Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Mowa jako wskaźnik rozwoju człowieka

 

 

Mowa jest jednym z czynników pozwalających określić poziom rozwoju umysłowego człowieka. Aby wiedzieć czy rozwój jej jest zaburzony należy znać przebieg prawidłowego kształtowania się mowy. Zarówno nauczycielom jak i rodzicom wiedza z tego zakresu umożliwi rozpoznanie błędów i prowadzenie zajęć reedukacyjnych w celu ich zmniejszenia lub też całkowitego usunięcia. Warto zwrócić uwagę na ten problem, tym bardziej, że zaburzenia mowy wpływają na występowanie trudności w czytaniu i pisaniu. Ważną rolę w życiu człowieka odgrywa, również dlatego, iż pozwala porozumiewać się z innymi ludźmi, wyrażać swoje myśli, potrzeby, emocje. Dlatego nie można dopuścić do wystąpienia jakichkolwiek nieprawidłowości w rozwoju mowy.

Dla zrozumienia zaburzeń mowy, poznania ich przyczyn, sposobów zapobiegania i przeciwdziałania oraz konsekwencji jakie ze sobą niosą, należałoby wiedzieć, co oznacza termin mowa, jakie spełnia role i jakie ma znaczenie dla rozwoju i życia człowieka. Pozwoli to również wyznaczyć zjawiska zaliczane do zaburzeń mowy oraz problemy z nimi związane.

"Mowa jest systemem intencjonalnych znaków, którymi ludzie sygnalizują sobie przedmioty otaczającego świata, własne czynności i wytwory". Dzięki mowie możemy, więc wskazać coś co widzimy lub przywołać rzecz, z którą nie mamy bezpośredniego kontaktu.

"Mowa jest czynnością posługiwania się językiem", a język to: "system znaków dźwiękowych i określonych reguł fonologicznych, syntaktycznych i semantycznych rządzących kombinacją tych znaków w akcie mowy. Przez mowę rozumie się konkretne akty użycia języka, czyli czynności werbalne człowieka. Język jest głównym narzędziem w procesie porozumiewania się ludzi, mowa to konkretna realizacja tego procesu".

Poza wszystkimi dotychczas wymienionymi cechami należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt, jakim jest kontakt z innymi ludźmi. Mowa nie tylko go umożliwia, ale to właśnie chęć zrozumienia i komunikowania się z bliskimi osobami dorosłymi motywuje dziecko do opanowania trudnej techniki jaką jest porozumiewanie przy pomocy mowy. Zachodzi, więc szczególnego rodzaju zależność między nimi. Mowa nie służy jednak tylko do kontaktowania się z otoczeniem świadczy o tym podział jej na wewnętrzną i zewnętrzną. Tą drugą stosujemy na co dzień porozumiewając się z innymi ludźmi, natomiast mowa wewnętrzna jest skierowana do nas samych i odzwierciedla nasze myśli.

Mowa jest cechą wyróżniającą ludzi spośród innych ssaków. Człowiek posiadł ją dzięki zbudowanemu w odpowiedni sposób, anatomicznemu aparatowi mowy (krtań, język i ich mięśnie), rozwiniętej inteligencji oraz otoczeniu społecznemu. Nie zawsze jednak dzieci, które wolniej opanowują mowę są mniej inteligentne. Umiejętność posługiwania się mową człowiek doskonali przez całe swoje życie. Każde dziecko jest w stanie opanować język w jego najprostszej postaci nawet w mało sprzyjających warunkach. Jednak pełne opanowanie tej umiejętności wymaga zaangażowania dziecka i jego otoczenia. Jak najwcześniej należy mówić do dziecka, powoli i wyraźnie, aby mogło przez naśladowanie ruchu warg opanować tę umiejętność.

Rodzice powinni wykorzystać sytuację, aby rozwijać mowę dziecka, nazywając przedmioty i zjawiska w życiu codziennym, np. przy karmieniu czy kąpaniu, niezależnie od miejsca.

Pierwszym okresem rozwoju mowy jest okres niemowlęctwa, który dzieli się na trzy stadia. W pierwszym zwanym prelingwistycznym dziecko wydobywa z siebie okrzyki oznaczające złość, ból lub głód. Pojawia się także gulgotanie uważane za oznakę zadowolenia oraz zaczątki gruchania, które jest charakterystyczne dla stadium drugiego. Trwa ono od trzeciego-czwartego tygodnia do piątego miesiąca życia. Dziecko wymawia już w niewyraźny sposób k, g, i, u. Wymawia sylaby nie znając jednak ich znaczenia. Kolejnym etapem jest stadium gaworzenia. "Gaworzeniem nazywamy produkowanie w sposób ciągły bardziej zróżnicowanych dźwięków. Pod koniec pierwszego roku życia dziecko używa kilku słów i jest to już mowa. Rozumie wydawane mu polecenia i spełnia je.

Drugi okres zwany poniemowlęcym lub wczesnego dzieciństwa, również dzieli się na stadia. Pierwszym jest stadium wyrazu. Dziecko na tym etapie używa pojedynczych słów, z których jedno może określać kilka przedmiotów, zjawisk lub takich, które odnoszą się tylko do jednej konkretnej rzeczy, osoby. Pojawiają się też wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeiczne). Drugie z kolei jest stadium zdania, w którym dzieci opanowują formy gramatyczne i nowe słowa (jest ich coraz więcej). W słabym stopniu (wzrasta on jednak z czasem) fleksję i koniugację, czas teraźniejszy i przeszły. Połączenia dwóch wyrazów tworzą równoważniki zdań, następnie powstają zdania z coraz większej liczby słów. Trzeci rok życia charakteryzuje się bardziej rozbudowaną składnią zdania, skomplikowaną fleksją, deklinacją (np. zaimka osobowego), czasu przyszłego, trybu przypuszczającego, czasowników w odpowiedniej osobie, liczbie i rodzaju.

Wiek przedszkolny to trzeci okres rozwoju mowy. Która w tym czasie ma charakter sytuacyjny tzn. związana jest z wykonywanymi akurat przez dziecko czynnościami. Dziecko na tym etapie posiada spory zasób słów oraz posługuje się zdaniami złożonymi tak współrzędnie jak i podrzędnie złożonymi. Natomiast już trzyletnie dziecko jest w stanie poprawić złą wypowiedź rówieśnika oraz osoby dorosłej. Potrafi budować wypowiedzi biorąc pod uwagę czy jest jednym z kilku źródeł informacji słuchacz czy też jedynym. W wieku trzech lat przy pomocy książeczek można nauczyć dziecko nazw czynności. Należy stale rozmawiać z dzieckiem namawiając je do powtarzania, pamiętając przy tym, aby nawet polecenia i zakazy wypowiadać spokojnym tonem. W tym okresie dziecko zadaje dużo pytań, przez co samo zdobywa nowe wiadomości. Tworzy też własne słowa zwane neologizmami dziecięcymi, ponieważ nie zna wystarczająco dużo wyrazów, pod względem gramatyki są one jednak utworzone poprawnie. Jean Piaget mowę pojawiającą się w tym wieku nazywa mową egocentryczną. Terminem tym nazywamy wszystkie wypowiedzi dziecka skierowane do siebie. Natomiast Wygotski uważa, że dziecko mówiąc do siebie chce być słuchane przez innych. Jednak mowa zewnętrzna pojawia się wcześniej niż wyżej wspomniana mowa wewnętrzna. Przed piątym rokiem życia mogą występować nieprawidłowości w mowie w zakresie artykulacji, jednak w wieku pięciu lat powinny zniknąć. Dzieci w wieku pięciu, sześciu lat potrafią określać właściwości przedmiotów oraz uogólniać ich cechy, zależności między osobami, rzeczami czy też zjawiskami. Stopień opanowania mowy przez dziecko w wieku przedszkolnym jest jednym z elementów pozwalających określić jego dojrzałość szkolną.

W następnym etapie rozwoju mowy-okresie szkolnym, dziecko opanowuje jej nowe formy. Potrafi już czytać i pisać, ale zdarza się mu popełniać błędy mimo, że mówi poprawnie. Dzięki możliwości czytania wzbogaca swoją wiedzę i zasób słowny. W tym okresie uczęszcza do szkoły gdzie rozwija swoje umiejętności posługiwania się językiem np. przez poznanie reguł nim rządzących. Nowo zdobyte kompetencje pozwalają dziecku tworzyć przy pomocy mowy pisanej.

Okres dojrzewania charakteryzuje się rozwojem myślenia, mowa staje się bardziej uspołeczniona i abstrakcyjna. Ciekawym zjawiskiem jest posługiwanie się przez młodzież jednocześnie językiem ojczystym w sytuacjach, które tego wymagają oraz slangu młodzieżowego w kontaktach z rówieśnikami.

Ostatni okres rozwoju mowy to okres dorosłości. Człowiek w tym wieku umiejętnie posługuje się językiem pisanym i mówionym. Od tego czy zdolności te będą nadal rozwijane zależy od środowiska w jakim się znajduje. Elementami od których zależy rozwój mowy dziecka są: otoczenie w jakim żyje, zadawanie pytań i uzyskiwanie na nie satysfakcjonującej odpowiedzi, dobre przedszkole, słuchanie jak czyta osoba dorosła lub bajek na taśmach magnetofonowych, płytach, oglądanie odpowiednich programów telewizyjnych dla dzieci. Nie bez znaczenia jest też płeć dziecka (dziewczynki mówią wcześniej), uważają tak np. autorzy książki "Płeć mózgu" A.Moir i D.Jessel.

Wspomaganie rozwoju mowy jest potrzebne nie tylko ze względu na tę umiejętność, ale także ze względu na rozwój umysłowy. Wspomaganie polega na stwarzaniu sytuacji, w których dziecko:
- będzie się wypowiadało z chęcią,
- będzie działało samo i będzie opowiadało o tym,
- opisuje rzeczywistość i związki przyczynowo-skutkowe,
- będzie w stanie przewidzieć co się stanie,
- będzie rozwijać swoją ciekawość i uważne słuchanie.

Mowa służy człowiekowi przede wszystkim do przedstawiania świata, rzeczywistości, zjawisk, czynności za pomocą słów oraz do porozumiewania się z innymi ludźmi. Biorąc pod uwagę te dwie role mowy dzieli się ona na wewnętrzną pełniącą funkcję reprezentatywną i na zewnętrzną, która pełni funkcję komunikacyjną. Oprócz tych dwu funkcji wymienia się także trzecią zwaną społeczną inaczej impresywną, która ma za zadanie sprowokować osobę słuchającą do reakcji. Mowa pozwala, oprócz oddziaływania w większym stopniu na innych ludzi, pozwala przedstawiać swoje przeżycia i wrażenia. Przy pomocy mowy dziecko może przedstawić w jaki sposób rozumuje oraz ustalić sens doznań emocjonalnych i czynności jakie wykonuje przez nadawanie im nazw. Umożliwia także wyrażanie własnych emocji, co pozwala lepiej zrozumieć przeżycia innych ludzi oraz swoich pragnień, przez co może je zaspokoić. Przywoływanie przedmiotów, które widzi i może wskazać palcem lub w przypadku ich braku, przez samo wypowiedzenie ich nazwy. W ten sposób możliwe jest przedstawienie każdego elementu rzeczywistości jakim może być czynność, stosunki, cechy, zjawiska. Dzięki mowie można planować swoje czynności, sposób ich wykonania oraz jakie chce się osiągnąć efekty.

Mowa jest odpowiedzialna m. in. za kształtowanie ludzkiej psychiki. Poza tym uważa się, że niska inteligencja wiąże się z opóźnionym rozwojem mowy oraz opóźniony rozwój mowy może przyczynić się do niskiego poziomu inteligencji. Jednak zależność ta nie zawsze występuje.

Duże znaczenie w rozwoju dziecka ma też słowo pisane, czyli książka. Pozwala zdobyć mu nowe wiadomości lub poszerzyć te, które już ma, nauczyć się wyrażać swoje myśli i uczucia. Aby książka mogła spełniać swoje zadania autorem jej powinien być wybitny pisarz. Zaburzenia mowy mogą być przyczyną występowania trudności w pisaniu i czytaniu.

Marta Deptuła
Przedszkole Niepubliczne "Akademia Krasnoludków"
w Warszawie

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 23:00:47
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 23:00:47) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie