównym bohaterem powieści
Paulo Coelho
Piąta góra.
Obiekty geograficzne nazwane imieniem Eliasza
Imieniem Eliasza nazwany jest drugi co do wysokości szczyt
Stanów Zjednoczonych
–
Góra Świętego Eliasza
, a także Przylądek Świętego Eliasza na
wyspie Kayak
.
Zobacz też
Przypisy
Ojciec ? | | Postać biblijna Występuje w księgach:
1Krl
,
2Krl
,
2Krn
| | Synowie ? |