Poziom funkcjonowania człowieka zależy w dużym stopniu od niego samego, zwłaszcza od jego samooceny. Spośród żadnych sądów żaden nie jest tak ważny jak sąd o sobie.
Samoocena określa gotowość człowieka do podejmowania zadań, wpływa na jego decyzje, a więc warunkuje rozwój osobowości.
Od tego, jak człowiek spostrzega i ocenia siebie, zależy jego funkcjonowanie społeczne. W przypadku dzieci i młodzieży od samooceny zależy nawiązywanie i utrzymywanie poprawnych stosunków z rówieśnikami oraz właściwe pełnienie określonych ról społecznych.
Gdy pojęcie człowieka o sobie jest względnie ukształtowane, spośród wielu informacji do niego docierających zostają dopuszczone do świadomości tylko te , które są zgodne z aktualnym sądem o sobie. Te zaś, które nie są niezgodne z samooceną nie są przyswajane i ulegają wyparciu.
Formowanie obrazu siebie oznacza pracę nad rozwijaniem pozytywnego mniemania o sobie, optymistycznego nastawienia do siebie i rzeczywistości, a także aprobaty i akceptacji siebie, poznawania swoich słabych i mocnych stron.
Człowiek dojrzały psychicznie i emocjonalnie wierzy w siebie. Stawia przed sobą realistyczne, czyli możliwe do zrealizowania cele. Wskazane więc jest, "by rodzice pomagali swoim dzieciom w ich pracy nad rozwojem swojej samooceny. Zadaniem rodzica powinno być udzielanie pomocy dzieciom w ich pracy nad poznawaniem siebie oraz kształtowaniem właściwego stosunku do siebie. Rodzice pomagają dzieciom w kształtowaniu obrazu siebie min. poprzez okazywanie im zainteresowania, akceptację, powierzanie rozmaitych zadań , stawianie wymagań, stwarzanie sytuacji dzięki którym można uzyskać niezbędne informacje o własnej osobie. Dobry rodzic nie traci czasu na roztrząsanie niepowodzeń, ale pomaga w pokonywaniu trudności. Wypominając słabości utrwala się ich błędne postępowanie. Natomiast skupienie się na mocnych stronach osobowości, uwypuklanie dobrych cech dziecka i jego postępowania zmienia go na lepsze. Ukazywanie dzieciom ich zalet, pozytywnych emocji i wartości może być czasami trudne, gdyż młodzi ludzie często sami nie wiedzą czego chcą, jakie cechy posiadają. Niektórzy psycholodzy twierdzą, że myślenie o swoich wadach prowadzi do samodestrukcji , zamiast bowiem eliminować je , dochodzi do ich wzmocnienia. Przekonanie, że mamy wady, prowadzi do zachowań, które potwierdzają ich istnienie. Mamy więc do czynienia
z tzw. samosprawdzającym się proroctwem. Jest jednak na to sposób "należy być przyjacielem samego siebie." Obraz samego siebie kształtuje się w wyniku różnych osobistych przeżyć i doświadczeń a także w wyniku procesu uczenia się, można go więc przez nowe doświadczenia zmieniać i korygować.
W okresie dorastania większość osób ma częściej złe zdanie na własny temat, aniżeli pozytywne. Rysuje się więc potrzeba stymulowania rozwoju samooceny młodych ludzi tak: aby wyrośli na osoby z poczuciem własnej wartości. Jest to niezwykle ważne ponieważ właściwa samoocena pozwala na uniezależnienie siebie od innych. Dlatego rodzice powinni pomagać dziecku w koncentrowaniu się na swoich mocnych stronach niż na zwalczaniu wad. Ważne jest więc wkomponowanie zajęć rozwijających samoocenę dzieci w tok różnych zajęć. Szczególnie przydatne w zwalczaniu negatywnego myślenia o samym sobie są tzw. afirmacje, czyli twierdzenia dotyczące pozytywnych cech własnej osoby. Afirmacje należy wypowiadać głośno, w pierwszej osobie i w czasie teraźniejszym. Istotne by używać stwierdzeń realistycznych i stronić od przesady. Afirmacje działają kojąco i pozwalają zachować poczucie pewności siebie. Ważną technika formowania osobowości jest również autosugestia. Za pomocą bodźców jakimi są nasze słowa, myśli i ruchy wpływamy na nasze uczucia, postawy i obraz samego siebie. Praktyczne zastosowanie autosugestii polega na powtarzaniu określonych formuł dotyczących naszego zachowania i wyraźne wyobrażenie sobie tej sytuacji.
Jeżeli chcemy tworzyć pozytywny obraz naszego dziecka, należy pomóc mu w uświadomieniu sobie iż choć w życiu czekają nas również urazy i nieprzyjemności, to jednak damy sobie z nimi radę.
Praca nad rozwijaniem pozytywnej samooceny własnych dzieci wymaga wiele wysiłku. Może się zdarzyć, że po pewnym czasie następuje powrót do niewłaściwych zachowań, które zdawało się zostały wyeliminowanie. Nie należy wówczas tracić ducha i wątpić w możliwości zmiany. Należy spróbować jeszcze raz z wiarą, że tym razem nasze działania będą efektywne.
Zebrała i opracowała :
Anna Drozdowska
BIBLIOGRAFIA
1. N. Branden: ,,6 filarów poczucia własnej wartości." Łódź 1998
2. H. E. Kulas: "Poziom samooceny, a pozycja społeczna jednostki w grupie rówieśniczej." "Psychologia Wychowawcza"1982 nr. 3
3. S. Mika : ,,0 różnych drogach samodoskonalenia." Warszawa 1992 |
