Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej

W trakcie II wojny światowej Polska była krajem okupowanym, w którym ruch oporu rozpoczął swoją działalność niemal natychmiast po zaprzestaniu regularnych działań wojennych. Również od samego początku jedną z jego form była walka zbrojna.

Pierwsze inicjatywy konspiracyjne w 1939 r.

  • 16 września marszałek Edward Śmigły-Rydz nakazał w Czerniowcach (Rumunia) mjr Edmundowi Galinatowi uruchomienie podległej mu części sieci dywersji pozafrontowej. Ten przekazał 26 września w Warszawie gen. Juliuszowi Rómmlowi upoważnienie-rozkaz do zainicjowania na terenie całego kraju konspiracji wojskowej
  • 17 września gen. Wacław Stachiewicz (szef sztabu Naczelnego Wodza) przekazał w Stanisławowie mjr Janowi Mazurkiewiczowi rozkaz uruchomienia Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW), ten po przybyciu do Budapesztu w oparciu o podległą mu część sieci dywersji pozafrontowej zainicjował działalność TOW na terenie niemal całego kraju
  • 17 września gen. Józef Olszyna-Wilczyński (dowódca DOK III w Grodnie) nakazał w Grodnie ppłk. Franciszkowi Ślędczce uruchomienie sieci konspiracyjnej na terenie Dowództwa Okręgu Korpusu nr III (Grodno, Białystok, Nowogródek)
  • 21 września gen. Tadeusz Piskor (dowódca Armii "Lublin") przekazał podległym oficerom rozkaz przejścia do konspiracji
  • 22 września gen. Marian Januszajtis powołał we Lwowie Polską Organizację Walki o Wolność (dowódca gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz), na której oparła się w przyszłości organizacja Obszaru Lwowskiego ZWZ
  • 26 września gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz (na mocy przekazanych pełnomocnictw przez gen. J. Rómmla) powołał w Warszawie Służbę Zwycięstwu Polski (SZP) i uczynił z niej podstawową organizację konspiracyjną posiadającą poparcie Naczelnego Wodza; społecznym zapleczem tej organizacji miała być "Rada Główna Polityczna", w skład której weszli przedstawiciele trzech głównych partii politycznych: Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Narodowego
  • 27 września w Warszawie - Związek Harcerstwa Polskiego w momencie przejścia do konspiracji zmienił nazwę na Szare Szeregi. Nadal prowadził działalność w dwóch pionach: "Organizacji Harcerzy" i "Organizacji Harcerek"
  • 3 października gen. Wilhelm Orlik-Rückemann nakazał pod Wytycznem mjr Bolesławowi Studzińskiemu (szefowi wywiadu KOP) utworzenie organizacji konspiracyjnej Korpus Obrońców Polski i przekazał na ten cel kasę KOP
  • 5 października gen. Franciszek Kleeberg rozkazał podległym oficerom rekrutowania do organizacji konspiracyjnej wartościowego elementu żołnierskiego
  • 13 listopada gen. Władysław Sikorski mianował gen. Kazimierza Sosnkowskiego (w rządzie emigracyjnym odpowiadał za sprawy kraju) Komendantem Głównym Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) ze sztabem w Paryżu; powołano 6 obszarów ZWZ: Warszawa, Białystok, Lwów, Kraków, Poznań, Toruń, a w styczniu 1940 organizacja zaistniała na terenie okupowanego kraju
  • w momencie zaprzestania działań bojowych wielu pułkowników, majorów, kapitanów, poruczników a także chorążych, podchorążych, podoficerów a nawet kaprali organizowało lokalne organizacje konspiracyjno-wojskowe na terenie swojego miejsca zamieszkania
  • wiele oddziałów Wojska Polskiego, które nie złożyły broni prowadziły dalej walkę w formie działań partyzanckich – najbardziej znany jest oddział mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala", operujący do maja 1940 w Kieleckiem

Lokalne inicjatywy konspiracyjne

Po zakończeniu działań wojennych powstało szereg organizacji konspiracyjnych na bazie dawnej przynależności do organizacji sportowych ("Sokół"), paramilitarnych ("Strzelec") lub Związku Harcerstwa Polskiego. U schyłku 1939 na terenie Polski działało w sumie około 140 różnych organizacji konspiracyjnych, m.in.:

  • na terenie Wielkopolski działała organizacja "Ojczyzna"
  • na terenie Pomorza organizowała się Tajna Organizacja Wojskowa "Gryf Kaszubski"
  • w Generalnym Gubernatorstwie działalność rozpoczęło kilkanaście organizacji podziemnych m.in. "Korpus Obrońców Polski", "Korpus Bezpieczeństwa", "Polska Organizacja Zbrojna"
  • w Toruniu utworzona została "Polska Armia Powstańcza"
  • w Tarnobrzegu harcerze utworzyli organizację "Odwet" (późniejsi "Jędrusie")

Budowa i rozwój konspiracji politycznej

W początkowych latach okupacji część przedwojennych działaczy politycznych wyemigrowała, a ci którzy zostali przeszli do podziemia.

  • Polska Partia Socjalistyczna była jedyną lewicową partią działającą od początku w konspiracji. Jej kierownictwo we wrześniu 1939 r. podjęło decyzję o zawieszeniu partii, a w jej miejsce powołano organizację Wolność Równość Niepodległość, która reprezentowała prawe skrzydło partii. Powołano do życia własne oddziały paramilitarne o nazwie Gwardię Ludową. Lewica dawnego PPS pozostawiona poza PPS-WRN stworzyła we wrześniu 1940 organizację Polscy Socjaliści
  • w lutym 1940 na krajowej naradzie w Lublinie wyłoniono Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego "Roch" na czele z Maciejem Ratajem
  • w 1939 akcję konspiracyjną podjęło także Stronnictwo Pracy. Mimo, iż jego podziemne struktury były bardzo nieliczne to odgrywało ono dużą rolę ponieważ związany był z nim generał Władysław Sikorski
  • na przełomie września i października działalność konspiracyjną podjęło Stronnictwo Narodowe, jego zbrojnym ramieniem była Narodowa Organizacja Wojskowa
  • poważniejszej roli w podziemiu nie odegrały organizacje sanacyjne, jej wpływy były jednak duże w pionie konspiracji politycznej

Rozwój konspiracji wojskowej

  • 1940
    • wiosną ZWZ liczył już ponad 62 tys. ludzi
    • działalność ZWZ podporządkowana była dwóm celom: rozbudowie podziemnej struktury organizacji i scaleniu wszystkich konspiracyjnych formacji zbrojnych – oba cele zrealizowano w 1942
  • 1941
    • rozpoczęto "Operację Wachlarz", która polegała na prowadzeniu dywersji i walki na zapleczu frontu, na terenach położonych na wschód od przedwojennej granicy Polski
  • 1942
    • 14 lutego z rozkazu Wodza Naczelnego ZWZ przemianowano na Armię Krajową, na jej czele stała Komenda Główna. Obszar kraju podzielono na okręgi, obwody i placówki
    • Armii Krajowej podporządkowały się również Szare Szeregi ale z dużą swobodą organizacyjną i bardzo dużą jak na warunki konspiracyjne niezależnością
    • działalność militarna AK miała dość ograniczony charakter. Akcje bojowe organizowane przez Kierownictwo Dywersji – "Kedyw" miały głównie na celu poprawę nastrojów społecznych i ochronę bezpieczeństwa organizacji
    • październik – "akcja Wieniec" – najgłośniejsza akcja dywersyjna – wysadzenie linii kolejowych wokół Warszawy

Lewicowy nurt ruchu oporu

Organizacje komunistyczne

  • okupacja hitlerowska postawiła komunistów polskich w trudnej sytuacji, nie posiadali oni własnej partii
  • podpisanie z Hitlerem przez ZSRR paktu Ribbentrop-Mołotow jak również antypolskie wystąpienia polityków radzieckich – przemówienie Mołotowa na sesji Rady Najwyższej ZSRR – spowodowały wzrost nastrojów antyradzieckich w społeczeństwie polskim
  • komuniści nie zaprzestali jednak działalności politycznej. Działali jednak w rozproszeniu, byli nieliczni i dlatego aż do końca 1941 r. nie próbowali stworzyć jednej, scentralizowanej organizacji
  • działalność nurtu komunistycznego i jego pozycję poprawiła agresja Niemiec na ZSRR
  • o odbudowę partii zaczęli zabiegać komuniści polscy na emigracji w ZSRR. Odpowiadało to również interesom radzieckim, gdyż na tych terenach brakowało organizacji, która wykonywałaby bezpośrednie polecenia Moskwy
  • Komintern wyraził zgodę na odbudowę partii, której przyszłych działaczy skupiono w szkole Kominternu pod Moskwą, tworząc tzw. Grupę Inicjatywną
  • 4 stycznia 1942 utworzono Polską Partię Robotniczą, która miała pozostawać w kontakcie z Kominternem
  • PPR udało się skupić w swych szeregach większość członków komunistycznych grup min ZWW
  • PPR utworzyła własną organizację młodzieżową: Związek Walki Młodych
  • wiosną 1942 r. rozpoczęto bezpośrednie działania zbrojne
  • partia próbowała "wkomponować się" w system Polski podziemnej, jednak było to niemożliwe bez porozumienia się z kierownictwem obozu prolondyńskiego
  • w związku z powyższym PPR podjęła rozmowy z Delegatem Rządu Piekałkiewiczem, a po jego aresztowaniu z Jankowskim zakończyły się one jednak całkowitym fiaskiem
  • w tym okresie PPR osłabiały również liczne spory wewnętrzne i walka o władzę w partii, co doprowadziło m.in. do zamordowania Marcelego Nowotki, a następnie, oskarżonych o popełnienie owego morderstwa, braci Mołojców


Inne hasła zawierające informacje o "Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej":

Podróżnik ...

Dziady (zwyczaj) ...

Pęcice ...

Rodzimy Kościół Polski ...

II wiek ...

Biskup ...

Mieszko II Lambert ...

Czerwony Krzyż ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Wincenty Okołowicz ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej":

08 Omijanie (plansza 6) ...

10b Wyprzedzanie - część 2 (plansza 6) ...

004. Odmiana czasowników słabych - czas przeszły niedokonany Imperfekt. (plansza 15) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie