Strategic Arms Reduction Treaty (START I) – pierwszy z układów o redukcji zbrojeń strategicznych z serii układów START, zawarty między
Stanami Zjednoczonymi
a
Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich
. Został podpisany
31 lipca
1991
- pięć miesięcy przed upadkiem Związku Radzieckiego - i zgodnie z zapisami traktatu, wygasł
5 grudnia
2009
roku.
Postanowienia traktatu
START I zobowiązał Stany Zjednoczone oraz Związek Radziecki do redukcji liczby strategicznych wyrzutni do 1600 sztuk. Wyrzutnie te mogły dysponować nie więcej niż 6000 głowic u każdej ze stron. W związku jednak z faktem, iż traktat wprowadzał skomplikowany sposób obliczania liczby głowic, ich rzeczywista liczba mogła być większa, niż limit narzucony traktatem. START I wprowadził jednak również dodatkowe limity w konkretnych rodzajach broni. Łączna liczba pocisków balistycznych na lądzie oraz bazujących w morzu, nie mogła u żadnej ze stron przekroczyć 4900 sztuk. Traktat ograniczył również liczbę głowic przenoszonych przez lądowe systemu mobilne do 1100 sztuk. Liczba 'pocisków ciężkich' została zredukowana o połowę, zaś zsumowany
throw-weight
wszystkich pocisków nie mógł przekroczyć 3600
ton metrycznych
. Traktat nie wprowadził restrykcji dotyczących pocisków manewrujących odpalanych z morza (Sea-launched Cruise Missile - SLCM).
Sposób dokonywania obliczeń
Zgodnie z wprowadzonymi przez traktat zasadami obliczeń, każdy pocisk traktowany był jako rozmieszczony z maksymalna liczbą głowic jaką zdolny był przenieść. Zasady obliczania liczby głowic rozmieszczonych w strategicznych samolotach bombowych były bardziej skomplikowane. Samoloty wyposażone w bomby grawitacyjne traktowane były jako przenoszące jedna głowicę, niezaleznie od faktycznej liczby przenoszonych przez nie bomb. Zasady obliczania
pocisków manewrujących
(Air-launched Cruise Missile - ALCM) zostały ustalone odmiennie dla USA i ZSRR.:
- Stany Zjednoczone: w limicie 150 samolotów przenoszących ALCM, każda maszyna uznawana była za przenoszącą 10 pocisków. Pozostałe samoloty, uznawane były za przenoszące maksymalną liczbę pocisków, jaka były faktycznie zdolne przenieść.
- Związek Radziecki: w limicie 180 maszyn zdolnych do przenoszenia ALCM, wszystkie uznawane były za zdolne do przenoszenia 8 głowic.
Traktat zabraniał jednocześnie rozmieszczania więcej niż 20 pocisków w samolotach amerykańskich oraz 16 w samolotach radzieckich.
Traktat wprowadzał tez ograniczenia w swobodzie zmniejszania liczby głowic przypisanych do poszczególnych pocisków, umożliwiając ich zmniejszenie jedynie w dwóch istniejacych w momencie podpisania traktatu typach pocisków, całkowita natomiast liczba wyprowadzonych głowic nie mogła przekroczyć 500 sztuk. Stany Zjednoczone otrzymały ponadto mozliwość redukcji liczby głowic w pociskach
Minuteman III
, nie mogły jednak skorzystać z niej przed upływem 7 lat od zawarcia traktatu, w trakcie których musiały dokonać innych redukcji określonych traktatem. W celu zmniejszenia ryzyka powrotu wyprowadzonych z użytku głowic do ich nośników, łączna liczba wyprowadzonych głowic nie mogła przekroczyć 1250 sztuk po każdej ze stron, zas liczba wyprowadzonych z pocisków wszelkiego typu nie mogła przekroczyć czterech sztuk 9z jednego pocisku). Dodatkowo, jesli liczba głowic wyprowadzanych z pocisku przekraczała dwa, sam pocisk musiał zostać zniszczony.
Traktat kładł szczególny nacisk na lądowe mobilne systemy ICBM. Razem z ograniczeniem liczby ich głowic, START wpłynął także na możliwości patroli tych systemów. Wprowadził także ścisłe procedury dotyczące likwidacji bazujących w silosach systemów ICBM. O ile likwidacja ICBM bazującego w silosie oraz systemu SLBM uznawana była za zakończoną po likwidacji jego wyrzutni, o tyle likwidacja mobilnego systemu ICBM wymagała likwidacji zarówno wyrzutni jak i pocisku.
Zobacz też
Źródła
- Paweł Podwig, Oleg Bukharin, Timur Kadyshev, Eugene Miasnikov, Pavel Podvig: Russian Strategic Nuclear Forces. The
MIT
Press,
2004
. .