Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Twórcza aktywność literacka dziecka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 3315 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Język jako czynnik procesów intelektualnych jest narzędziem poznawania, analizowania i syntetyzowania rzeczywistości; pozwala nazywać pojedyncze przedmioty i cechy, określić czynności i stany, wyodrębnić je z otaczającego świata.

Myślenie twórcze, konwergencyjne i dywergencyjne musi opierać się na doświadczeniu językowym dziecka, na zdobytych, przechowanych w pamięci i przypomnianych informacjach, która odbiera za pośrednictwem rzeczy, w kontaktach z innymi osobami. Dzięki wzrastającej z wiekiem umiejętności wypowiadania się dziecko potrafi wyrażać swe myśli, coraz sprawniej porozumiewa się z otoczeniem, poszerza swą wiedzę o świecie. Opanowanie systemu języka ojczystego sprzyja interioryzacji mowy. Wyrażanie myśli w słowach jest wynikiem bardzo złożonej i trudnej pracy. Język umożliwia wyrażanie nie tylko myśli, ale również emocji i uczuć, czyli stosunku do przedmiotów, zjawisk i ludzi lub też do samego siebie, jest zatem ważnym środkiem ekspresji procesów psychicznych (J. Kujawiński 1990, s. 76).

W literaturze przedmiotu wyróżnia się kilka podstawowych funkcji języka (Tabela 1).

Funkcje języka w ujęciu różnych autorów

Autor

Funkcje języka

1

2

C. Clero, R. Gloton: Twórcza aktywność dziecka 1976, s. 226

- komunikowanie i wymiana;

- przedstawianie rzeczywistości;

- funkcja o charakterze estetycznym i logicznym;

J. Kujawiński: Rozwijanie aktywności twórczej uczniów klas początkowych, Warszawa 1990, s. 77-81

- funkcja komunikacyjna, polegająca na przekazywaniu wyników szeroko pojętych czynności poznawczych;

- funkcja regulacyjna, pozwalająca na wywieranie wpływu na zachowanie innych przez wypowiadanie słów;

- funkcja ekspresyjna, wyraża się w parajęzykowych składniach języka (intencja, modulacja głosu) i elementach pozajęzykowych (mimika, gesty);

- funkcja kreatywna, wiąże się ze zdolnością do twórczego przekształcania i wypowiedzi, które cechuje płynność wyrażeniowa, oryginalność treści, formy i sposobu ekspresji, spójność językowa i użyteczność w życiu społecznym

 

 

Należy podkreślić, że wszystkie wymienione funkcje mają swój społeczny wymiar, gdyż język jako czynnik życia społecznego rozwija się i kształtuje w warunkach współdziałania z otoczeniem społecznym. Pojmowanie funkcji języka kształtuje się pod wpływem zamierzonego oddziaływania dorosłych, a zwłaszcza rodziców i nauczycieli (J. Kujawiński 1990, s. 76). Rodzice muszą posiadać dość czasu i chęci, by swoją działalność włączyć się do lingwistycznej aktywności dzieci, inspirować ekspresję słowną w postaci zabawy, którą można uprawiać razem w domu: godzina bajki, zainicjowany i zorganizowany dialog między dziećmi w rodzinie, sprowokowanie opowiadania, gra pytań i odpowiedzi, marionetki, dla których dziecko musi wymyśleć krótkie teksty, różnorodnie wykorzystywany magnetofon, środki audiowizualne (C. Clero, R. Gloton 1976, s. 234). Istotnym czynnikiem warunkującym prawidłowy i efektywny rozwój werbalnej aktywności twórczej dziecka jest szkoła, a zwłaszcza nauczyciel, na którym głównie spoczywa obowiązek wielostronnego kształcenia języka uczniów. Tylko taki nauczyciel, który rozumie sens i potrzebę działania, chce i umie świadomie realizować cele kreatywne – potrafi stworzyć uczniom warunki sprzyjające rozwojowi odtwórczej i twórczej aktywności językowej (J. Kujawiński 1990, s. 87):

  • warunki sprzyjające ośmieleniu i werbalnemu “otwarciu się” ucznia;
  • warunki wyzwalające wewnętrzne racje działania;
  • warunki do zdobywania doświadczeń językowych;
  • warunki do podejmowania przez uczniów prób tworzenia w formie różnorodnych wypowiedzi;
  • warunki do eksponowania własnej twórczości językowej.

Oddziaływanie nauczyciela, jego stymulujący wpływ na umysłowość i przyszłą działalność dziecka są tym większe, im bogatszą ma osobowość i zdolności wychowawcze.

Kolejnym, ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój aktywności literackiej jest stosunkowo wczesny, częsty kontakt z książką, czasopismem, gazetą, a zwłaszcza kontakt z językiem literatury, ze światem baśni, podań ludowych i legend, z prozą i poezją przekazywaną dziecku żywym słowem. Rozwija on wyobraźnię przyszłego twórcy, uwrażliwia na piękno, podsuwa treści i tematy do marzeń i fantazjowania, służy zdobywaniu materiału do przeszłych twórczych pomysłów i różnorodnej twórczości.

Podstawowe czynniki stymulujące rozwój twórczej aktywności literackiej to (B. Jaślarowa, :Prace Psychologiczne 1971 nr 1):

  • wczesne intensywne pobudzenie rozwoju intelektualnego;
  • kontakt z dorosłymi członkami rodziny o wybitnych zaletach umysłu i charakteru;
  • organizowanie zajęć dydaktycznych o charakterze zabawowym;
  • wczesny kontakt z językiem literackim i dbałość o kulturę używanego języka;
  • “karmienie” wyobraźni wielką ilością bajek w dzieciństwie, a następnie “pochłanianie” treści wielu książek;
  • zachęta i przykład do “uprawiania” literatury ze strony rodziców, nauczycieli i kolegów;
  • działanie pochwały i sukcesu;
  • stawianie sobie celów samowychowawczych i samokształceniowych.

Twórcza aktywność językowa ucznia klas początkowych winna wyrażać się w (J. Kujawiński 1990, s. 82):

  • zdolności do czerpania z bogactw wyobraźni twórczej jako tworzywa językowego i dokonywanie operacji twórczych w mowie wewnętrznej;
  • odczuwanie twórczego niepokoju i pragnieniu zaspokojenia własnej, uwewnętrznionej potrzeby przez ekspresję werbalną;
  • zdolności do sensownego wysuwania nowych pomysłów i projektów, sposobów rozwiązań problemów i zadań językowych;
  • chętnym, spontanicznym lub celowym podejmowaniu aktywności językowej w postaci wypowiedzeń lub dłuższych wypowiedzi o zróżnicowanej formie stylistycznej;
  • umiejętności oceniania i wartościowania pod kątem skuteczności i użyteczności swych wypowiedzi oraz zdolności ich korygowania.

W obrębie twórczej ekspresji słownej wyróżnia się ekspresję mówioną z następującymi rodzajami aktywności: referaty i dyskusje, gry ekspresyjne, gry dynamiczne; oraz ekspresje pisaną – aktywność w jej zakresie sprowadza się do trzech podstawowych typów tekstów: tekst swobodny, tekst z obserwacji, tekst odtwórczy (C. Clero, R. Gloton 1976, s. 244).

W działalności dzieci w młodym wieku szkolnym wyróżnia się dwa podstawowe kierunki: techniczny (z przewagą działań manipulacyjno-praktycznych) i artystyczny (z przewagą działań twórczo-ekspresyjnych) – w jego zakresie umieszcza się próby twórczości literackiej dzieci. Przejawia się ona w postaci wypracowań szkolnych i innych spontanicznie stosowanych formach obejmujących zarówno prozę, jak i poezję. Ważne miejsce w aktywności dzieci młodszoszkolnych zajmuje również czytelnictwo książek i czasopism będące źródłem wiedzy i stymulatorem spontanicznej twórczości literackiej dzieci (M. Tyszkowa 1990, s. 150).

W celu wczesnego wykrywania talentów literackich i kierowania ich rozwojem wyodrębniono typy dzieci na tle ich twórczości literackiej. Dokonano tego na podstawie sposobu wypowiadania się dziecka w wypracowaniach: wyrazistości, jasności, precyzji myśli oraz formy stylistycznej (Tabela 2).

Typy dzieci na tle ich twórczości literackiej

Tabela 2

Autor

Typy dzieci

1

2

A. Szycówna

S. Popek: Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988, s. 74

- typ opisowy z odmianami: wyliczający, erudycyjny, obrazowy;

- typ opowiadający z odmianami: kronikarsko-spawozdawczy, opowiadająco-obrazowy, dramatyczny;

- typ refleksyjny z odmianami: obiektywny i subiektywny;

- typ uczuciowy

H. Baczyńska : Rozwój mowy pisanej w klasach I-IV, Warszawa 1965, s. 242

- typ narratora alogicznego;

- typ narratora logicznego;

- typ logiczny nienarratorski;

- typ ekspresyjny;

- typ artystyczny;

- typ plastyczny;

Uważa się, że wartość pisarstwa dzieci i młodzieży nie leży w warstwie estetycznej, a raczej w warstwie rozwojowej: poznawczej i emocjonalnej. Dzieci, tworząc swoje wyliczanki, rymowanki, wierszyki, bajki wyrażają emocje nie tylko z powodu zawartych tam treści, ale z powodu formy wyrazu.

Twórczość literacka jest istotnym wyrazem osobowości (projekcją) osób piszących. Pełni ona ważne funkcje w rozwoju języka i mowy, rozwija wyobraźnię, twórcze myślenie, uczucia wyższe. Pozwala także na wyrażanie wiedzy i emocji, pełni przy tym funkcje: terapeutyczną i katarktyczną (S. Popek 1988, s. 95). Rola twórczości literackiej dzieci (w jej różnorodnych formach) jest znaczna i korzystnie wpływa na rozwój dziecka w sferze intelektualnej, emocjonalnej, społecznej i kreatywnej.

Stymulowanie wszystkich sfer rozwoju dziecka, główne zadanie podstawowych środowisk wychowawczych: rodziny i szkoły, może odbywać się przez pobudzanie i rozwijanie twórczej aktywności literackiej dzieci.

Izabela Szpiler

nauczyciel nauczania zintegrowanego

Zespół Szkół w Dobrowie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie