Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Dzień Tolerancji w gimnazjum - projekt edukacyjny i scenariusz przedstawienia

 

Dnia 21 lutego Grono Pedagogiczne Gimnazjum w Ostrowitem zatwierdziło do realizacji projekt dotyczący realizacji ścieżki miedzyprzedmiotowej z edukacji europejskiej polegający na przeprowadzeniu w klasach pod opieką wychowawców i na zajęciach pozalekcyjnych szeregu działań przygotowujących do obchodów Dnia Tolerancji jako europejskiego Dnia Wiosny.

Autor projektu - Jolanta Król - przygotował zakres działań do zrealizowania na trzech poziomach edukacji w gimnazjum. Uczniowie pracowali w obrębie wybranych tematów tak, aby na 21 marca 2005 r. stworzyć wspólnie (na poziomie klas) prezentację wypracowanych przez siebie materiałów.
A. klasy Ia,b,c realizowały tematy: "Ceny wolności" i "Godność ludzka".
Efektem tej pracy był niezwykle interesujący pokaz mody i ludzkich zachowań w różnych sytuacjach.
B. klasy II a,b,c,d odkrywały charakterystyczne cechy Idoli wszech czasów i starały się docenić "Wartość Pokoju".
Efektem ich działań była ogromna galeria Idoli, którą autorzy podzielili na grupę "Bohaterów" i "Antybohaterów" umieszczając przy każdej grupie szereg materiałów uzasadniający ich klasyfikację wybranych postaci.
C. klasy III a,b,c,d w ramach projektu wzięły udział w konkursie internetowym na "Symbol Demokracji" organizowanym przez Polski Portal Edukacyjny "www.interklasa.pl". Poza tym klasy trzecie analizowały znane im "Oblicza Demokracji" oraz zbierały materiały na temat "Współpracy międzynarodowej".
Gośćmi uroczystości byli rodzice, przedstawiciele opieki zdrowotnej, przedstawiciele Urzędu Gminy w Ostrowitem, ludzie, którzy na co dzień zajmują się współpracą międzynarodową oraz mieszkańcy naszego regionu pochodzenia zagranicznego.
Dzień 21 marca 2005 r. rozpoczął się otwarciem wystawy prac plastycznych Jolanty Król pt. "Poszukiwania" oraz wystaw przygotowanych przez uczniów gimnazjum. Do godziny 9.00 trwały też Targi Zainteresowań przygotowane przez panią Mirosławę Natywę z uczniami, którzy mieli ochotę podzielić się z nami swoją pasją (były stoiska z kartkami, pocztówkami, znaczkami, płytami a nawet sprzętem do wędkowania).
Później odbyła się część artystyczna przygotowana przez uczniów klasy Id przy współpracy chóru szkolnego, grupy tanecznej gimnazjum i uczniów kl. III - Justynę Przygocką i Szymona Zawodniaka. Uczniowie przygotowywali się pod opieką Jolanty Król i Krzysztofa Matlewskiego.
W przerwie między 10.30 a 11.00 odbył się skromny poczęstunek dla wszystkich uczestników Dnia Tolerancji. Był to doskonały czas na swobodne dyskusje i bliższe poznanie.
Po przerwie rozpoczęły się zajęcia warsztatowe na znane już uczniom tematy, które opracowywali wcześniej z wychowawcą. Prowadzący warsztaty (Iwona Płocka, Mariola Kubiak - w klasach pierwszych, Kamilla Woźniak, Krzysztof Kamiński - w klasach drugich, Magdalena Tylman i Dariusz Woźniak - w klasach trzecich) prezentowali różne formy pracy. Były prace grupowe i indywidualne, dyskusje panelowe, film i wykłady.
Na koniec uczniowie otrzymali do wypełnienia karty ewaluacyjne dotyczące jakości realizacji projektu.


Karta ewaluacyjna pracy uczestnika projektu
  
1. Oceń swoją pracę podczas realizacji projektu z zakresu ścieżki europejskiej w czasie od 21 lutego 2005 r. do 21 marca 2005 r. wstawiając znak X w wybranym polu:

   Uwagi
Byłem punktualny

Dobrze zorganizowany

Zawsze przygotowany

Odpowiedzialny za przydzielone zadania

Starałem się współpracować z grupą możliwie najlepiej

Czuwałem nad miłą atmosferą

Znałem cel naszego działania

Dążyłem do osiągnięcia zamierzonego celu

Chętnie podejmowałem nowe zadania do realizacji
Jestem zadowolony ze swojej pracy


2. Niepotrzebne skreśl

a. Projekt ten był ŁATWY / TRUDNY
b. Moim zdaniem podjętych działań było ZA MAŁO / AKURAT / ZA DUŻO
c. Uważam, że taka forma realizacji jest CIEKAWA / ZWYCZAJNA / NUDNA

3. Uzupełnij zdania:

a. najbardziej podobało mi w trakcie realizacji projektu……………….……………………….

…………………………………………………………………………………………………..

b. nie podobało mi się…………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

4. Moje wskazówki na przyszłość:



Autorzy:
Jolanta Król

Przedmiot: ścieżka międzyprzedmiotowa
Poziom kształcenia: gimnazjum

Cele:
- lepsza współpraca między uczniami,
- definiowanie pojęć: tolerancja, demokracja, godność człowieka, prawda,
- poznawanie granic tolerancji,
- pogłębianie współpracy ze środowiskiem lokalnym,
- budowanie przez uczniów własnego systemu wartości,
- umiejętności łączenia teorii z praktyką,
- działanie na rzecz propagowania wartości moralnych i konstytucyjnych,
-ponoszenie odpowiedzialności za efekty swojej pracy (określanie mocnych i słabych stron swojej działalności),
- dostrzeganie potrzeby dokonywania samooceny,
- dostrzeganie związków między problemami lokalnymi a problemami globalnymi (Europy i świata).


Kto, kiedy, dla kogo:
Koordynator projektu, autor scenariusza - Jolanta Król;
Oprawa muzyczna - Krzysztof Matlewski;
Uczniowie wszystkich klas działają dla innych uczniów, rodziców, nauczycieli, zaproszonych gości;
Od 21 lutego 2005 r. do 21 marca 2005 r. - projekty w klasach;
21 marca 2005 r. - finał projektu i obchody Dnia Tolerancji w Gimnazjum w Ostrowitem.


Załącznik - scenariusz przedstawienia "Dzień Tolerancji".

Dzień Tolerancji w Gimnazjum

„Największą mądrością jest umieć jednoczyć, nie rozbijać.”
Stefan Wyszyński
WSTĘP (Iga, Adam, Marcin)

Iga: Dzień dobry.
Mamy zaszczyt powitać dzisiaj wszystkich zgromadzonych tu: gości, grono pedagogiczne, pracowników i całą społeczność uczniowską, na obchodach Europejskiego Dnia Wiosny , który w naszym gimnazjum przebiegał będzie pod hasłem szeroko rozumianej TOLERANCJI.

Marcin: 21 marca jest według Kalendarza Europejskiego uznany za Dzień Tolerancji i Dzień Walki z
Rasizmem i Ksenofobią.

Adam: Jeden taki dzień nic nie zmieni, ale od czegoś trzeba zacząć.
„Czy nie lepiej byłoby, zamiast tępić zło, szerzyć dobro?” – pyta jeden z francuskich pisarzy.
Zapraszamy do obejrzenia części artystycznej.

*trójka prezenterów schodzi ze sceny *wchodzą narratorzy

Narrator 1
Brak tolerancji jest jak tsunami. Najpierw trzęsienie ziemi, a później rozlewająca się szeroko fala.
Takim trzęsieniem ziemi są najczęściej słowa rodziców: „Nie baw się z nią, to Cyganka” albo „córka stróża”, „dziecko samotnej matki”, „syn rozwiedzionych rodziców”. A dla nas to po prostu Agnieszka, z którą najfajniej na świecie jest bujać się na trzepaku. Jednak pogardliwe słowa powtarzane codziennie sprawiają, że nie chcemy się z nią bawić, wymieniać zeszytów. Zaczynamy dostrzegać jej inność, ciemniejszą cerę, podniszczone ubrania, książki po starszym bracie. To jest właśnie ta fala, rozlewająca się w sercu i powodująca, że nabieramy podejrzliwości, zamykamy się.
Ale trzęsienie ziemi może przyjść także z góry, za sprawą urzędnika, który mówi w telewizji o tym, że samotne matki to margines, albo ministra, który z uporem powtarza, że homoseksualizm można wyleczyć (dla przypomnienia dodam, że homoseksualizm wykreślono z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO w 1991 roku).

Narrator 2
Nasz świat jest światem podzielonym. Z wielką łatwością dostrzegamy różnice, nazywamy je wartościujemy. Ileż pogardy jest w słowach, którymi posługujemy się na co dzień. Jakże często słyszymy, gdy ktoś woła: to Żyd, pedał, głupek, grubas, wieśniak, że wygląda jak szkielet lub chodzi jak oferma…
Każdy detal, odchylenie, ułomność, są powodem do wynalezienia epitetu, a od epitetu już tylko krok do nietolerancji. Zauważmy, jak często ludzie mówią: „Jestem tolerancyjny, ale to, to już mi się w głowie nie mieści” …

PIOSENKA: „Tolerancja” (S. Sojka) (Bartek D. i Radek O. - śpiew)

Narrator 2
Słownik podaje, że tolerancja, to: „Uznawanie czyichś poglądów, wierzeń, czyjegoś postępowania, różniących się od własnych, wyrozumiałość”.
To czy jesteśmy tolerancyjni zależy w dużej mierze od tego, ile uda nam się zrobić miejsca w sercu , nie tylko dla tych, których kochamy, ale również dla tych, z którymi się nie zgadzamy.

Narrator 1
Pierwsze różnice – zanim jeszcze kogoś poznamy – zawsze dotyczą wyglądu. Przed nami uczniowie klas pierwszych, którzy przygotowali bardzo zróżnicowany pokaz mody.

Narratorzy schodzą ze sceny.

POKAZ MODY – kl. I. ( podkład)








Za parawan wchodzi osoba (z krzesłem) – siada i recytuje (czyta), może zmieniać pozy (wstawać)…

Recytaror: (Szymon Z.)
Miałem szesnaście lat.
W sercu zapały najszczersze,
Kochałem cały świat, marzyłem, pisałem wiersze,
Mając szesnaście lat
Snułem snów cudną nić,
Wznosiłem gmachy na lodzie,
Chciałem szczęśliwy być,
Żyjąc o głodzie i chłodzie,
Snułem snów cudną nić.
I z zapłonionych warg
lubiłem spijać uśmiechy,
słuchać niewinnych skarg,
popełniać niewinne grzechy,
spijając słodycz z warg.
Minęło kilka lat,
Poznałem ból, zawody
I myślę idąc w świat:
- jakiż ja byłem młody,
Mając szesnaście lat.

Recytator zabiera krzesło i schodzi ze sceny. * Szymon wraca do komputera

Narrator 1
„Nauczyliśmy się fruwać jak ptaki, pływać jak ryby, ale nie nauczyliśmy się żyć jak bracia”. – powiedział Martin Luter King, który poświęcił życie walce z segregacją rasową i obronie praw obywatelskich murzynów.
I dalej: „Musimy nauczyć się żyć razem jak bracia, jeśli nie chcemy zginąć razem jak szaleńcy”.

TANIEC (Z FLAGAMI) – podkład N. Cave

Narrator 2
Mówiąc o tolerancji trzeba jednak wskazać na jej granice, gdyż nie wolno nam tolerować bezprawia, zbrodni, morderców, złodziei i gwałcicieli.
Tolerancji brakuje nam wszędzie – w polityce, szkole, kościele, w domu, na ulicy.
W naszej historii zapisało się kilka dramatycznych wydarzeń wynikających z braku zrozumienia, niezgody, wrogości i egoizmu. Myślimy wtedy o tych wielkich dramatach na skalę krajową czy międzynarodową, które dotyczą dużej grupy społeczeństwa.
Ale wystarczy rozejrzeć się dookoła, aby dostrzec pojedyncze dramaty rozgrywające się na ulicy, w naszych domach czy na boisku szkolnym.
Nierzadko sami bierzemy w nich udział; aktywny czy bierny; gorzej jest, kiedy stajemy się ofiarą tzw. „traku tolerancji”.

Narrator 1
Ludzie często idą przez życie zagubieni, jak lunatycy, popychani przez przeznaczenia dobre lub złe, nie mając nawet pojęcia o tym, co się z nimi dzieje.

PIOSENKA : Dżem –„Lunatycy” ( Str. A – nr 1) zwrotka + refren

(wchodzą tańczący wcześniej i poruszają się jak lunatycy – na koniec piosenki zastygają w bezruchu)

Narrator 1
Autorem tej piosenki był Rysiek Ridel – lider zespołu Dżem. Ale nie tylko on podjął trud napisania piosenki na ten temat.
Wszyscy z pewnością znają i pamiętają zespół Republika i wokalistę Grzegorza Ciechowskiego.

Narrator 2
Obydwu wymienionych nie ma już wśród nas, a tematy jakie ich dręczyły pozostały.
A my, lunatycy, wyłączamy się z obiegu i co się dzieje nie wie żaden z nas.

PIOSENKA : Republika „My, lunatycy” 1 zwrotka + refren

(tańczący lunatycy znów ożywają i kołyszą się, zmierzając do wyjścia)

Narrator 1
Tak naprawdę, kochamy życie.
Nie chcemy żyć w lunaparku, w świecie fikcji, wyreżyserowanym i sterowanym przez kogoś innego.

PIOSENKA : Edyta Geppert „Och, życie …” (Iga P. - śpiew)

Recytator (Agnieszka Ch.)
Jak kochać
co wiedzieć
Tęsknić za kim,
O czym marzyć,
Czy los nas nie zawiedzie.
Czym życie obdarzy?
Wszystkie kolory ujrzeć!
Poznać wszystkie kwiaty,
Smak każdej wody znać,
Każdej ziemi zapach,
Wiedzieć, słyszeć, wiedzieć czuć,
Najgłębiej , najdalej,
Innym cząstkę siebie móc ofiarować w dłoni.

Narrator 1
Kochać życie, to kochać ludzi. Już Św. Tomasz z Akwinu powiedział:
„Musimy kochać zarówno tych, których poglądy podzielamy, jak i tych, z którymi się nie zgadzamy. I jedni i drudzy bowiem trudzili się, szukając prawdy, i jedni, i drudzy pomagali nam ją znaleźć”.

Recytator (Daria B.)
Kochać i tracić, pragnąć i żałować
Padać boleśnie i znów się podnosić
Krzyczeć tęsknocie „precz” i błagać „prowadź!”
Oto jest życie: nic a jakże dosyć …
(Paulina Waliszewska)
Zbiegać za jednym klejnotem pustynie,
Iść w ton za perłą o cudu urodzie,
Ażeby po nas zostały jedynie
Ślady na piasku i kręgi na wodzie. *pozostają na scenie - oglądają slajdy

Recytator (Karolina P.)
Pytasz co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną,
Powiem ci: śmierć i miłość – obydwie zarówno.
Jednej oczu się czarnych, drugiej modrych boję.
Te dwie są me miłości i dwie śmierci moje.

Na żarnach dni się miele, dno życia się wierci,
By prawdy się najgłębszej dokopać istnienia –
I jedno wiem tylko. I nic się nie zmienia.
Śmierć chroni od miłości a miłość od śmierci.

Narrator 1
Żyć codziennie to znaczy codziennie dokonywać wyboru. Co decyduje o twoich wyborach? – Twoja własna wewnętrzna wartość. Dlatego pamiętaj: „Jeśli chcesz żyć z pożytkiem dla siebie, żyj z pożytkiem dla innych”.

Recytator (Radek W.)
Niech cię nie niepokoją cierpienia twe i błędy.
Wszędy drogi są proste,
Lecz i manowce są wszędy.
O to chodzi jedynie,
By naprzód wciąż iść śmiało
Bo zawsze się dochodzi
Gdzie indziej, niż się chciało.
Zostanie kamień z napisem:
Tu leży taki a taki.
Każdy z nas jest Odysem,
Co wraca do swej Itaki. *wychodząc kładzie kamyczek na biurku Justyny

PIOSENKA „Nic dwa razy się nie zdarza” – Kora *dziewczyny przebierają się za parawanem
1 zwrotka + refren

Recytacja (Małgosia D. i Daria Ł.)
Choć dalej z każdą chwilą
Od nieba do ziemi
Niewiele nam przybyło Małgosia
Swobodnej przestrzeni

Stanęły obok siebie o krok
Dobro i zło Daria
Nie umiesz ich rozdzielić

Nie szukasz nie znajdujesz
Nie pytasz o drogę
Udajesz że nie kochasz
Niczego nikogo

I nieprzytomnie biegnąc przez świat
Rzucasz na wiatr Daria
Młodość swą i urodę

Nie nieprawda że nie mamy
Nic prawdziwego
Jest jak było przed wiekami Razem
Piekło i niebo

Nie śmiejesz się nie płaczesz
Nie dziwisz się sobie
Próbujesz żyć inaczej Małgosia
bez marzeń bez wspomnień

Z podróży nieudanych do gwiazd
Wracasz co dnia Małgosia
Zdradzony i bezbronny

Nie nieprawda że nie mamy
Nic prawdziwego
Jest jak było przed wiekami Razem
Piekło i niebo

Narrator 2
„Wojny są wynikiem braku pokoju i miłości w sercach ludzi. Proszę ich aby się nawrócili.” – Janek
Tak pisze jeden z internautów na stronie poświęconej protestom przeciwko udziałom Polaków w wojnie z Irakiem.

Recytacja na tle podkładu – Kasia J. (z różą)

Gdy serce tętni w każdym z nas,
Gdy nas namiętność gna i ból
Na donioślejsze role czas.

Niech grzmi tej prawdy ciągły bas:
Znika hierarchia ludzkich ról,
Gdy serce tętni w każdym z nas.

Bliższy nam Walet był niż As,
Lecz gdy się w każdym zbudził Król,
Na donioślejsze role czas.

I miejsca brak dla wiar i ras,
I zależności różnych pól,
Gdy serce tętni w każdym z nas.

I nie przez chciwość, co dla mas
Jest jak dla łodzi morska sól
Na donioślejsze role czas.

Zmieńmy porządek jeszcze raz,
Ład, który znaczy śmierć i ból,
Gdy serce tętni w każdym z nas,
Na donioślejsze role czas. *wychodząc zostawia różę Szymonowi

Narrator 1
Pewnego dnia ludzie nie będą osądzani za kolor swojej skóry, lecz za kolor swojego sumienia”

Narrator 2
„Nasze pokolenie będzie musiało okazać skruchę nie tylko za pełne nienawiści słowa i czyny ludzi złych, ale przede wszystkim za przerażające milczenie ludzi dobrych.”

Narrator 1
Czy nie uważasz, że powinien istnieć Dekalog Serdeczności?

Narrator 2
Mógłby wyglądać mniej więcej tak: (wskazuje na wchodzących) (numery od 1 do 10)

1. Ponieważ serdeczność jest możliwa, nie ma powodu, by obywać się bez niej.
2. Codziennie rozmawiajcie choć trochę ze sobą.
3. Nieustannie próbujcie stawać się lepsi.
4. Szanuj siebie.
5. Okazuj współczucie innym.
6. Bądź uprzejmy. Miłość nie dopuszcza złych manier.
7. Odkrywaj dobre i piękne cechy ludzi, nawet wtedy, gdy czynią oni wszystko, by to ukryć.
8. Nie bój się rozdźwięków i kłótni: jedynie zmarli i obojętni nigdy nie sprzeczają się.
9. Nie pozwól, by owładnęły tobą małe irytacje i codzienne miernoty.
10. Uśmiechnij się! Uśmiech jest lekarstwem na wiele dolegliwości.
(cała dziesiątka pozostaje na scenie – otaczają Monikę i Wioletę, przekazują sobie parasole)

PIOSENKA „Wieża radości, wieża samotności…” – Sztywny Pal Azji (Monika W. i Wioleta Rz. – śpiew)

POSTANOWIENIA – Milena K. i Lidka D.

Pewien chłopiec zapisywał swoje postanowienia, pochylony nad stołem, podczas gdy jego matka prasowała bieliznę.
„Jeżeli zobaczę kogoś, kto się topi”, pisał chłopak, „natychmiast rzucę się do wody na ratunek. Jeżeli palić się będzie dom, będę ratował dzieci. W czasie trzęsienia ziemi, bez lęku pójdę pomiędzy walące się domy, by ratować ludzi. Potem poświęcę całe moje życie biednym świata”.
W pewnej chwili usłyszał głos mamy:
- Synku, proszę cię, zejdź na dół do sklepu i kup trochę chleba. (za parawanem kobieta prasuje, dziecko
- Mamusiu, nie widzisz, że pada? – spytał z wyrzutem. pisze, siedzi nad stołem…)

Ile już było takich „chciałabym” w naszym życiu duchowym…
Pewna dwunastoletnia dziewczynka napisała kiedyś w swym dzienniczku: „Jesteśmy ludźmi przyszłości, to my musimy ulepszać sytuację. Najgorszą rzeczą jest nie robić nic i patrzeć, jak ten biedny świat się rozpada. Wołamy: „niech żyje pokój!” a prowadzimy wojnę. Powtarzamy: „precz z narkotykami” – a zwiększamy handel nimi. Głosimy: „dość terroryzmu”, a zabijamy sprawiedliwych. A przecież nie jest postanowione, że nie można skończyć z tym wszystkim.
Chciałabym ci powiedzieć: jeśli jesteś smutny z powodu nienawiści na świecie, nie płacz i nie trać nadziei, ale zrób coś, nawet coś małego!”

ZAKOŃCZENIE (Iga P., Adam J., Marcin R.)

Iga: I teraz właśnie możemy zrobić coś takiego – całkiem małego.
Niedawno byliśmy świadkami strasznych wiadomości.

Adam: 26 grudnia 2004r. śmiercionośna fala dotarła do wybrzeży Indonezji.
ONZ szacuje liczbę ofiar kataklizmu w Azji na blisko 150 tysięcy. Liczby przerażają,
ale jeszcze bardziej wymowne są obrazy indywidualnych ludzkich tragedii.

Marcin: „Dzieci ucierpiały najbardziej” – głoszą nagłówki w gazetach. „Mały Karl poszukuje
swoich rodziców” , itd.
Michał z Płocka przeżył tsunami na Sri Lance.

Iga: „Nie istnieją słowa, którymi można podziękować za ocalone życie” – mówi Michał.

Adam: ONZ koordynuje akcję pomocy dla ofiar tsunami. Również Polacy hojnie wspierają
Ofiary. Ponad 15 milionów złotych wpłynęło już na pomoc ofiarom trzęsienia ziemi
i tsunami w Azji. Działania polskich organizacji charytatywnych - do których trafiają
pieniądze – będą kierowane głównie na Sri Lankę.

Marcin: Od stycznia trwa międzynarodowa akcja pod hasłem „Adopcja na odległość”.
Również my możemy włączyć się teraz do tej akcji wysyłając SMS o treści
ADOPCJA pod numer 7212.

Iga: „Brak tolerancji jest jak tsunami …”- mówiła Justyna na początku.
Niech otworzy nasze serca i zachęci nas do pomocy i walki z nietolerancją piosenka
skomponowana w hołdzie wszystkich ofiar tsunami.
Wspólnie pokonajmy falę.

PIOSENKA: „Pokonamy falę …”


Opracowała: Jolanta Król
Nauczyciel plastyki i geografii w Gimnazjum w Ostrowitem
E -mail: opal12@wp.pl

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 22:50:34
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 22:50:34) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie