www.szkolnictwo.pl

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU 

ZAJĘCIA KSZTAŁTUJĄCE KREATYWNOŚĆ
DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ W STOPNIU UMIARKOWANYM
LUB ZNACZNYM ORAZ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI
W SZKOLE SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY

PRZY SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO – WYCHOWAWCZYM
W KAMIENIU POMORSKIM

Program autorski: opracowała Kinga Budyś

Data opracowania: 01.09.2018

Spis treści:

1. Ogólna koncepcja programu
2. Podstawowe założenia edukacji osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi
3. Podstawa prawna
4. Program przygotowany dla
5. Cele edukacyjne
6. Dobór treści i rozkład materiału
7. Formy i metody pracy
8. Osiągnięcia ucznia
9. Kryteria oceniania
10. Ewaluacja programu nauczania

Ogólna koncepcja programu:

Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, jako jedyna grupa uczniów, realizują odrębną podstawę programową kształcenia ogólnego. Budowa i zakres podstawy różnią się znacznie od podstawy kształcenia ogólnego realizowanej przez pozostałych uczniów. Taki stan wynika ze specyfiki funkcjonowania osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym
i znacznym, która wymaga bardzo zindywidualizowanego podejścia do procesu ich kształcenia. Podstawa programowa określa cele główne. Są one sformułowane na dużym poziomie ogólności tak, aby po zoperacjonalizowaniu, każdy uczeń mógł je realizować na poziomie dostępnym dla siebie, wyznaczonym poziomem możliwości i ograniczeń psychofizycznych. Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy przygotowuje młodzież w sposób indywidualny do pełnienia różnych ról społecznych oraz autonomicznego i aktywnego dorosłego życia. Dlatego też na nauczycielu ciąży ogromna odpowiedzialność. Należy tak zorganizować proces dydaktyczno -wychowawczy, by uczeń mógł się skutecznie kształcić, działać
i zdobywać doświadczenia. W wyniku oddziaływań wychowawczo – profilaktycznych, dydaktycznych, opiekuńczych oraz rewalidacyjnych szkoły, uczniowie mogą osiągnąć taki poziom rozwoju umysłowego, psychofizycznego oraz umiejętności i sprawności w zakresie przygotowania do pracy, który umożliwi im czynny udział w życiu rodziny, grupy społecznej oraz funkcjonowanie w warunkach pracy chronionej lub na otwartym rynku pracy.  Mając to na uwadze, zagadnienia są ujmowane z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania, aby skorelować treści przedmiotowe. W programie znajduje się materiał kształcenia, który można wykorzystać przy konstruowaniu indywidualnych programów edukacyjno -terapeutycznych dla uczniów.

Podstawowe założenia edukacji osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi:

Edukacja osób z niepełnosprawnością umysłową w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi polega na integralnej realizacji funkcji wychowawczej_, dydaktycznej i opiekuńczej szkoły, z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania wytyczonych przez pedagogikę specjalną. Praca z tymi osobami będzie opierała się na poniższych założeniach:

1. Podstawowym warunkiem efektywnej pracy z uczniem z umiarkowanym upośledzeniem umysłowym jest nawiązanie pozytywnego kontaktu emocjonalnego nauczyciela z uczniem, w związku z czym dokonam wszelkich starań w kierunku nawiązania pozytywnych relacji obopólnego szacunku, zaufania i zrozumienia.
2. Każdy uczeń posiada swoiste uzdolnienia i braki, własne tempo pracy i rytm rozwoju pozwalający mu na przyswajanie nowych umiejętności i sprawności. Mogą u niego występować zachowania nietypowe (np. agresja). Nieodzowna jest więc ze strony nauczyciela znajomość postępowania terapeutycznego. W tym celu przeprowadzona będzie dogłębna diagnoza funkcjonowania każdego ucznia. Mocne strony osobowości i uzdolnienia uczniów wykorzystywane będą do realizacji zadań dydaktycznych i osiągania sukcesów, natomiast na słabych stronach skupi się program działań rewalidacyjnych, mający na celu wszechstronne usprawnianie ucznia.
3. Nawet niewielkie postępy ucznia powinny być wzmacniane pozytywnie. Natomiast brak postępów nie może podlegać wartościowaniu negatywnemu. W związku z tym wszelkie postępy, osiągnięcia, ilość wkładanych starań, będą dostrzeżone pozytywnie oceniane i doceniane.
4. W edukacji wskazana jest ścisła współpraca z rodziną ucznia, włączanie jej w tworzenie planu pracy z uczniem, a także w miarę możliwości w realizowanie pewnych jego części w domu. Wskazany jest także udział rodziny w konsultacjach dotyczących postępów i trudności ucznia. Rodzice uczniów w/w klasy będą na bieżąco informowani o postępach uczniów oraz wdrażani do współpracy na rzecz poprawy funkcjonowania ich dzieci.

Podstawa prawna:

Program nauczania dla klas przysposabiających do pracy opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi:

1. a) Ustawą o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. z późn. zmianami (Dz.U. 1991 Nr 95 poz. 425)
2. b) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, (Dz.U. 2017, poz. 356)
3. c) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2017, poz. 703)

Program został przygotowany:

• dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi
• Specjalnej Szkoły Przysposabiającej do Pracy o trzyletnim okresie nauczania
• na III etapie edukacyjnym

Obowiązkowe zajęcia edukacyjne, wg Rozporządzenia MEN z dnia 28 marca 2017 r. (Dz.U. 2017, poz. 703) w sprawie ramowych planów nauczania w Szkole Specjalnej Przysposabiającej do Pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, wyglądają następująco:

Cele edukacyjne:

Specyfika kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi polega na nauczaniu i wychowaniu całościowym, sytuacyjnym, zadaniowym, zintegrowanym, opartym na praktycznym poznawaniu zmieniającej się rzeczywistości, przygotowującym do niezależnego życia. 

Głównym celem w edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz
z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest poszerzanie ich kompetencji osobistych, społecznych i komunikacyjnych, doświadczanie i rozumienie sytuacji związanych z dorosłym życiem, przygotowanie uczniów do zatrudniania wspomaganego lub innej formy zatrudniania albo do efektywnego funkcjonowania  w dziennych placówkach aktywności dla osób dorosłych, w maksymalnej integracji z innymi członkami społeczności lokalnej. Ważne jest również przygotowywanie uczniów  do samodzielnego lub grupowego mieszkania (w tym w mieszkalnictwie wspomaganym 
i chronionym). 

Cele kształcenia w zakresie kształtowania kreatywności:

1) motywowanie do aktywności;

2) wyrażanie przeżyć i emocji za pomocą dostępnych dla uczniów środków wyrazu, także artystycznych;

3) kształtowanie zainteresowań i ujawnianie zdolności, w szczególności muzycznych, tanecznych, plastyczno-technicznych, teatralnych, sportowych itp.;

4) budowanie pozytywnego obrazu samego siebie, pokazywanie mocnych stron  jako uczestnika zajęć;

5) umacnianie wiary we własne możliwości w zakresie kreatywnego działania;

6) rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i poszanowania innych;

7) kształtowanie umiejętności stawiania sobie realnych celów i umiejętności planowania;

8) kształtowanie umiejętności organizowania i spędzania czasu wolnego;

9) nawiązywanie pozytywnych relacji z ludźmi (współdziałanie i współpraca).

Podczas zajęć Kształtujących kreatywność uczniowie będą:

• poznawać swoje możliwości, nazywać je oraz wykorzystywać w aktywnym działaniu;
• zrozumieją możliwość kreowania świata ich otaczającego w sposób twórczy i im dostępny
• poznają różne formy kreacji w sztuce oraz w życiu codziennym
• będą uczyć się organizować czas wolny w sposób aktywny i atrakcyjny
• będą doskonalić sprawność manualną
• w sposób praktyczny zapoznawać się z materiałami, narzędziami, maszynami oraz urządzeniami potrzebnymi do tworzenia kreatywnych prac
• poznają nowe, ciekawe techniki pracy
• zapoznają się ze znanymi artystami w środowisku lokalnym
• będą nabywać umiejętność zachowania ładu i porządku na stanowisku pracy,
• poznają swoje mocne strony
• rozwiną zainteresowania, zdobędą nowe umiejętności
• będą ćwiczyć współdziałanie w zespole;
• zrozumieją wartość indywidualności i niepowtarzalności każdego człowieka
• uczyć się wzajemnego szacunku
• ćwiczyć umiejętność autoprezentacji swoich dokonać
• wyrabiać w sobie poczucie sprawstwa i sukcesu z osiągnięć
• pracować nad estetyką wykonywanych prac.

Dobór treści i rozkład materiału:               

Zakres treści nauczania i wychowania wynika z poziomu indywidualnego rozwoju i tempa przyswajania wiedzy przez ucznia. Przy realizacji treści nauczania i wychowania oraz wyborze kierunku przygotowania do pracy należy wykorzystać możliwości, jakie stwarza środowisko społeczno-kulturowe ucznia i lokalny rynek pracy (możliwość zatrudnienia w zakładach pracy chronionej, w zakładach aktywizacji zawodowej lub u pracodawców będących osobami fizycznymi) oraz baza materialno-dydaktyczna szkoły. Zdobyta przez uczniów wiedza, umiejętności
i ukształtowane wartości, wzorce osobowe, zachowania i motywacje powinny ułatwiać im umiejętne pełnienie ról społecznych i zawodowych.  

Treści nauczania przedmiotu Zajęcia kształtujące kreatywność:

• odkrywanie siebie jako osoby twórczej;
• rozumienie własnej niepełnosprawności i ograniczeń z niej wynikających oraz przekłuwanie ich w sukces
• poznanie różnych form kreacji;
• stosowanie różnych technik pracy: artystycznych, z zakresu tworzenia tekstu, z zakresu majsterkowania, muzycznych, fotograficznych i video;
• projektowanie, komponowanie, tworzenie czyli nadawanie nowej formy;
• rozwijanie swoich zainteresowań;
• doskonalenie umiejętności współpracy z innymi osobami;
• odnajdywanie własnej indywidualności;
• kreowanie otoczenia;
• doskonalenie umiejętności posługiwania się komputerem i wykorzystywania go jako źródła informacji i narzędzia wypowiedzi;
• uczenie się technik autoprezentacji;
• spotkania z ciekawymi ludźmi i ich twórczością;
• hobby w czasie wolnym jako sposób aktywnego i twórczego wypoczynku

Zajęcia kształtujące kreatywność odbywają się w następujący sposób:

• zajęcia praktyczne:
• zajęcia stolarskie i majsterkowanie (prace w drewnie i przy użyciu innych materiałów i surowów)
• zajęcia rękodzielnicze i artystyczne (decoupage, plecionkarstwo, malarstwo, szkic, kolaż, techniki łączone)
• zajęcia krawieckie (aplikacje z użyciem tkanin, korali, cekinów, zamków, guzików, szycie ręczne, haft krzyżykowy, haft prosty, maskotki, ozdoby z tkanin, wełny)
• zajęcia muzyczne (wokalne, komponowanie muzyki przy użyciu instrumentów, tworzenie własnych instrumentów, karaoke, poznanie różnych rodzajów muzyki)
• zajęcia z zakresu tworzenia tekstu (proza, poezja, plakat, autoprezentacja, folder, kaligrafia, różnorodność czcionek)
• zajęcia dekoracyjne (tworzenie ozdób do pomieszczeń, ogrodów na zlecenia przy użyciu różnych materiałów oraz technik wykonywania, zapoznanie z symboliką oraz kolorystyką związaną z okolicznościami)
• spotkania z interesującymi osobami
• wyjścia kierowane
• współorganizowanie imprez szkolnych
• współpraca z Kamieńskim Domem Kultury
• zajęcia z zakresu autoprezentacji (poznanie swoich uzdolnień, mocnych stron, prezentowanie ich na forum, przed publicznością, na gazetkach ściennych, przygotowanie wystawy, zasady dobrej autoprezentacji)

Rozkład materiału:

Klasa I

• zapoznanie się ze znaczeniem słowa kreatywność i pojęć z nią związanych
• możliwość kreowania swojego otoczenia
• różnorodność ludzi i indywidualne gusty i predyspozycje
• formy kreacji w sztuce
• formy kreacji w życiu codziennym
• różnorodność technik
• prace praktyczne rozwijające zainteresowania
• prace praktyczne pozwalające nabycie nowych technik i umiejętności
• rozpoznanie swojej indywidualności niepowtarzalności

Klasa II

Poszerzanie i utrwalanie umiejętności i wiedzy zdobytych w roku poprzednim:

• prace praktyczne rozwijające zainteresowania
• prace praktyczne pozwalające nabycie nowych technik i umiejętności
• spotkania z ciekawymi ludźmi
• poszukiwanie w przestrzeni miejskiej twórczych działań ludzi
• próby kreowania swojego otoczenia z wykorzystaniem zdolności (dom, szkoła, miasto)
• współorganizowanie imprez szkolnych

Klasa III

Poszerzanie i utrwalanie umiejętności zdobytych w roku poprzednim:

• prace praktyczne rozwijające zainteresowania
• prace praktyczne pozwalające nabycie nowych technik i umiejętności
• współpraca z Kamieńskim Domem Kultury przy tworzeniu zajęć artystycznych dla dzieci
• nauka autoprezentacji poprzez tekst, wystąpienia przez publicznością, wystawę, z uwzględnieniem zasad dobrej autoprezentacji
• organizowanie czasu wolnego w sposób twórczy.

Formy i metody pracy:

Nauczanie jest procesem możliwym pod warunkiem, że oba podmioty w nim uczestniczące – nauczyciel i uczeń, w równym stopniu zainteresowane są osiągnięciem wyznaczonych zadań programowych. Realizacji tego celu służą stosowane w procesie kształcenia metody nauczania oraz formy pracy.

Formy pracy, jakie będą stosowane na przedmiocie Zajęcia kształtujące kreatywność:

1. Praca indywidualna
2. Praca zbiorowa:

• W parach
• W grupach
• Cała klasa

Metody pracy dla przedmiotu Zajęcia kształtujące kreatywność:

1. Metody podające:

• wykład informacyjny;
• pogadanka;
• opowiadanie;
• opis;
• anegdota;
• objaśnienie

2. Metody problemowe:

• klasyczna metoda problemowa;
• metoda przypadków;
• gry dydaktyczne;
• dyskusja;
• burza mózgów;

3. Metody eksponujące:

• film;
• pokaz;
• przedstawienie;
• gazetka ścienna;
• wystawa;

4. Metody programowane:

• z użyciem komputera;
• z użyciem podręcznika;

5. Metody praktyczne:

• pokaz;
• ćwiczenia przedmiotowe;
• działania praktyczne.

Osiągnięcia ucznia:

 Ze względu na specyficzny charakter edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, a także indywidualne tempo i zakres nauki każdego ucznia, osiągnięcia w poszczególnych sferach oddziaływań pedagogicznych są planowane indywidualnie. Zakłada się jednak, że uczeń w zakresie przedmiotu Zajęcia kształtujące kreatywność,
po ukończeniu nauki w trzyletnim systemie nauczania, będzie posiadał następujące umiejętności:

1. Będzie znał regulamin pracowni, obowiązujące przepisy bhp i p.poż i się do nich będzie stosował
2. Będzie znał wyposażenie klasopracowni, umiał nazywać urządzenia i narzędzia, którymi się posługuje, wiedział, gdzie się znajdują, oraz posługiwał się nimi zgodnie z przeznaczeniem
3. Samodzielnie lub z niewielką pomocą potrafił korzystać z urządzeń i narzędzi znajdujących się w pracowni
4. Umiał samodzielnie dobrać sprzęt oraz materiały do wykonania pracy
5. Przygotowywał stanowisko pracy, oraz je porządkował po zakończonej pracy
6. Opanuje nowe techniki w oparciu o swoje możliwości i zainteresowania
7. Będzie samodzielny na tyle, na ile mu pozwala jego rozwój
8. Nabędzie własną motywację do aktywności;
9. Nauczy się wyrażać przeżycia i emocje za pomocą dostępnych dla niego środków wyrazu
10. Będzie znał swoje zdolności i umiejętności
11. Będzie cenił w sobie swoją indywidualność
12. Będzie umiał korzystać z dostępnych mu wytworów sztuki
13. Będzie posiadał postawę ciekawości i otwartości na świat;
14. W sposób aktywny będzie organizował i spędzał czas wolny;
15. Będzie potrafił sprzedać swoje umiejętności
16. Będzie zauważał twórcze działania w otaczającej go rzeczywistości.

Kryteria oceniania:

Dokonywana okresowo wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia umożliwia modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjno - terapeutycznego i dostosowanie poziomu oczekiwanych osiągnięć ucznia do jego możliwości. Oceny śródroczne i roczne z zajęć edukacyjnych są ocenami opisowymi uwzględniającymi osiągnięcia ucznia na miarę jego możliwości psychofizycznych. Postępy ucznia będą wzmacniane pozytywnie, natomiast brak postępów nie podlega wartościowaniu negatywnemu. Ocenianie bieżące funkcjonowania ucznia
na przedmiocie Zajęcia kształtujące kreatywność, prowadzone jest podczas spotkań zespołu nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem.  Dokonywana okresowo przez nauczyciela ocena poziomu funkcjonowania ucznia umożliwia modyfikowanie indywidualnego programu eduakcyjno–terapeutycznego i dostosowanie poziomu oczekiwanych osiągnięć ucznia do jego możliwości. Uczeń jest informowany w sposób dla niego zrozumiały o postępach w nauce.

Nauczyciel, oceniając pracę ucznia, pod uwagę weźmie:

1) indywidualne możliwości ucznia;

2) rozwój umiejętności praktycznych;

3) wykorzystanie nabytej wiedzy i umiejętności w życiu codziennym;

4) przestrzeganie dyscypliny na lekcji;

5) jakość wykonywanej pracy;

6) umiejętność kontrolowania przebiegu pracy oraz jej rezultatów, eliminowania błędów;

7) postawę ucznia wobec pracy (zachowania i emocje wywoływane wykonywanymi zadaniami);

8) cierpliwość przy wykonywaniu pracy, koncentrację uwagi;

9) poszanowanie mienia, dbałość o sprzęt i materiały;

10) poszanowanie pracy własnej i innych;

11) samodzielność i własną inicjatywę ucznia;

12) wkład pracy i zaangażowanie;

13) sposób i czas wykonywania zadania;

14) wykonywanie zadania od początku do końca;

15) organizację stanowiska pracy;

16) umiejętność współdziałania w zespole;

17) aktywność ucznia podczas zajęć i jego uczestnictwa w różnych sytuacjach życiowych;

18) zaangażowanie;

19) postępy w nauce. 

Ewaluacja programu nauczania:

W ramach ewaluacji programu proponuje się dokonanie oceny indywidualnych programów edukacyjno – terapeutycznych w/ g ustalonej skali ocen i jego ewaluację dwa razy do roku szkolnego ( tj. na I okres, a następnie pod koniec każdego roku szkolnego). Jeżeli nauczyciel uważa za stosowne przeredagowanie celów, może tego dokonać zgodnie z potrzebą indywidualnie dla ucznia lub zespołu. W celu dokonania zmian
w programie przedmiotu Zajęcia kształtujące kreatywność, nauczyciel zgłasza swoje sugestie przewodniczącemu Zespołu Szkoły Przyspasabiającej do Pracy.

Program opracowała: Kinga Budyś