Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Nadpobudliwość psychoruchowa u młodszych dzieci

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 1577 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Problem dziecka nadpobudliwego wydaje się ważny, gdyż zjawisko nadpobudliwości jest bardzo częste. Wielokrotne błędy popełnione w wychowaniu dziecka mogą utrwalić nieprawidłowe formy zachowania. Dzieci nadpobudliwe swoim zachowaniem stwarzają wiele problemów wychowawczych, wymagają nie tylko specjalnego sposobu postępowania, ale odpowiedniej postawy rodziców, nauczycieli i wychowawców. Opiekunowie powinni więc dołożyć wszelkich starań, aby nauczyć się rozumieć i akceptować dzieci z zespołem ADHD, gdyż mimo swojego niepokoju i irytującego sposobu bycia są one miłe i uczynne; raz rozproszone, a raz skupione - a mimo to uważne i zainteresowane.

H. Nartowska twierdzi, że "nadpobudliwość psychoruchowa przejawia się w postaci wzmożonego pobudzenia ruchowego, w nadmiernej reaktywności emocjonalnej oraz w specyficznych zaburzeniach funkcji poznawczych, głównie w postaci zaburzeń uwagi". Stąd wniosek, że nadpobudliwość psychoruchowa dotyczy zarówno sfery ruchowej, jak i psychicznej oraz nadmiernej wzmożonej pobudliwości emocjonalnej nieadekwatnej do bodźców i ich przyczyn.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej nazywany bywa inaczej zaburzeniami hiperkinetycznymi,hiperaktywnością, zespołem nadruchliwości, nadaktywnością, zespołem ADHD i wszystkie te nazwy określają nadmierną ruchliwość i niepokój ruchowy dziecka, czyli nieustanne wiercenie się i kręcenie oraz zaburzenia koncentracji uwagi, czyli łatwego rozpraszania się, przerzucanie się z działania w działanie, a także nadmierną impulsywność. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo to dzieci o niewyczerpanej energii fizycznej, charakteryzują się one "brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną nadmierną aktywnością".

Nadpobudliwośc może przejawiać się w trzech sferach: ruchowej, poznawczej i emocjonalnej. U dzieci może występować jednocześnie w dwóch, trzech sferach lub tylko w jednej.

  • Nadpobudliwość w sferze ruchowej to:ekspansja ruchowa i niepokój ruchowy. Dzieci te charakteryzują się dużą ruchliwością: biegają, skaczą, krzyczą, wyrywają się do odpowiedzi, machają rękami. Są pełne energii i szukają każdej okazji, by wyżyć się ruchowo. Wykonują każde polecenie nauczyciela związane z ruchem. Gorzej jest , gdy mają coś wykonać na miejscu w skupieniu. Wykonują wiele drobnych , niepotrzebnych ruchów, np. bazgrzą po zeszycie, obgryzają ołówek, skrobią po ławce, rozrzucają rzeczy znajdujące się wokół nich. Wzrost emocjonalnego napięcia może doprowadzić do jąkania, nerwicy czy nerwów mimowolnych.
  • Nadpobudliwość w sferze poznawczej przejawia się inaczej. Dziecko nie może się skupić na jednej rzeczy, ciągle coś je rozprasza. Ma zaburzoną koncentrację uwagi - odwraca się, rozmawia, nie słucha co się mówi na lekcji, zwraca uwagę na każdy szmer. Odrabianie lekcji trwa długo i z małymi efektami.
  • Nadpobudliwość w sferze emocjonalnej objawia się głównie zwiększoną wrażliwością na działające bodźce. Dzieci są raczej konfliktowe, mają trudności w przystosowaniu się do wymagań szkolnych. Obrażają się, bywają drażliwe, agresywna, łatwo przechodzą od płaczu do śmiechu. Nadpobudliwość emocjonalna może przejawiać się we wzmożonej lękliwości. Pojawia się wtedy niepokój, lęk i strach przed różnymi sytuacjami, zwłaszcza szkolnymi.

    Nadpobudliwośc psychoruchową można stwierdzić przede wszystkim na podstawie obserwacji dziecka, zwłaszcza w grupie. Jest to podstawowa metoda badawcza. Wywiad z rodzicami pozwala ustalić, od kiedy objawy te występują, jakie jest ich nasilenie i jak dziecko zachowuje się w domu.

    Aby stwierdzić zespół ADHD należy rozpoznać u dziecka, które skończyło 6 lat, minimum 6 cech zaburzeń koncentracji i co najmniej 6 z impulsywności oraz nadmiernej ruchliwości:

    1. Brak koncentracji uwagi (minimum 6 cech):

  • Dziecko nie zwraca uwagi na szczegóły, popełnia błędy przez nieuwagę, nie kończy pracy;
  • Nie potrafi skupić się na zabawie, jest roztargnione;
  • Nie słucha uważnie, gdy się do niego mówi;
  • Wysłuchuje tylko pierwszego zdania z wydanego polecenia;
  • Nie potrafi zorganizować sobie pracy; ma problemy z zadaniami wymagającymi wysiłku umysłowego;
  • Często gubi kredki, zeszyty, zabawki.

    2. Impulsywność (łącznie z nadmierną ruchliwością co najmniej 6 cech):

  • Nie potrafi czekać na swoją kolej;
  • Przerywa jak mówi ktoś inny;
  • Wyrywa się z odpowiedzią, zanim zostanie sformułowane pytanie;
  • Nie znosi odstępstwa od rutyny i z tego powodu szybko wpada w złość.

    3. Nadmierna ruchliwość:

  • Wciąż się wierci, kręci;
  • Wstaje, gdy powinno siedzieć, np. na lekcji;
  • Jest zanadto gadatliwe;
  • Stale biega, wspina się;
  • Ma problemy z zadaniami wymagającymi spokoju, jak układanie puzzli;
  • Wydaje się, że jest nieustannie w ruchu.

    Jeżeli podejrzewamy, że dziecko ma objawy ADHD, najlepiej zwrócić się do psychologa, który jeśli potwierdzi zaburzenia zaobserwowane przez rodziców, skieruje dziecko do poradnii leczenia nadpobudliwości.

    Cechy układu nerwowego predysponujące do zachowań nadpobudliwych to poza wyraźną przewagą procesów pobudzania nad hamowaniem także wzmożona ruchliwość procesów nerwowych, tzn. szybkie przechodzenie od stanu pobudzenia w stan hamowania i odwrotnie. Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wówczas, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania.

    Bogdanowicz M. przyjmuje czteroczynnikową koncepcje rozwoju, gdzie czynnikami wpływającymi na rozwój struktury i funkcji układu nerwowego oraz warunkującymi rozwój psychomotoryczny dziecka, są:
    1. Odziedziczone i wrodzone zadatki anatomiczno - fizjologiczne, szczególnie CUN;
    2. Własna aktywność i działalność dziecka;
    3. Środowisko;
    4. Wychowanie.

    Zaburzenia rozwoju psychoruchowego dzieci uwarunkowane są wieloma czynnikami niezależnymi od siebie, ale jednak pozostającymi we wzajemnym ścisłym powiązaniu. Jeśli uszkodzona zostanie struktura i zaburzone funkcje CUN - wystąpią wówczas biologiczne przyczyny zaburzeń rozwoju dziecka. Mogą one wystąpić w okresie kształtowania się u dziecka CUN, czyli w okresie płodowym, okołoporodowym i po urodzeniu się dziecka.

    Czynniki powodujące nadpobudliwość psychoruchową mogą tkwić w środowisku rodzinnym dziecka i wielu autorów podkreśla, że są głównym źródłem hiperaktywności dzieci. Najnowsze badania wykazują, że zespół nadpobudliwości dziecięcej ADHD jest zaburzeniem przekazywanym z pokolenia na pokolenie, czyli uwarunkowanym genetycznie. Jeśli jedno z rodziców miało podobne cechy, to o 50% wzrasta prawdopodobieństwo, że ich dzieci będą borykać się z takim samym problemem.

    W nadruchliwości u dzieci przyczyny można odnaleźć również w środowisku pozarodzinnym, wychowawczym, czyli w różnych instytucjach kształtujących i wychowujących dzieci. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo stanowią około 12 - 14% wszystkich dzieci w wieku szkolnym. Zespół nadpobudliwości jest najlepiej widoczny w młodszym wieku szkolnym, gdyż zaburzenia uwagi znacząco wpływają na osiągnięcia szkolne i możliwości uzyskania wykształcenia. Nasilenie objawów zmniejsza się wraz z wiekiem, a objawy nadruchliwości przyjmują formę niepokoju oraz trudności uczestniczenia w zajęciach wymagających spokojnego siedzenia. Poważnym problemem jest brak akceptacji rówieśników, co może doprowadzić do rozwoju depresji, uzależnień oraz rozwoju osobowości aspołecznej.

    Udzielenie dziecku pomocy w jego trudnościach z nadpobudliwością nie będzie możliwe, gdy nie będzie ścisłej współpracy rodziców, szkoły i psychologa, a stosunki te powinny być nacechowane zrozumieniem, szczerością i wzajemnym zaufaniem. Wówczas to wychowanie dziecka nadaktywnego będzie harmonijnym powiązaniem wielu elementów oddziałujących we wzajemnych powiązaniach. Rodzice dziecka nadpobudliwego muszą starać się traktować je w sposób spokojny, równy, konsekwentny, panując równocześnie nad objawami własnego niezróważnienia. Ponieważ dziecko obserwując dorosłych uczy się zachowań nie kontrolowanych, nadmiernie impulsywnych.

    Postępowanie nauczycieli, jako osób znaczących w życiu dziecka, ich zrozumienie i pomoc są niezwykle ważne w całym procesie wychowawczo - terapeutycznym dziecka nadpobudliwego psychoruchowo. To od ich świadomości, przemyślanych, konsekwentnych działań wychowawczych i współpracy z rodzicami zależy, czy wspomniany uczeń będzie tylko dzieckiem sprawiającym kłopoty, czy też jednostką o zaburzonej osobowości.

    Zabawa to najkorzystniejsza forma pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo, gdyż angażuje wszystkie zmysły, a przy tym jest przecież podstawową formą aktywności dziecka, zarówno w wieku przedszkolnym, jak i wczesnoszkolnym. W trakcie zabawy dzieci zdobywają różne umiejętności, uczą się rozwiązywać problemy, angażują się fizycznie, emocjonalnie i intelektualnie. Nauczyciel powinien postarać się odnaleźć codziennie coś pozytywnego w zachowaniu dziecka hiperaktywnego, docenić to i je pochwalic. Dziecko, które otrzymuje każdego dnia takie pozytywne wzmocnienie, udźwignie o wiele więcej niż się spodziewaliśmy, z łatwością pokona trudności i z uśmiechem przeżyje dzieciństwo.

    Narutowska H. zwraca uwagę, że nauczyciele powinni zawsze mieć na uwadze ogólną zasadę pedagogiczną, że zarówno odległość, jak i zakres powierzonych obowiązków oraz system kontroli muszą zmieniać się wraz z wiekiem i być dostosowane do możliwości i poziomu rozwoju dziecka:

  • W wieku przedszkolnym - kontrolujemy, ale i współdziałamy z dzieckiem oraz mu pomagamy;
  • W wieku wczesnoszkolnym - obserwujemy przebieg działania i czasem pomagamy. W przypadku dzieci nadpobudliwych rozluźnianie kontroli, rozszerzenie obowiązków i ich terminów musi następować wolniej, ponieważ prawidłowe nawyki wytwarzają się u nich trudniej i są mniej trwałe.

    Ogólne zasady postępowania z dziećmi nadaktywnymi psychoruchowo w szkole to:

  • Wykorzystanie zasobów energii dziecka w pracach na rzecz szkoły i klasy (włączenie ucznia do zajęć grupowych);
  • Skłanianie do uczestnictwa w zajęciach ruchowych, takich jak: taniec, wycieczki lub gimnastyka;
  • Wzmożona kontrola działań ze strony nauczyciela, częste podchodzenie i sprawdzanie, czy dziecko pracuje i wie co ma robić;
  • Przeznaczenie dla dziecka nadpobudliwego miejsca w ławce z brzegu, w przedniej części klasy tak, aby nie skupiało na sobie uwagi innych uczniów i miało bezpośredni kontakt z nauczycielem;
  • Sąsiad w ławce powinien być osobą spokojną i zrównoważoną;
  • Dostosowanie zadań powierzonych dziecku do jego aktualnych możliwości tak, aby mogło ono im sprostać;
  • Dzielenie pracy powierzonej dziecku na małe odcinki i częste wprowadzanie przerw, np. gimnastyka śródlekcyjna;
  • Zakres obowiązków powierzonych uczniowi nie powinien być za szeroki, nie należy obarczać go wieloma zadaniami naraz;
  • Częste przypominanie o zobowiązaniach i to w atmosferze pozbawionej napięć, złości, wymówek czy kar;
  • Skłanianie dziecka do finalizowania rozpoczętych działań, a także dyskretna pomoc ze strony nauczyciela;
  • Zapewnienie spokojnego zajęcia w czasie przerw między lekcjami, nie dopuszczanie do zbyt żywiołowych i zabaw;
  • Unikanie nadmiernej krytyki, pokpiwania i żartowania z dziecka;
  • Omawianie zaistniałych sytuacji społecznych ze wskazaniem na właściwe postępowanie;
  • Skłanianie do refleksji i krytycznej oceny własnego zachowania;
  • Prowadzenie rozmów o charakterze wychowawczym w atmosferze bezpieczeństwa, bez agresji i wywoływania poczucia winy;
  • Stosowanie jasnego i zrozumiałego dla dziecka systemu reguł rządzących życiem szkoły i klasy.

    Jeśli dziecko mimo wysiłku rodziców i nauczycieli, nie poddaje się normalnemu sposobowi wychowania i nie są w stanie oni mu pomóc, wówczas niezbędna jest systematyczna terapia. Wybór odpowiedniej metody terapeutycznej dla dziecka nadpobudliwego psychoruchowo nie jest łatwy, gdyż trzeba wziąć pod uwagę sferę w jakiej nadpobudliwość występuje i głębokość jej nasilenia. Terapię dobiera się do specjalnych potrzeb dziecka, jego osobowości i indywidualnej sytuacji. Zawsze jest potrzebna współpraca rodziców i nauczyciela z terapeutą.

    Bibliografia:

  • Baczyńska E., Borowiec-Janczak B., Kuchciak A. (2002), "Praca z dzieckiem nadpobudliwym" w Życie Szkoły nr1;
  • Bogdanowicz M. (1986), Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa;
  • Encyklopedia Rodzice i Dzieci (2002), PPU Park, Bielsko-Biała;
  • Filipczuk H. (1988), Poznaj swoje dziecko, Nasza Księgarnia, Warszawa;
  • Kossowska Z. red. (1974), Dziecko w wieku przedszkolnym, PZWL, Warszawa;
  • Kozłowska A.(1991), O trudnościach w wychowaniu dziecka, WSiP, Warszawa;
  • Natowska H. (1972), Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo, PZWS, Warszawa;
  • Natowska H. (1986), Wychowanie dziecka nadpobudliwego, Nasza Księgarnia, Warszawa.

    Barbara Socha
    Integracyjna Szkoła Podstawowa w Szczecinku

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie