Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Kształcenie i wychowanie dzieci niepełnosprawnych w systemie szkolnictwa otwartego

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 1786 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Humanistyczna tradycja polskiego szkolnictwa zakłada zwrócenie się ku człowiekowi i traktowanie go jako podmiotu. Konsekwencją tego jest dostrzeganie w istocie ludzkiej kogoś, kto myśli, czuje, postrzega i ma możliwości wyboru.

Wybory te dotyczą również kształcenia, wychowania, drogi edukacyjnej, a więc szkoły specjalnej, integracyjnej lub powszechnej, nie mającej statusu palcówki integracyjnej. Jest to podejście zgodne z założeniami teorii normalizacji i integracji społecznej, zakładające maksymalne włączenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w nurt edukacji masowej (A.Hulek 1978) oraz standardami usług edukacyjnych i rehabilitacyjnych, świadczonymi ludziom niepełnosprawnym w państwach Unii Europejskiej.

Reforma systemu oświaty dotyczy rozszerzenia form kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w ramach szkolnictwa masowego. Natomiast o wyposażenie w wiedzę o możliwościach, metodach stymulacji rozwoju, utrudnieniach w procesie nauczania i uczenia się dzieci o nietypowym przebiegu rozwoju, warunkowanym rodzajem i stopniem niepełnosprawności nauczyciele i wychowawcy muszą postarać się sami.

Zanim pedagog przystąpi do pracy z uczniem niepełnosprawnym powinien zdobyć podstawową wiedzę o:

  • rodzaju niepełnosprawności i możliwości rehabilitacji;
  • możliwościach integracyjnych jednostki i środowiska;
  • podstawach projektowania procesów edukacyjnych i społecznych osoby niepełnosprawnej;
  • metodach usprawniania;
  • metodyce kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
  • podstawach prawnych i organizacyjnych, regulujących kształcenie dzieci niepełnosprawnych w systemie integracyjnym i szkolnictwie otwartym.

    Zanim przejdę do analizy poszczególnych punktów, chciałabym podać jedną z definicji niepełnosprawności.

    Niepełnosprawność jest to niezdolność do funkcjonowania w określonym społeczeństwie w sposób typowy dla życia ludzkiego (J.Zabłocki 1998).

    Dziecko niepełnosprawne to dziecko, które bez specjalnych ulg i pomocy z zewnątrz jest długotrwale lub w znacznym stopniu niezdolne do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i zdrowych rówieśników. Jest to dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych i zdrowotnych z powodu choroby, uszkodzenia, dysfunkcji niektórych organów ciała czy zaburzenia jednej lub więcej sfer rozwojowych.

    Celami nadrzędnymi szkoły są (wg J.Baker, G.Gaden 2000):

  • przygotowanie uczniów do pełnienia ról społecznych;
  • socjalizacja moralna - wpojenie zasad i norm danej zbiorowości, jak i ogółu społeczeństwa;
  • rozwijanie rozumienia i racjonalnego myślenia - osiągnięcie maksymalnego poziomu sprawności intelektualnej i samodzielności myślenia;
  • rozwój osobisty i samorealizacja - odkrywanie i rozwijanie możliwości, potencjału indywidualnego.

    Jest to koncepcja szkoły elastycznej, dającej możliwości indywidualizacji. W naszych warunkach zadania te spoczywają na nauczycielu, który musi być kreatywny i zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej "dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe (...)".

    Dostosowanie wymagań edukacyjnych i modyfikacja programu nauczania odbywa się po zapoznaniu się nauczyciela z opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej. Specjalista wydający opinię zawiera w niej opis rodzaju niepełnosprawności, dojrzałości społecznej dziecka i zalecenia rehabilitacyjne.

    Głównym celem programu usprawniania jest dopasowanie i dobranie treści nauczania do rzeczywistych możliwości poznawczych i wykonawczych dziecka. Tylko tak skonstruowany program daje możliwości jego rozwoju. Musi on obejmować wszystkie sfery rozwojowe:

  • sferę percepcyjną;
  • sferę poznawczą;
  • sferę motoryczną;
  • sferę społeczno-emocjonalną.

    Program powinien zawierać informacje o przewidywanym czasie jego realizacji oraz uwzględniać cele: długoterminowe, o charakterze pośrednim (obejmujące okres od 3 miesięcy do 1 roku) oraz bezpośrednie.

    Zdania stawiane uczniowi muszą:

  • usprawniać funkcje bardziej zaburzone;
  • wykorzystywać jego mocne strony;
  • być tak dobrane, aby sprawiały dziecku przyjemność, były atrakcyjne i rozwijały w nim chęć poznawania i zdobywania wiedzy;
  • uwzględniać zasadę "małych kroków";
  • dawać szanse odczuwania sukcesu, rozwijając tym samym motywację do nauki szkolnej;
  • mieścić się w sferze najbliższego otoczenia;
  • mieć odpowiedni poziom trudności (nie mogą być zbyt łatwe ani zbyt trudne).

    W programie gimnazjum na pierwszy plan wysuwa się rewalidacja i przygotowanie do samodzielnego życia w społeczeństwie.

    Jako nauczycielka języka niemieckiego w gimnazjum z oddziałami integracyjnymi stykam się z problemem nauczania dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Każdy nauczyciel powinien podjąć się diagnozy ucznia niepełnosprawnego i zastanowić się nad pytaniami:

  • Jak postrzega ucznia niepełnosprawnego?
  • Czy w pracy z nim widzi więcej korzyści, czy trudności?
  • Czy jest odpowiednio przygotowany, aby podjąć się tego zadania?

    Do zadań nauczyciela (po analizie dokumentów dotyczących poziomu intelektualnego ucznia i zaleceń poradni psychologiczno-pedagogicznej) należą: opracowanie indywidualnego programu nauczania, planu pracy edukacyjnej i szczegółowego planu wynikowego z uwzględnieniem celów nauczania i umiejętności ucznia.

    Uczniowie upośledzeni w stopniu lekkim:

  • mają zaburzenia pamięci trwałej i logicznej, przy dobrej pamięci mechanicznej;
  • zaburzone spostrzeganie wzrokowe (np. niewłaściwą percepcję liter, figur geometrycznych);
  • dysponują ubogim zasobem słownictwa;
  • konfabulują, nie zdając sobie z tego sprawy;
  • ich myślenie jest konkretno - obrazowe (muszą mieć dużą ilość pomocy wizualnych);
  • nie potrafią myśleć abstrakcyjnie i uogólniać;
  • nie wyodrębniają najważniejszych cech;
  • nie zadają sobie sprawy z konsekwencji zachowania;
  • nie są przewidujący;
  • maja zwolnione tempo pracy (brak wyobraźni i pomysłowości);
  • są wrażliwi, niestabilni emocjonalnie i bardziej agresywni;
  • szybko załamują się i zniechęcają;
  • nie potrafią się oceniać adekwatnie do efektów pracy;
  • są gorzej uspołecznieni i mniej odpowiedzialni;
  • mają zaburzone relacje ze środowiskiem rówieśniczym;
  • w rozwoju motorycznym wykazują różnicę w precyzji, szybkości i równoczesności ruchów obydwu rąk (u 18% populacji dzieci upośledzonych występują zaburzenia lateralizacji, leworęczność).
  • występują wady wymowy (częściej, 68%, u chłopców).

    Ponadto wśród uczniów szkół masowych zdarzają się uczniowie z pogranicza upośledzenia umysłowego, których inteligencja jest niższa od przeciętnej. Są to dzieci o powolnym rozwoju, z deficytami parcjalnymi (upośledzenie wzroku, słuchu).

    Nauczyciel zajmujący się nauczaniem dzieci z dysfunkcjami powinien zapoznać się z zasadami ortodydaktyki (dydaktyki wyrównującej, odnoszącej się do dzieci ze specjalnymi potrzebami).

    Są to:
    1. zasada życzliwej pomocy (zdaniem nauczyciela jest pomoc dziecku w przezwyciężeniu niewiary we własne siły, lęku przed kompromitacją, negatywnymi ocenami, w poprawieniu relacji w grupie rówieśniczej),
    2. zasada pozytywnej atmosfery (zapewnienie dziecku takiej atmosfery, aby chętnie uczęszczało do szkoły),
    3. zasada aktywności w nauce (stworzenie możliwości uczestniczenia w procesie dydaktycznym jest warunkiem jego efektywności),
    4. zasada dominacji wychowania (dydaktyka jest podporządkowana wychowaniu - terapeutyczny cel nauczania jednostek upośledzonych),
    5. zasada indywidualizacji (przygotowanie zadań na trzech poziomach),
    6. zasada treści kształcących (materiał konkretny, przystępny, użyteczny w życiu społecznym).

    Pamiętając o tym, że zdolność rozumienie symboli - słów u dzieci z upośledzeniem umysłowym jest ograniczona, należy ćwiczyć umiejętność skupiania uwagi i spostrzegawczości. Dopiero między 1 a 3 klasą gimnazjum uczniowie upośledzeni umysłowo nabywają umiejętność płynnego czytania. Ma to wpływ na stopień usamodzielniania się, ponieważ jest warunkiem uczenia się innych przedmiotów. Brak umiejętności czytania prowadzi do dalszych niepowodzeń, niedostosowania społecznego i zahamowania rozwoju zawodowego.

    Uczniowie upośledzeni mają problemy z wydzielaniem głosek, z sylabizowaniem, piszą lustrzane odbicia liter, robią błędy ortograficzne.

    W pracy z uczniami upośledzonymi zaleca się stosowanie metod aktywizujących, należy mówić prostym językiem, często powtarzać, wyszczególniać najważniejsze rzeczy. W celu usprawnienia kojarzenia zaleca się czytelne tabelki pomocnicze. Nie stosuje się zasady samodzielności. Wskazane jest odchodzenie od pracy indywidualnej na rzecz wspólnego rozwiązywania zadań szkolnych. Wdrażanie do pracy zespołowej musi być zaplanowane i systematyczne. Ważne są pomoc i wsparcie ze strony nauczyciela, którego zadaniem jest taki przydział zadań, który gwarantuje pozytywne efekty. W przypadku uczniów niepełnosprawnych mają one szczególne znaczenie, ponieważ wpływają na wyniki nauczania, podnoszenie poczucia własnej wartości, na stosunek pozostałych członków zespołu oraz przekonanie, że sukces indywidualny zależy od sukcesów innych (wzmacnianie więzi społecznych).

    Podstawowym środkiem dydaktycznym, rozwijającym aktywność, samodzielność, ciekawość świata, czytanie i pisanie uczniów upośledzonych jest podręcznik. Pomoce dydaktyczne znacznie ułatwiają prowadzenie zajęć rewalidacyjnych i rozwijają procesy poznawcze.

    Ocenianie uczniów upośledzonych umysłowo ma na celu:

  • diagnozowanie;
  • informowanie o efektywności nauczania;
  • różnicowanie i klasyfikowanie;
  • upowszechnianie osiągnięć uczniów;
  • ewaluację programów nauczania.

    Wymagania dzielimy na podstawowe (łatwe i bardzo łatwe, niezbędne i użyteczne, poprawne, sprawdzone, wdrożone do życia) i ponadpodstawowe (trudne i bardzo trudne).

    Nie bójmy się pozytywnie oceniać uczniów upośledzonych za najmniejsze postępy. Pamiętajmy, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej "W świadectwach szkolnych promocyjnych (...), wydawanych uczniom z upośledzeniem umysłowym (...) nad 'Wynikami klasyfikacji końcowej' umieszcza się adnotację" uczeń/uczennica realizował(a) program nauczania dostosowany do indywidualnych możliwości i potrzeb (...)"

    Literatura:

  • Niemiecko B.: Testy osiągnięć szkolnych. Podstawowe pojęcia, WSiP, Warszawa 1975
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 24 kwietnia 2002 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikacji i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U. z 2002 r. Nr 46, poz. 433)
  • Sowa J.: "Pedagogika specjalna w zarysie", Wydawnictwo Oświatowe Fosze, Rzeszów 1997
  • Spionek H.: "Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne", PWN, Warszawa 1973
  • Strelau J.: Integracja człowieka, Wiedza powszechna, Warszawa 1987
  • Szutrowa T.(red): Swobodne techniki diagnostyczne, wywiad i obserwacja. Wyd. U.W., Warszawa 1987

    mgr Małgorzata Szamborska

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie