Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Etapy nauki czytania w przedszkolu

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 15772 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Nauka czytania ma charakter rozwojowy i przebiega etapami, które są od siebie zależne, gdyż "na każdym poziomie tej umiejętności dojrzałość do czytania - wobec następnego kroku w rozwoju zależna jest od umiejętności i wiedzy zdobytych na poprzednich etapach nauki". Przechodzenie przez kolejne etapy zależne jest od pojawienia się u uczącego optymalnych właściwości fizycznych i psychicznych, które są rezultatem zadatków osobistych dziecka oraz oddziaływań zewnętrznych stymulujących jego rozwój psychiczny i intelektualny.

Nabywanie kompetencji językowych w zakresie nauki czytania podzielić można na następujące etapy:

  • wyrabianie gotowości do nauki czytania,
  • elementarna nauka czytania,
  • właściwa nauka czytania,
  • rozwijanie umiejętności czytania.

    Poniżej przedstawione zostaną trzy pierwsze etapy, gdyż zakres i charakter badań dotyczy dzieci kończących edukację przedszkolną, a więc opanowywania umiejętności na tych etapach.

    Wyrabianie gotowości do nauki czytania.

    Gotowość do nauki czytania to "... taki stan rozwoju dziecka, będący rezultatem dojrzewania oraz dotychczasowego treningu wychowawczego przede wszystkim na terenie rodziny, który czyni je wrażliwym na znaki, ich istotę i znaczenie w procesie komunikowania się ludzi, a jednocześnie gotowym do odnoszenia korzyści ze wskazówek otoczenia dotyczących opanowania umiejętności czytania". Tak więc czynnikami, od których zależy poziom gotowości do nauki czytania są pewne osobiste właściwości dziecka, zadatki rozwojowe oraz działalność dydaktyczno-wychowawcza stymulująca funkcje psychiczne, fizyczne i emocjonalne dziecka niezbędne do rozpoczęcia nauki czytania.

    Przygotowywanie dziecka do nauki czytania jest procesem długotrwałym i wkraczającym w różne dziedziny rozwoju i wychowania. J. Zborowski podkreśla, iż przygotowanie to odbywa się zasadniczo w dwóch sferach: motywacyjnej (czyli pozytywnym nastawieniu do nauki) oraz umysłowej (obejmującej dojrzałość w zakresie umiejętności spostrzegania, pamięci, mowy i myślenia oraz wytrwałości w pokonywaniu trudów nauki).

    A. Brzezińska podkreśla, iż przygotowanie dziecka do czytania obejmuje trzy sfery:
    - procesów psychomotorycznych (sprawność analizatora wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno - ruchowego, aparatu artykulacyjnego oraz manualną),
    - procesów poznawczych (myślenie, dla którego materiałem jest zasób pojęciowy i słownikowy dziecka),
    - procesów emocjonalno-motywacyjnych (będących warunkiem nastawienia dziecka wobec konieczności opanowania tej umiejętności).

    Zatem istotą wyrabiania gotowości do nauki czytania jest kształtowanie właściwości będących podstawą do podjęcia elementarnej nauki czytania. Tak więc głównym zadaniem oddziaływań wychowawczych będzie stymulacja czynności bezpośrednio zaangażowanych w procesie nauki czytania:
    - "...sensorycznych (wzrokowych, słuchowych, kinestetycznych),
    - ruchowych (artykulacyjnych, złożonych manualnych),
    - poznawczych (pamięciowych i spostrzeżeniowych)".

    Elementarna nauka czytania.

    Dziecko rozpoczynające naukę czytania ma do pokonania wielorakie trudności związane z abstrakcyjnością nowej substancji językowej, jaką niewątpliwie jest dla niego pismo. Elementarna nauka czytania jest wprowadzeniem do długofalowego procesu. "Celem tego etapu jest przyswojenie podstawowych wiadomości i umiejętności leżących u podstaw czytania". Przyswajanie ich odbywa się poprzez dalsze rozwijanie procesów psychomotorycznych, poznawczych i emocjonalno-motywacyjnych.

    Aspekt techniczny, na poziomie elementarnej umiejętności czytania, zdecydowanie dominuje nad aspektami - semantycznym i krytyczno-twórczym. Procesy apercepcyjne przeważają nad pozostałymi, absorbując w dużej mierze uwagę i pamięć dziecka. J. Zborowski proponuje by w okresie elementarzowym wyodrębnić trzy etapy czytania odpowiadające sposobom odczytywania tekstu:
    1. Etap głoskowania (podstawową jednostką czytania jest litera i jej odpowiadająca głoska),
    2. Etap czytania sylabowego (podstawową jednostką jest sylaba),
    3. Etap bezpośredniego czytania wyrazów (podstawową jednostką czytania jest wyraz)

    J. Maledowicz proponuje, by proces uczenia się czytania rozpatrywać zgodnie z psychologiczną teorią postaci:

  • pierwszy: etap syntezy pierwotnej (czyli ogólne zorientowanie się w całości materiału),
  • drugi: etap analizy (czyli szczegółowego rozważenia składników całości i zapoznanie się z ich strukturą),
  • końcowy: etap syntezy wtórnej (w której dokonuje się rekonstrukcji przeanalizowanej całości).

    Oba te podziały łączy fakt, iż podstawową jednostką czynności analizy i syntezy są kolejno litery, głoski, sylaby. Procesy analityczno-syntetyczne uznać należy za dominującą czynność elementarnej nauki czytania w ramach sfery psychomotorycznej. A. Warsicka uważa, że poznanie czytanego tekstu skupia się głównie na słuchowym i wzrokowo-motorycznym zidentyfikowaniu słów poprzez uchwycenie i ustalenie skojarzeń między obrazami graficznymi a ich fonetycznymi odpowiednikami, czyli na mechanicznej stronie procesu czytania. K. Uszyński dodaje, iż "...dopóki dziecko musi przypominać sobie każdy dźwięk, którego wyobrażeniem jest ta lub inna litera i namyślać się jak je połączyć, nie może równocześnie skupić uwagi na treści tego co czyta".

    Zatem głównym zadaniem elementarnej nauki czytania jest automatyzacja procesów analizy i syntezy pozwalająca na pogłębienie procesu czytania o znaczeniową stronę, czyli rozumienie czytanego tekstu. Uświadomienie sobie znaczeń czytanych wyrazów następuje już na etapie czytania sylabowego. Mimo, że dziecko nie potrafi jeszcze wydobyć sensu całego tekstu, poznaje znaczenie poszczególnych słów, ujmując je oddzielnie. Na etapie bezpośredniego czytania wyrazów poziom rozumienia wzrasta istotnie choć ma raczej charakter dosłowny, gdyż procesy sensoryczne przeważają nad procesami: semantycznym i krytyczno - twórczym.

    A. Warsicka mówi, że aby uczniowie mogli zrozumieć to co czytają, muszą być do tego odpowiednio przygotowani pod względem technicznym, językowym i rzeczowym. Szczególnym zadaniem na tym etapie opanowywania umiejętności czytania jest pogłębianie zasobu słownictwa dzieci oraz wzbogacanie ich wiadomości niezbędnych do zrozumienia treści tekstu. Elementarna nauka czytania ma swoje zadania również w sferze procesów emocjonalno-motywacyjnych. Polegają one na uświadomieniu dziecku atrakcyjności nowej formy komunikacji, jaką jest język pisany. Osiągnąć to powinniśmy w pracy z dzieckiem na tekstach jemu bliskich i znaczących dla niego.

    Podsumowując, jeszcze raz podkreślić należy, że elementarna nauka czytania to nie jedynie techniczny jej aspekt, rozwijać należy jednocześnie jej wymiary: semantyczny i krytyczno-twórczy. Jak podkreśla M. Burtowy "... rozumienie jest czynnością, której po prostu trzeba uczyć, zbyt duże nastawienie na technikę (czyli jak czytać) niszczy emocjonalny i motywacyjny aspekt tego procesu". Zadania realizowane na tym etapie nabywania umiejętności czytania zawierają czynności wstępnej nauki czytania a zarazem stanowią podstawę do poszerzenia kompetencji w tym zakresie na następnym etapie nauki czytania.

    Właściwa nauka czytania.

    "W miarę nabywania wprawy w technice czytania znikają z wolna trudności w kojarzeniu elementów apercepcyjnych, skojarzenia te automatyzują się i dziecko zaczyna czytać szybciej. Ale jeszcze długo, bardzo długo, utrzymują się trudności w kojarzeniu związków czasowych między wymawianym słowem a treścią pozajęzykową". Właściwa nauka czytania ma na celu "wykształcenie związków czasowych między graficznymi i słuchowymi bodźcami słownymi". Kiedy proces ten ulegnie automatyzacji dziecko "...nie analizuje, lecz ujmuje doraźnie całe wyrazy, a nawet całe grupy wyrazów (...). Równocześnie z apercepcyjną stroną czytanych słów wiąże ich treść znaczeniową. Z czasem upraszcza strukturę czytania, eliminując z niej ogniwo akustyczno - motoryczne, (...) (czytanie ciche), i kojarzy bezpośrednio obrazy graficzne z odpowiadającymi im treściami pozajęzykowymi".

    Stąd przesunięcie akcentu na kształtowanie umiejętności czytania krytycznego i twórczego. Praca w tym zakresie ma na celu: "...nabycie umiejętności własnej interpretacji tekstów, oceniania ich, selekcjonowania oraz traktowania tekstu jako źródła nowych pomysłów"

    Właściwa nauka czytania zatem to doskonalenie umiejętności nabytych na etapie elementarnej nauki czytania poprzez szereg różnorodnych ćwiczeń, których celem jest: automatyzacja technicznej strony czytania (nabywanie płynności, wyrazistość, biegłość i poprawność czytania), wzbogacanie zasobu pojęć dziecka, a co za tym idzie rozumienia czytanego tekstu, prowadzący do ukształtowania umiejętności czytania krytycznego i twórczego. Zatem istotą właściwej nauki czytania jest sprowadzenie umiejętności czytania do roli narzędzia komunikacji językowej.

    Bibliografia:

  • Baczyńska H.: Metodyka języka polskiego. WSiP, Warszawa 1985
  • Brzezińska A. (red.): Czytanie i pisanie - nowy język dziecka. WSiP. Warszawa 1987
  • Brzezińska A., Burtowy M.: Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej. Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań 1992.
  • Burtowy M.: Przygotowanie dzieci w wieku przedszkolnym do nauki czytania i pisania w szkole. Wydawnictwo Naukowa UAM. Poznań 1992.
  • Malendowicz J.: O trudnej sztuce czytania i pisania. Nasza Księgarnia. Warszawa 1978.
  • Malmquist E.: Nauka czytania w szkole podstawowej. WSiP. Warszawa 1987.
  • Warsicka A.: Stopień opanowania cichego czytania a powodzenie dziecka w nauce szkolnej. Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań 1977.
  • Zborowski J.: Początkowa nauka czytania. PZWS. Warszawa 1959.

    Małgorzata Graczyk
    Ewa Paczka
    Przedszkole nr 15 w Koninie

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie