Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Interakcje a pozycja społeczna dziecka w grupie rówieśniczej

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 17154 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Każdy człowiek, jako istota społeczna, przez całe życie bytuje w grupie społecznej. Początkowo jest to rodzina, później - grupy rówieśnicze, jeszcze później - różnorodne grupy w związku z pełnieniem wielu ról społecznych.
Znaczny wpływ na zajmowaną pozycję dziecka w grupie ma środowisko rodzinne, które w kształtowaniu osobowości dziecka jest jednym z czynników rozwoju psychicznego. Rodzina jest najważniejszym, naturalnym i pierwszym środowiskiem życia dziecka, w której dzięki wzorom osobowym rodziców oraz kontaktom z innymi członkami rodziny, mały człowiek zdobywa pierwsze doświadczenia życiowe, które przyczyniają się do jego rozwoju społecznego.
Według wielu autorów stanowi ona środowisko zapewniające dzieciom najlepsze warunki rozwoju i żadna instytucja nie jest w stanie zastąpić w pełni rodziny.
Wypełniając swoje wielorakie zadania rodzina odgrywa istotną rolę w uspołecznieniu dziecka, ucząc je uczestnictwa w życiu społeczeństwa, umiejętność zachowania się w życiu zbiorowym, zachowania zgodnego z obyczajami i wzorami kultury.
Rodzina jako każda grupa społeczna opiera swoje funkcjonowanie na pewnych standardach, wzorach i normach regulujących wzajemne stosunki członków rodziny, ich stosunki z innymi grupami i ludźmi.
Oddziaływanie członków rodziny, a zwłaszcza rodziców ma charakter długotrwały. Odbywa się ono poprzez świadome oddziaływanie wychowawcze, w wyniku którego dziecko kształtuje swoje zachowanie stosownie do oczekiwań rodziców. Jak również przez oddziaływania niezamierzone rodzice stwarzają określone sytuacje, które wyznaczają kierunek wychowania dziecka, gdyż stanowią sytuację bodźcową dla podejmowania przez dziecko czynności.
Mimo, że rodzina stanowi wewnętrzny mały świat, jest w gruncie rzeczy dostępna dla wpływów z zewnątrz, które docierają różnymi kanałami i kształtują społeczny i indywidualny system wartości oraz normy zachowania się społecznego poszczególnych jej członków.
Rodzina wywiera na dzieci wpływ o znacznej trwałości przez stosunkowo długi okres, jakkolwiek różny w odniesieniu do dalszych ich losów. Interesujących danych w tej mierze dostarczają wyniki badań. Wykazują one, że dla dziecka do lat 7 najważniejsze są oceny i opinie rodziców i domowników. Jest przy tym znamienne, że 70 % badanych osób w wieku młodzieńczym nadal uważa za ważne normy moralne i ogólne zasady postępowania wyniesione z domu rodzinnego.
Badania nad czynnikami związanymi z pozycją dziecka w rodzinie i z jej sytuacją kulturową i ekonomiczną potwierdzają większą popularność dzieci mające rodzeństwo, a zazwyczaj mniej popularne są jedynaki. Dzieci pochodzące z rodzin, w których panuje dobra atmosfera są bardziej popularne niż dzieci z rodzin o atmosferze konfliktowej. Duży wpływ na popularność wywiera pozycja społeczno - ekonomiczna rodziców. Stwierdzono, że dzieci bardziej popularne pochodzą z rodzin o wyższej kulturze, z rodzin lepiej sytuowanych materialnie. Nie właściwe sprawowanie opieki nad dzieckiem, czyli brak działań ze strony rodziców zmierzających do likwidowania faktycznych lub potencjalnych zagrożeń życia i rozwoju dziecka, może być przyczyną deformacji w psychice dziecka i wpływać na zajmowane przez nie niskich pozycji w grupie rówieśniczej.
Rodzina wraz z dokonującymi się przeobrażeniami społeczno - ekonomicznymi zmieniła wprawdzie swój charakter, zachowała jednak szczególną rolę, a zwłaszcza w spełnianiu funkcji wychowawczej wobec dziecka, gdzie rozwijają się pierwsze wyobrażenia o własnym miejscu w życiu społecznym, kształtują się podstawowe cechy charakterologiczne, jak uczynność, obowiązkowość, krytycyzm i samokrytycyzm, potrzeba odczuwania własnej wartości i użyteczności społecznej, takt, delikatność, poczucie godności osobistej, oraz powszechnie obowiązujących w danym kręgu kulturalnym zasad postępowania i współżycia.
Rodzina spełnia swe główne zadania wówczas, jeśli ma dzieci i potrafi stworzyć dobre, naturalne warunki dla ich fizycznego i psychicznego rozwoju i właściwie pokierować ich wychowaniem. Ważną rolę w rozwoju społecznym małego dziecka przypisuje się oprócz rodziny grupom rówieśniczym.
Znalezienie się w grupie przedszkolnej stanowi przełomowy moment w życiu każdego dziecka. Przynależność do grupy oznacza wejście do więzi społecznej danej grupy.
Nazwa grupy rówieśnicze odnosi się w pierwszym rzędzie do grup dziecięcych i młodzieżowych. Jest to zarówno „organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.
Grupy te odgrywają w życiu społecznym i indywidualnym doniosłe role. Są one nie tylko terenem zaspokajania bardzo licznych potrzeb jednostki, lecz wpływają na kształtowanie osobowości swoich członków, przygotowują jednostkę do funkcjonowania w społeczeństwie i uspołeczniają ją. Grupa dziecięca powstaje w wyniku naturalnej potrzeby zabawy i kontaktu dzieci między sobą.
Grupa, w której dziecko spędza znaczną część swego czasu, stanowi teren ważnych doświadczeń i uczenia się społecznego. Dla wielu dzieci przez szereg lat jest ono miejscem najważniejszej aktywności życiowej. Do przedszkola dziecko przychodzi z już ukształtowanymi, wyniesionymi z domu rodzinnego wzorami kontaktów społecznych. Jego zachowanie powoduje, że w tej pierwszej grupie rówieśniczej zaczyna odgrywać określoną rolę.
Wielu socjologów jest zgodnych, iż grupy rówieśnicze powstają z inicjatywy samych dzieci, w wyniku naturalnej potrzeby zabawy i kontaktu między sobą. Swą żywiołością zagarniają każde dziecko, tworząc naturalne mechanizmy regulujące ich wzajemne zachowanie, wewnętrzną organizację i pełniąc doniosłe funkcje wychowawcze wobec jej uczestników. Polski socjolog J. Woskowski stwierdza, że „w grupie rówieśniczej dziecko jest zarówno podmiotem, jak i przedmiotem działania. Przyjmując obowiązujące w niej niesformalizowane zasady działania zachowań, uczy się życia społecznego w skali grupy, przewodniczy lub podporządkowuje się innym, uczy się zasad postępowania w grupie, pełnienia w niej ról społecznych, ocen zachowań własnych w i swych rówieśników z punktu widzenia przyjętych przez tę grupę warunków społecznego w niej współżycia, nabywa doświadczeń”.
Grupa dziecięca powstaje w wyniku naturalnej potrzeby zabawy i kontaktu dzieci między sobą i stanowi teren ważnych doświadczeń i uczenia się społecznego. Dla wielu dzieci przez szereg lat jest ono miejscem najważniejszej aktywności życiowej.
Grupa społeczna wyznacza w bardzo dużym stopniu przyszłą pozycję dziecka, ponieważ według E. Hurlock „dziecko odznacza się plastycznością tak fizyczną, jak i umysłową, rozwój jego podlega wpływowi i kształtowaniu według wzoru zdeterminowanego przez członków grupy, z którą jest ono najsilniej związane. Wpływ ten jest najsilniejszy w ciągu wczesnych lat życia dziecka, gdyż jest to okres największej jego plastyczności”. Pozycja dziecka w grupie uzależniona jest od interakcji z innymi dziećmi, które mogą sprzyjać lub utrudniać w osiągnięciu wysokiej pozycji w grupie. Dla wielu dzieci kontakty interpersonalne w grupie zapewniają sukces, akceptację, poczucie bezpieczeństwa i satysfakcję oraz sprzyjają wytwarzaniu się pozytywnej samooceny. Dla niektórych jednak przebywanie w grupie jest źródłem nieprzyjemnych doznań i terenem porażek.
Miejsce jednostki w strukturze zespołu wyznaczają zwykle następujące czynniki:

  • miejsce w strukturze przywódczej, czyli możliwość wywierania wpływu na innych,
  • miejsce w strukturze atrakcyjności- czyli na ile jednostka jest lubiana przez innych członków,
  • miejsce w strukturze porozumiewania,
  • role pełnione przez jednostkę w zespole oraz znaczenie jakie pozostali członkowie rolom tym przypisują,
  • stopień w jakim jednostka podporządkowuje się normom obowiązującym w grupie.
Naukowcy wskazują na specjalne znaczenie interakcji z rówieśnikami i odnotowują skuteczne oddziaływania rówieśników. Cenne są długotrwałe kontakty wśród dzieci, wyrażające się we wczesnych przyjaźniach. Mogą one mieć pozytywny wpływ na współżycie dziecka w grupie. Zajmowanie korzystnej pozycji w grupie i płynące z tego odczucia, że jest się lubianym, ma się kolegów, sprzyja pełniejszej socjalizacji dziecka... Niepopularność w grupie sprawia, że dzieci mają poczucie krzywdy, są więc w złym humorze, drażliwe i często próbują zrobić wrażenie popisując się przed grupą, schlebiając innym lub agresywnie atakując. Pozycja taka nie działa korzystnie na rozwój społeczny dzieci, a przeżycia związane z odtrąceniem przez rówieśników potęgują stres przeżywany w domu. Układ pozycji w grupie kształtuje się na ogół łatwiej wtedy, gdy grupa ma sprecyzowane cele. Z punktu widzenia ich relacji łatwiejsza jest wzajemna ocena.
W życiu grupy ważną rolę odgrywa układ pozycji w skali popularności. Przez popularność rozumiemy więzy sympatii i zaufania łączące jednostkę z pozostałymi członkami grupy.
Popularność członków w grupie można uszeregować w skali od członka uznawanego przez grupę i lubianego, cieszącego się ogólną sympatią, poprzez członków „przeciętnych” utrzymujących bliższe kontakty z kilkoma kolegami i lubianymi na ogół przez grupę - do członków żyjących niejako na marginesie grupy, izolowanych bądź odrzucanych przez członków.
Ogólnie biorąc, można stwierdzić silną korelację między globalną pozycją w grupie a popularnością: członkowie grupy zajmujący w grupie wyższą pozycję cieszą się na ogół większą sympatią i są bardziej popularni niż członkowie grupy o niższej pozycji.
Właściwości i formy zachowania społecznego, które wywołują popularność, zależą od charakteru grupy, od wzorów osobowych uznawanych przez członków, od ich poziomu umysłowego i społecznego rozwoju.
W grupie przedszkolnej wysoką pozycję zajmują te dzieci, które pełnią różnorodne role związane z zabawą w grupie, rolę dobrej koleżanki czy też kolegi, dyżurnego, pomocnika nauczycielki. Te dzieci są popularne i lubiane. Dzieci mniej popularne nawiązują mniejszą ilość kontaktów co nie oznacza ich izolacji od grupy. Po prostu częściej się bawią samotnie czy też w grupach złożonych z dwojga lub trojga zawsze tych samych dzieci. Bywają wśród nich dzieci nieśmiałe, małomówne. Pełnią one najczęściej role przypisane przez nauczycielkę.
Zdarza się, że w grupie przedszkolnej znajduje się jedno lub kilkoro dzieci pozostających w izolacji od grupy. Dzieci te nie nawiązują żadnych kontaktów spontanicznie.
Zazwyczaj bardziej popularne są dzieci inteligentne, dobrze się uczące, koleżeńskie, grzeczne, mające tzw. wyczucie społeczne, czyste, śmiałe, pewne siebie, o atrakcyjnym wyglądzie. Oczywiście zachodzą tu różnice w zależności od płci. Wśród chłopców popularność zapewniają walory męskie: stanowczość, energia, sprawność sportowa, siła fizyczna. Wśród dziewcząt - głównie estetyczny wygląd, takt, spokój, dobre maniery. Jednak zachowanie dziecka uwarunkowane jest nie tylko czynnikami związanymi z jego osobowością. Zależy ono również od szeregu czynników natury społecznej, takich jak stosunki łączące dziecko ze starszymi, normy i wzory zachowania obowiązując w konkretnych środowiskach i grupach, pozycje i role dziecka w tych grupach. Badania nad czynnikami związanymi z pozycją dziecka w rodzinie i z jej sytuacją kulturową i ekonomiczną potwierdzają większą popularność dzieci mające rodzeństwo, a zazwyczaj mniej popularne są jedynaki. Dzieci pochodzące z rodzin, w których panuje dobra atmosfera są bardziej popularne niż dzieci z rodzin o atmosferze konfliktowej. Duży wpływ na popularność wywiera pozycja społeczno - ekonomiczna rodziców. Stwierdzono, że dzieci bardziej popularne pochodzą z rodzin o wyższej kulturze, z rodzin lepiej sytuowanych materialnie.
Niepopularność dziecka w grupie wywołują często zbyt duże odchylenia w zakresie różnych właściwości fizycznych i psychicznych. Członkowie grupy różniący się od innych wyglądem, inteligencją, zainteresowaniami, pochodzeniem są nierzadko traktowani jako „inni” i w związku z tym nie cieszą się sympatią.
Popularność w grupie wywiera doniosły wpływ na rozwój społeczny dziecka i jego podstawy społeczne. Członek grupy cieszący się sympatią i uznaniem czuje się bezpieczny w grupie, pewny siebie, ma zaufanie do kolegów, zachowuje się swobodnie, jest aktywny, pracuje zazwyczaj wytrwale i wydajnie.
Jednostka niepopularna, mając zablokowane potrzeby afiliacyjne i bezpieczeństwa, czuje się w grupie obco, jest niepewna siebie, zagrożona, przeczulona.
Popularność lub brak popularności w grupie jest zjawiskiem trwałym. Gdy w grupie uformuje się opinia o jednostce utrzymuje się ona przez dłuższy czas i trudno ją zmienić. Przypadkowe porażki i sukcesy nie mają większego wpływu na popularność.

LITERATURA:

Jackowska E. Środowisko rodzinne, a przystosowanie społeczne dziecka w młodszym wieku szkolnym. Warszawa 1980

Zaborowski Z. Rodzina jako grupa społeczno- wychowawcza. „Wychowanie” 1962, nr 19

Izdebska H. Funkcjonowanie rodziny a zadania opieki nad dzieckiem. W: Współpraca przedszkola z rodzicami, A. Sawicka, Warszawa 1978

Pilch T. Leparczyk I. (red.). Pedagogika społeczna. Warszawa 1995

Woskowski J. Socjologia wychowania. Warszawa 1983

Przetacznikowa M. Makielło- Jarża G. Psychologia rozwojowa. Warszawa 1979

Hurlock E. Rozwój dziecka. Warszawa 1960

Ekiert- Grabowska D. Dzieci nieakceptowane w klasie szkolnej. Warszawa 1982

Janowski A. Stachyra R. Prestiż ucznia wśród rówieśników. Warszawa 1985

Opracowała: Ewa Mytych
Przedszkole Miejskie nr 1 w Lubaniu

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie