Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rola rodziny w wychowaniu chrześcijańskim na przestrzeni XIX i XX stulecia

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2628 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Wychowanie to proces, który ma na względzie formację całej osoby w jej odniesieniach do otoczenia i świata. Formacją tą obejmujemy drugą osobę oraz samego siebie przez świadome wpływanie na rozwój osobowy. Proces wychowawczy trwa przez całe życie, przy czym w miarę upływu czasu zwiększa się rola samowychowania. Głównym celem chrześcijańskiego wychowania jest rozwój w osobowości ludzkiej wiary, nadziei i miłości. Cnoty te mają niewątpliwe znaczenie dla życia ludzkiego.
Pierwsze i niepodważalne miejsce w tym procesie posiada rodzina. W niej rozpoczyna się kształtowanie "wewnętrznego człowieka" (Ef 3,16) i przygotowanie dzieci do podjęcia zadań w życiu dorosłym.
J. Woroniecki podkreśla, że "wychowujemy na całe życie, a po za nim na wieczność."(1)

Na przestrzeni wieków w wychowaniu chrześcijańskim które dokonywało się przede wszystkim w rodzinie zawsze akcentowano kształtowanie właściwych postaw moralnych. Z początku XIX wieku w tym dziele ojcu przypisywano nadrzędną rolę. Miał on być wzorem i przykładem życia religijnego. On też miał decydujący głos w sprawach wychowania religijnego, nauczania, zabaw i towarzystwa swoich dzieci, które pod opieką rodziców pozostawały do momentu założenia własnej rodziny. Literatura pedagogiczna podkreśla też w tym okresie znaczący wpływ matki na wychowanie moralne i religijne dziecka. Zauważa się, że takie uczucia jak miłość, ufność, wdzięczność, posłuszeństwo rozwijają się w sercu człowieka dzięki zażyłemu stosunkowi między matką, a jej dzieckiem. Między innymi Pestalozzi uważał, że czułość macierzyńska roznieca w sercu dziecka te uczucia, które z czasem przekształcają się w uczucia moralne i religijne.(2) Warunkiem skutecznego wpływu wychowawczego w rodzinie jest przede wszystkim zgoda i jednomyślność obojga rodziców, zwłaszcza pod względem etyczno-religijnym. Rodzice sami muszą mieć doświadczenie kontaktów z Bogiem, aby móc wprowadzić w nie swoje dzieci.

Początek XIX stulecia jest czasem przemian społeczno-politycznych, które łączą się z wyraźnymi następstwami na płaszczyźnie wychowawczej. Pod wpływem Wielkiej Rewolucji Francuskiej został rozbity ustrój stanowy. Do głosu zaczęły dochodzić hasła liberalizmu politycznego i ekonomicznego. Ruch ten doprowadził do wyzwolenia miast z przewagi szlachty, a chłopów w wyniku tych przemian zaczęto uwłaszczać. Sytuacja ta zmuszała też wielu do zabiegów o własny byt. Zmiany te przyniosły szczególnie ważne konsekwencje dla wychowania. Akcentuje się wyrobienie wewnętrznych zalet mogących stanowić ostoję w życiu. Zaczęto w zabiegach wychowawczych rozwijać poczucie obowiązku, wytrwałości i wierności zasadom. Podkreślano też krytycyzm i samodzielność sądu.

Nieco później po stłumieniu Wiosny Ludów, przemiany ustrojowe ogarnęły całą Europę. Rozpoczął się proces gruntownego przekształcania się społeczeństw. Również poza Francją, po raz pierwszy w żuciu politycznym wzięły udział masy ludowe, a do głosu doszły dążności demokratyczne w stopniu masowym. Ruchy rewolucyjne przyczyniły się do ożywienia świadomości narodowej, zwłaszcza tam, gdzie narody nie miały własnego państwa lub dawno je utraciły. Okres ten sprzyjał wychowaniu narodowemu, na które położono silny akcent. W szczególny sposób można to zauważyć w rodzinach polskich. Polska już od pół wieku nie posiadała własnej państwowości, lecz dzięki rodzinie przetrwała trudny okres swoich dziejów. W rodzinie kultywowano język narodowy, kształtowano ducha narodowego, tworzono i przechowywano obyczaje narodowe.

W Polsce zauważono też, iż wychowanie jest kształtowaniem duchowych wartości człowieka. Podkreślano rolę rodziców poprzez położenie akcentu na ich przygotowanie do roli ojca i matki. W okresie tym zwrócono uwagę na świadome działania wychowawcze. A. Świętochowski, pisząc o wychowaniu stwierdził, że jego celem jest przygotowanie młodego człowieka do życia w sposób możliwie najdoskonalszy i najwszechstronniejszy.(3)

Wiek XIX jest też okresem rozwoju kapitalizmu, w którym nastąpił rozwój przemysłu i rolnictwa, a wraz z nim kontynuacja przemian społecznych. Powstają partie komunistyczne, które rozwijają się i odgrywają znaczącą rolę wśród mas robotniczych.
W nowych warunkach dziejowych zagadnieniem wychowania zajął się Kościół wskazując jego drogi. Wiele wniósł w tym względzie papież Leon XIII. W encyklice "Rerum Novarum" przedstawia on podstawy katolickiej doktryny wychowawczej. Wskazał na nadrzędność roli rodziców w procesie wychowawczym. Neguje on zastępowanie rodziców opieką państwa, ponieważ rodzice jako wychowawcy są niezastąpieni. Dlatego dzieci powinny pozostać pod ich opieką tak długo, jak długo nie potrafią używać osobistej wolności.(4)

Z kolei w pierwszej połowie XX wieku papież Pius XI wydał encyklikę "Divisi Illuis Magistra" poświęconą chrześcijańskiemu wychowaniu młodzieży. Jest ona sprzeciwem wobec wychowania w duchu naturalistycznym, bez uwzględnienia zasad i prawd wiary, gdyż "nie może być pełnego i doskonałego wychowania poza chrześcijańskim."(5) Papież niezmierną rolę w tym względzie przypisuje rodzinie. Ukazuje jej pierwszeństwo w zakresie wychowania wobec państwa, oraz nienaruszalność praw rodzicielskich. Następnie omawia obszary działań wychowawczych. Zwraca uwagę, że koniecznym i naturalnym środowiskiem wychowawczym jest rodzina, której najważniejszym zadaniem jest wychowanie dzieci pod względem religijnym, moralnym, fizycznym i obywatelskim oraz zabezpieczenie dobrobytu doczesnego. Papież mówi, że wychowanie będzie tym skuteczniejsze i trwalsze, im lepszy przykład dadzą dzieciom rodzice i domownicy dobrze wykorzystując autorytet i godność.(6)

Nauczanie Kościoła kontynuują dokumenty Soboru Watykańskiego II. One także podkreślają, że rodzice są najważniejszymi i pierwszymi wychowawcami swoich dzieci. Ich zadaniem jest zapewnienie właściwej atmosfery dla rozwoju dziecka. Dziecko powinno wzrastać w miłości i szacunku dla Boga i ludzi, ponieważ taka atmosfera sprzyja osobistemu i społecznemu wychowaniu, uczy poznania i czci Boga, oraz miłowania bliźnich. (DWCH 3) Deklaracja o chrześcijańskim wychowaniu podkreśla wyjątkową rolę rodziców, jednocześnie wskazuje na malejący wpływ rodziców w miarę dorastania dzieci.

Chrześcijańskie wychowanie to zagadnienie któremu wiele miejsca poświęcił w swoim nauczaniu także papież Jan Paweł II. Proces ten nazywa obdarzaniem dojrzałym człowieczeństwem i wskazuje na jego początek już w okresie prenatalnym. (por. LR 16) Ukazuje też niezastąpioną rolę rodziny w wychowaniu religijnym. Jan Paweł II podkreśla również związek rodziny z narodem mówiąc o jej uczestnictwie w dziedzictwie kulturowym narodu. Rodzinę nazywa "szkołą bogatszego człowieczeństwa" (FC 21). Ukazuje, że rolą rodziców jest nadawanie kierunku procesowi wychowawczemu. Oni czynią to zazwyczaj poprzez przepajanie miłością ojcowską i macierzyńską całej działalności wychowawczej. Ubogacają ten proces owocami miłości, takimi jak: czułość, stałość, dobroć, usłużność, bezinteresowność i duch ofiary (por. FC 36).

Papież zwraca też uwagę na fakt że rodzice poprzez wychowanie chrześcijańskie powinni kształtować w swoich dzieciach odniesienie do istotnych wartości życia ludzkiego. W tym zakresie podkreśla wolność wobec dóbr materialnych, poszanowanie godności osobistej każdego człowieka, oraz wychowanie do miłości i czystości młodego człowieka (por. FC 37). Ojciec święty zwraca uwagę, iż wielkie dzieło wychowawcze które nazywa budowaniem Kościoła w dzieciach powinni pełnić rodzice chrześcijańscy. Oni powinni to czynić z pogodą ducha, ufnością i odpowiedzialnością (por. FC 38). Mówiąc o religijnym wychowaniu zaznacza, że "rodzice poprzez przykład własnego życia są pierwszymi głosicielami Ewangelii wobec dzieci" ( FC 39). Uświadamia im również, że ich rodzicielstwo jest nie tylko fizyczne, ale posiada także wymiar duchowy. Jest to widoczne we wspólnej modlitwie z dziećmi i stopniowej inicjacji chrześcijańskiej ( por. FC 39). Proces chrześcijańskiego wychowania realizowany w rodzinie obejmuje całą osobę tzn. jej sferę duchową i fizyczną, intelektualną i psychiczną, oraz wszystkie pozostałe dziedziny życia człowieka.

Na przestrzeni XIX i XX wieku akcenty wychowawcze w rodzinie były różnie rozłożone. Jednak w każdym okresie dziejów ważne miejsce zajmowało wychowanie moralne, społeczne i religijne.
W dziedzinie wychowania moralnego rodzice mieli obowiązek zadbać między innymi o prawidłowe uformowanie sumienia dziecka, nauczenie mądrego korzystania z wolności, oraz kształtowanie zmysłu odpowiedzialności. Podkreślano też szczególną odpowiedzialność rodziców za wychowanie seksualne dzieci i młodzieży.(7)
W dziele wychowania chrześcijańskiego najwięcej obowiązków związanych jest z wychowaniem religijnym. Rodzice powinni doprowadzić dziecko do dojrzałej wiary i pełnego uczestnictwa w życiu Kościoła. Cele te można osiągnąć poprzez modlitwę, korzystanie z sakramentów i Słowa Bożego, oraz przez katechezę domową i czuwanie nad katechezą szkolną i parafialną. Ponieważ człowiek jest istotą społeczną, również i wymiar społeczny ma swoje miejsce w wychowaniu chrześcijańskim. W tej dziedzinie zadaniem rodziców jest uwrażliwienie dzieci na dobro wspólne i prawa innych osób, oraz rozwijanie ich poczucia odpowiedzialności.

Przypisy:
1 - J. Woroniecki. wychowanie człowieka. Kraków 1961 s. 199
2 - Por. S. Kot. Historia wychowania. Kraków 1924 s. 480
3 - Po. A. Świętochowski. Nowe drogi. W: Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. Red. S. Wołoszyn. T.2. Kielce 1997 s.533-537
4 - Por. Leon XIII. Rerum Novarum. tłum. Pol. Kraków 1939 s.16
5 - Por. Pius XI. Divisi Illuis Magistra. Kielce 1947 s.26
6 - Por. Tamże. s. 54-56
7 - Por. R. Sztychmiler. Obowiązek rodziców katolickich przygotowania dzieci do dojrzałego życia chrześcijańskiego. W: Dojrzałość Chrześcijańska. Red. A.J. Nowak, W. Słomka. Lublin 1994 s.164

S. Małgorzata Michałowska

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie