Masaż jest jedną z najstarszych sztuk medycznych. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z już z papirusów egipskich (5000 lat p.n.e.), zaś w chińskiej księdze Kung – Fu z 3000 r. p. n. e. znajduje się dokładny opis masażu. W hellenistycznej Grecji i starożytnym Rzymie był to popularny zabieg zarówno leczniczy jak i przyspieszający wypoczynek po wysiłku fizycznym.
W XVI wieku Ambroży Pare – lekarz francuski, po raz pierwszy zainteresował się fizjologią masażu i przeprowadził odpowiednie badania, które zapoczątkowały stopniowy wzrost wiedzy na ten temat. Od tego czasu systematycznie rosło znaczenie masażu w naukach medycznych, aż do całkowitego zrównania go z innymi dziedzinami wiedzy lekarskiej.
Masaż najprostszymi słowami można nazwać szeregiem zabiegów manualnych, które w sposób mechaniczny, poprzez ciało oddziaływają na skórę, tkankę podskórną, mięśnie, torebki i więzadła stawowe, a także w postaci zmian odruchowych na układ krążenia, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy i narządy wewnętrzne.
Masaż swoim oddziaływaniem na cały organizm człowieka uruchamia szereg reakcji, które powodują poprawę sprawności psychomotorycznej. Podwyższenie temperatury skóry, zwiększenie szybkości przepływu krwi, przyspieszenie pracy serca, wzmożone działania histaminy, obniżenie tonusu mięśniowego, to niektóre z reakcji, jakie wywoływane są przez różnego rodzaju zabiegi manualne.
Wskazania do masażu:
Bóle kręgosłupa i stawów, stany pooperacyjne narządu ruchu, wady postawy, choroby reumatyczne, przewlekłe zapalenia mięśni, zapalenia stawów, mięśni i ścięgien, niedowłady mięśni, zapalenia nerwów i splotów nerwowych, niewydolność krążenia obwodowego, przemęczenie ogólne, zmęczenie powysiłkowe mięśni, nadwaga, cellulitis i inne
Przeciwwskazania Wczesne zapalenia kości, wczesne stany pozłamaniowe, ostre stany zapalne stawów i ścięgien, wylewy krwawe i pourazowe (2 – 3 dni), silne krwiaki wewnątrzmięśniowe, wszelakie choroby skóry, zakaźne, stany gorączkowe, nowotwory, choroby w stanie zapalnym i ostrym, choroba wrzodowa z krwawieniem, kamica wątrobowa i nerkowa, choroby jelit z owrzodzeniem, przepuklina, duże żylaki i tętniaki, zapalenie żył
Masaż klasyczny
Masaż należy do najstarszych zabiegów terapeutycznych, był stosowany już w starożytności. Wywodzi się z Indii i Chin, gdzie stanowił naturalną metodę leczniczą. W starożytności masaż był uzupełnieniem obrządków religijnych, a z czasem stał się popularny w medycynie ludowej. Pierwsze wzmianki o wykorzystaniu masażu w poszczególnych jednostkach chorobowych pojawiają się w księgach Hipokratesa, a następnie Celsusa i kolejno Galena. W starożytnej Grecji masowano sportowców biorących udział w igrzyskach olimpijskich w celu natłuszczenia ciała oliwką przed zawodami sportowymi. W okresie średniowiecza nastąpił zastój w rozwoju wszelkich nauk medycznych, medycznych tym samym i masaż nie był stosowany ani jako obrządek religijny, ani jako środek leczniczy. W XVI wieku francuski lekarz Ambroże Pare zauważył, że stosowanie masażu u chorych po operacjach przynosi ulgę. Chirurg ten przeprowadził również badania nad fizjologią masażu i zapisał obserwację o swojej pracy naukowej, w której ogłosił masaż za oficjalną metodę leczenia. Następnym lekarzem, interesującym się masażem i naturalnymi metodami leczenia, był Fridrich Hoffman (1600-1672). Na podstawie własnych badań i obserwacji opracował on program stosowaniu masażu w licznych przypadkach chorobowych. Do rozwoju masażu leczniczego XIX wieku najbardziej przyczynił się szwedzki lekarz Per Henryk Ling (1776-1839), współautor tzw. szwedzkiej gimnastyki, w zakres, której wchodził masaż leczniczy. Prawdziwą szkołę masażu klasycznego powołał do życia holenderski lekarz Johan Mezger (1839-1909). Uważany jest on za autora masażu naukowego. Na podstawie własnych badań określił on zasady masażu, a także wskazania i przeciwwskazania do jego wykonywania. Duży udział w rozpowszechnianiu masażu miał polski lekarz Izydor Zabłudowski (1851-19060), kierownik Zakładu Masażu Leczniczego w Berlinie. Dzięki jego publikacjom naukowym masaż był traktowany na równi z innymi działami wiedzy medycznej.
W masażu klasycznym wyróżniamy osiem podstawowych technik masowania, są to kolejno:
- Głaskanie
- Rozcieranie
- Wyciskanie
- Ugniatanie
- Uderzanie
- Wstrząsanie
- Wibracja
- Ruchy bierne w stawach kończyn
Głaskanie
- Mechaniczne usunięcie zrogowaciałych łusek naskórka w celu ułatwienia wydzielniczej pracy gruczołów potowych i łojowych
- Zwiększenie tonusu skórnego i tkanki podskórnej, przez co skóra staje się gładsza, elastyczniejsza i bardziej sprężysta
- Wzmożenie przemiany materii w tkankach skóry i szybsze odprowadzenie ewentualnych obrzęków i krwiaków
- Przyspieszenie wygojenia ogniska zapalnego (ostrożnie głaskanie na obwodzie)
- Obniżenie pobudliwości zakończeń nerwów czuciowych skóry przez działanie uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy, a niekiedy nawet znieczulające (długotrwałe głaskanie) rozcieranie
Rozcieranie
- Ułatwianie i przyspieszenie wchłaniania obrzęków, wysięków pozapalnych, krwiaków pourazowych (dot. zarówno tkanki mięśniowej jak i stawów)
- Likwidowanie stwardnień mięśniowych różnego pochodzenia, zgrubień torebek stawowych oraz blizn i zrostów, również po zabiegach operacyjnych (po wygojeniu rany)
- Zwiększenie elastyczności mięśni, ścięgien oraz całego aparatu więzadłowo-stawowego
- Rozgrzanie stawów i ścięgien przed wzmożonym wysiłkiem fizycznym (w masażu sportowym jako uzupełnienie rozgrzewki)
Wyciskanie
- Przepchnięcie krwi w naczyniach żylnych i chłonki w naczyniach limfatycznych w kierunku serca
- Zwiększenie szybkości przepływu krwi i limfy
- Szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii
- Ułatwienie dopływu do tkanek krwi utlenionej
- Wstępne pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego
Ugniatanie
- Duże przekrwienie masowanego obszaru, a co się z tym łączy
- Zwiększenie szybkości przepływu krwi, także limfy i ułatwienie wymiany tkankowej w mięśniach (lepsze odżywianie i szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii)
- Uregulowanie, czyli sprowadzenie do pożądanego, fizjologicznego napięcia (tonusu) mięśniowego poprzez mechaniczne oddziaływanie na receptory czucia głębokiego, odpowiadające za to napięcie (wrzeciona nerwowo-mięśniowe i aparaty Golgiego)
- Tonus mięśni powinien zostać zwiększony, np. w niedowładach czy zanikach, a zmniejszony po wysiłku fizycznym
- Przyspieszenie ogólnej regeneracji mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym
- Zwiększenie elastyczności tkanki mięśniowej oraz ścięgien
- Pobudzenie poprzez receptory czucia głębokiego ośrodkowego układu nerwowego
Uderzanie
- Bardzo silne przkrwienie masowanej powierzchni, a tym samym polepszenie jej odżywienia i zwiększenie trofiki mięśniowej
- Zmiana pobudliwości obwodowego układu nerwowego - lekkie uderzanie działa uspokajająco i znieczulająco [np. w nerwicach wegetatywnych, po urazach], a silne zdecydowanie pobudzająco (np. w niedowładach mięśniowych czy w masażu przedstartowym)
- Pobudzenie mięśni do skurczu (szybkie krótkie uderzanie) porównywalne jest z działaniem impulsowych prądów małej częstotliwości w elektrostymulacji
- Przyspieszenie powysiłkowej restytucji mięśniowej (UWAGA: na mięśniach zmęczonych, bezpośrednio po wysiłku fizycznym uderzania nie należy stosować)
- Zmniejszenie tkanki tłuszczowej w wyniku przyspieszenia wymiany przemiany materii Wstrząsanie
- Aktywizacja przepływu krwi, a szczególnie limfy, która pod wpływem wstrząsania znacznie łatwiej i szybciej przemieszcza się z kończyn w kierunku klatki piersiowej, gdzie powraca do krwi przez przewód piersiowy i przewód chłonny prawy
- Lepsze rozprowadzenie chłonki w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek powierzchniowych i głębokich
- Zmniejszenie powysiłkowego napięcia mięśniowego (UWAGA) Należy pamiętać o tym, że wstrząsanie słabe i wolne osłabia, a szybkie i energiczne wzmaga pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego Wibracja
- Obniżenie patologicznej lub nadmiernej pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego i nerwów obwodowych
- Wybiórczy wzrost napięcia włókien mięśniowych
- Zwiększenie napięcia ścian naczyń krwionośnych
Ruchy bierne w stawach kończyn
- lepsze ukrwienie, a tym samym odżywienie powierzchni torebek i wiązadeł stawowych
- zwiększenie elastyczności i sprężystości lub niedopuszczenie do zmian degeneracyjnych elementów wiązadło-torebkowych stawów
- zachowanie lub wyrobienie pełnego zakresu ruchu w stawach
- zabezpieczenie przed powstaniem przykurczów, zniekształceń, odwapnień czy pataologicznych narośli w stawach
- utrzymanie naturalnej długości i elastyczności mięśni
- unormowanie krążenia mięśniowego w wyniku uruchomienia tzw. pompy mięśniowej działającej w czasie biernego rozciągania mięśni
- dalsze uaktywnienie przepływu limfy w naczyniach chłonnych
- wyzwolenie bodźców prioprioreceptywnych z receptorów stawowych i mięśniowych, powodujących pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego i umożliwiających zachowanie tzw. pamięci ruchowej
Różnice zawarte między masażem leczniczym, sportowym i relaksacyjny polegają wyłącznie na doborze techniki i intensywności podejmowanych działań. Wszystkie są pochodnymi masażu klasycznecznego
Masaż segmentarny
Jest metodą terapii neuroodruchowej. Został opracowany w latach 50-tych przez Niemców. Oparty jest na powiązaniach między pewnymi obszarami skóry, tkanki podskórnej, mięśniowej i okostnej, a także naczyniami i narządami wewnętrznymi unerwianymi przez ten sam segment rdzenia kręgowego. Procesy chorobotwórcze toczące się w jednej tkance lub narządzie wewnętrznym wywołują zmiany w odpowiedniej tkance mięśniowej, łącznej, okostnej i na powierzchni skóry, co objawia się jako tzw. bóle rzutowane. Poprzez działanie na powłoki ciała technikami ręcznymi możemy wpływać na regulację działania narządów, wpływać leczniczo na organizm. Masaż musi być poprzedzony technikami diagnozującymi. W masażu segmentarnym dzieli się ciało na określone segmenty, które podlegają masażowi.
Drenaż Limfatyczny.
Drenaż limfatyczny to specyficzny rodzaj masażu, stosowany w celu zwiększenia przepływu limfy (chłonki - płynu wypełniającego naczynia chłonne i przestrzeń miedzykomórkową)
Limfa pełni istotne funkcje w organiźmie:
- Pośredniczy w wymianie wszystkich składników między krwią a tkankami
- Transportuje składniki tłuszczowe z jelita cienkiego
- Usuwa szkodliwe substancje i toksyny
- Uczestniczy w procesach odpornościowych organizmu
Zaburzenia przepływu limfy prowadzą do problemów zdrowotnych i kosmetycznych:
- Nieprawidłowego rozkładu tkanki tłuszczowej (cellulitu)
- Złego odżywienia tkanek skóry wywołujące: obrzęki twarzy, szarość cery, przyspieszone starzenie skóry
- Obrzęków
Drenaż limfatyczny wzmacnia i pobudza krążenie limfy poprzez pobudzenie do pracy mięśni stymulujących przepływ chłonki
Przykładowe zabiegi:
Drenaż całego ciała, pobudza detoksykację organizmu, drenaż wzmacniający, regeneracja i rewitalizacja, drenaż tonizujący, w zespole napięcia przedmiesiączkowego, drenaż wyszczuplający, stymulacja usuwania tkanki tłuszczowej, usuwanie opuchlizn i retencji wody, zabiegi relaksacyjne
Połączenie programu drenażu limfatycznego z innymi programami stosuję w celu: usunięcia cellulitu, w programach wyszczuplających i modelujących sylwetkę, w stanach retencji wody i występowaniu opuchlizn, regeneracji skóry atroficznej, detoksykacji i oczyszczania organizmu.
Masaż Ma - Uri
Ten niezwykły masaż wywodzi się z tradycji Huny, dawnych wierzeń olinezyjczyków, a równocześnie jednej z najstarszych na świecie technik uzdrawiania. Ma - Uri to prawdziwe widowisko i rytuał uzdrawiający. Według legendy żaden książę polinezyjski nie był godny sprawowania władzy, dopóki nie poddał się tygodniowemu zabiegowi oczyszczania. Przez dzień i noc, nieprzerwanie masowano jego ciało, aby zapewnić mu energię, siłę i czystość myśli. Masaż Ma- Uri nie ma nic wspólnego z klasycznymi zabiegami, szczypaniem i ugniataniem skóry. Ruchy masażysty są płynne i łagodne, można porównać je do tańca. Wzorowane są zresztą na tańcu godowym albatrosa, świętego ptaka Polinezyjczyków.
Masażysta długimi pociągnięciami dłoni i przedramion masuje pachnącymi olejkami całe ciało, również głowę, twarz i powieki. Zabieg trwa długo, nawet do dwóch godzin. Jego podstawowym zadaniem jest odblokowanie przepływu energii w całym organizmie. Ciało "pamięta" wszystko, każdy uraz psychiczny i fizyczny, stres i ból. Efektem tych złych przeżyć są blokady energetyczne, stałe napięcie niektórych mięśni. Najczęściej usztywniamy kark i odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Ma- Uri działa jak psychoterapia, pomaga uporać się z przykrymi przeżyciami z przeszłości, rozładować długotrwały stres, łagodzi wewnętrzny niepokój i depresję. Wiele osób taki seans masażu pobudza do płaczu. Ma-Uri to nie tylko lekarstwo dla duszy, podnosi również ogólną odporność organizmu, usprawnia krążenie krwi i limfy, oczyszcza organizm ze złogów toksycznych, reguluje ciśnienie. Działa przeciwbólowo, leczy dolegliwości stawów, kości i mięśni, a także choroby narządów wewnętrznych, między innymi układu trawiennego. Zaobserwowano, że harmonizuje pracę prawej i lewej półkuli mózgowej, może, więc pomóc dzieciom porażeniem mózgowym.
Masaż tybetański
Sztuka masażu tybetańskiego ma bardzo długą, bo liczącą sobie aż 5 tysięcy lat tradycję. Jest połączeniem klasycznego masażu leczniczego, refleksoterapii, czyli uciskania odpowiednich punktów na stopach oraz bioterapii. Zabieg polega bowiem na skupianiu energii za pomocą dłoni na określonych punktach ciała. Choć jest niemal bezdotykowy, działa bardzo silnie. Masażysta uciska mocniej jedynie stopy, a skórę na innych częściach ciała tylko muska opuszkami palców. Tego masażu nie można traktować jako zabieg profilaktyczny. Wykonuje się go u osób ciężko chorych, najlepiej po konsultacji z lekarzem. Zabieg oczyszcza organizm ze złogów toksycznych i przywraca wewnętrzną równowagę.
Działa skutecznie na układ krążenia, poprawia skład chemiczny krwi, reguluje ciśnienie, zmniejsza wrażliwość na ból, dotlenia mózg, wspomaga leczenie schorzeń narządu ruchu, m. in. Łagodzi bolesne skurcze mięśni i nerwobóle. Seria zabiegów pomaga przy skrzywieniach kręgosłupa, sprawia, że sylwetka nabiera elastyczności.
Masaż tybetański podnosi ogólną odporność, dodaje energii życiowej i optymizmu. Poprawia kondycję fizyczną i psychiczną. Po pierwszych zabiegach trzeba liczyć się z nieprzyjemnymi efektami ubocznymi jak nudności i wymioty, zawroty głowy, bóle żołądka, biegunka czy gorączka. Te objawy nie powinny budzić niepokoju, są sygnałem, że organizm zaczął się oczyszczać. Przeciwwskazaniem do masażu tybetańskiego jest ciąża i zażywanie leków na bazie alkoholu. Podczas serii 11 zabiegów trzeba przejść na wegetari
mgr Katarzyna Dzierżanowska
Szkoła Podstawowa Nr 55 w Łodzi
