W tym tekście dowiesz się czy twoje dziecko jest nadpobudliwe jest to poradnik zarówno dla rodziców jak i nauczycieli, dla wszystkich, którzy chcą wiedzieć więcej o ADHD. Codziennie „krzyczy” tak wiele tysięcy dzieci z nadpobudliwością, ale rzadko kto ten krzyk słyszy. Dlaczego? Ponieważ nie wiemy, jakie objawy temu towarzyszą, na co zwrócić uwagę. Cóż to właściwie jest nadpobudliwość? To zespół nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń koncentracji uwagi (Atention Deficit Hyperactivity Disorder)-ADHD, jeden z najczęściej występujących zaburzeń wieku rozwojowego, (występuje on u 3-20% dzieci). W Polsce mówi się nawet o 10-15% - co oznacza, że do każdej klasy uczęszcza przynajmniej jeden uczeń, który cierpi na ADHD, a może być ich nawet troje.
Nadpobudliwość – „To nie moja wina”! czyli, jak wyjaśnić rodzicom, co kryje skrót ADHD i jak temu zaradzić. Codziennie „krzyczy” tak wiele tysięcy dzieci z nadpobudliwością, ale rzadko kto ten krzyk słyszy. Dlaczego? Ponieważ nie wiemy, jakie objawy temu towarzyszą, na co zwrócić uwagę. Cóż to właściwie jest nadpobudliwość? To zespół nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń koncentracji uwagi (Atention Deficit Hyperactivity Disorder)-ADHD, jeden z najczęściej występujących zaburzeń wieku rozwojowego, (występuje on u 3-20% dzieci). W Polsce mówi się nawet o 10-15% - co oznacza, że do każdej klasy uczęszcza przynajmniej jeden uczeń, który cierpi na ADHD, a może być ich nawet troje. ADHD dotyczy głównie:
- zaburzenia koncentracji uwagi,
- nadmiernej impulsywności,
- nadruchliwości.
Dziecko z ADHD słyszy codziennie w szkole, w domu, że zachowuje się okropnie! Ciągle się wierci na krześle, w ławce, przed telewizorem. Przeszkadza na lekcji, mamie nie pozwala spokojnie porozmawiać, a proste zadanie domowe rozwiązuje godzinę. Nieustannie popada w konflikty z rówieśnikami - nie daje im dojść do głosu, najpierw mówi potem myśli, to on musi być zawsze pierwszy, burzy np. budowlę z klocków, którą koledzy budowali przez dłuższy czas, czy też dezorganizuje zabawy kolegów nie przestrzegając jej reguł. I to naprawdę nie jego wina! Nadpobudliwość bowiem jest cechą rozwojową, dziedziczoną tak, jak wzrost. Przyczyny zaburzenia to:
- czynniki genetyczne,
- uwarunkowania psychospołeczne (zaburzone funkcjonowanie rodziny, choroby lub zaburzenia psychiczne w rodzinie, uzależnienia u rodziców, brak konsekwencji w wychowaniu, niezaspokajanie potrzeb psychicznych dziecka),
- czynniki okołoporodowe (urazy, zamartwica, nieprawidłowy przebieg ciąży; nikotynizm, alkoholizm, narkomania w okresie ciąży; infekcje, szczególnie wirusowe w czasie ciąży),
- alergia i nietolerancja pokarmowa,
- zatrucia (np. ołowiem).
Uważa się jednak, że w głównej mierze, objawy mają związek z uszkodzonym układem nerwowym. Objawy nadpobudliwości zmieniają się wraz z wiekiem:
- do 3-go roku życia- trudno rozpoznać nadpobudliwość,
- w wieku przedszkolnym- dziecko z nadpobudliwością nieustannie biega, bije, zabiera zabawki, ma trudności z uwagą,
- w klasach starszych- ciągle patrzy w okno, nigdy nie wie co ma robić, zapomina,
- dorosły z nadpobudliwością- ciągle czegoś szuka.
U dziewczynek przeważają głównie objawy z zaburzeniami koncentracji uwagi, a u chłopców najczęściej nadruchliwość i impulsywność, która (co jest zrozumiałe) jest bardziej uciążliwa i widoczna dla otoczenia.Objawy nadpobudliwości (ADHD): zaburzenia koncentracji uwagi, nadmierna impulsywność i nadruchliwość, znacznie nasilone niż u innych dzieci są niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju oraz powodują liczne konflikty z otoczeniem. Objawy, czyli jak może zachowywać się dziecko z nadpobudliwością:
- zaburzenia koncentracji uwagi:
- dziecko nie potrafi skoncentrować się na szczegółach podczas lekcji lub pracy, popełnia błędy wynikające z niedbałości;
- ma trudności z utrzymaniem uwagi na zabawach i grach;
- mamy wrażenie, że dziecko nie słucha, gdy się do niego mówi;
- nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji;
- ma problemy z dokończeniem zadań szkolnych i wypełnieniem obowiązków domowych;
- nie potrafi zorganizować sobie pracy;
- szybko traci zainteresowanie wykonywaną czynnością, przerywa ją i przechodzi do następnej;
- nie lubi zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego;
- często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub zajęć (zabawki, przybory szkolne);
- łatwo się rozprasza pod wpływem bodźców zewnętrznych (rozproszenie może spowodować nawet odgłos przejeżdżającego za oknem samochodu, kolorowa tapeta, czy plakat w pokoju, nie mówiąc już o głośnej muzyce);
- często zapomina o różnych codziennych sprawach;
- nadruchliwość:
- wykonuje wiele zbędnych ruchów;
- nerwowe ruchy rąk lub stóp, nie może usiedzieć w miejscu, bawi się ciągle drobnymi przedmiotami, dotyka przedmiotów znajdujących się w pobliżu (obgryza paznokcie, ołówki, buja się na krześle, rysuje po piórniku itp.);
- wstaje z miejsca w czasie lekcji lub zajęć;
- chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble, gdy jest to zachowanie niewłaściwe;
- ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem ( w tym z szybkim zasypianiem oraz snem);
- pozostaje niemalże cały czas w ruchu – „biega, jak nakręcone”;
- jest nadmiernie gadatliwe, bez przerwy mówi;
- impulsywność (popędliwość, porywczość):
- wyrywa się z odpowiedzią zanim usłyszy pytanie lub polecenie;
- ma trudności z zaczekaniem na swoją kolej;
- często przerywa (wypowiedzi jego zwykle nie dotyczą tematu) lub przeszkadza innym;
- zaczepia inne dzieci, wtrąca się do zabawy, postępuje wbrew woli innych, dezorganizuje zabawę.
Impulsywność może doprowadzić do agresji (np. ktoś powie takiemu dziecku - - „Jesteś głupi!”- on reaguje biciem). Jak rozpoznać ADHD- droga diagnozowania:
- analiza informacji o rozwoju i zachowaniu się dziecka w domu, przedszkolu lub szkole (pierwsze sygnały o zachowaniu się dziecka od nauczyciela) przez psychologa, pedagoga szkolnego;
- poradnia psychologiczno-pedagogiczna (stwierdza obecność objawów);
- pediatra (wyklucza inne przyczyny, kieruje na dodatkowe badania np. krwi, żeby wykluczyć anemię – dziecko niedożywione będzie miało objawy);
- na końcu - konsultacja psychiatry dziecięcego – ewentualne skierowanie do kliniki.
Praca z dzieckiem z ADHD oraz zasady, jakich należy przestrzegać, czyli, jak pomóc sobie i dziecku, jak z nim pracować i jakie metody wychowawcze stosować. Dzieci z nadpobudliwością (z ADHD) nie mają łatwego życia. Są niespokojne, nerwowe i niedokładne, na co dorośli często reagują niewłaściwie, co sprawia, że trudności tych dzieci się pogłębiają. Warto pamiętać, że to nie krnąbrność dziecka jest przyczyną problemów wychowawczych, ale fakt, że nie potrafi ono kontrolować własnego zachowania. Wobec czego musimy je otoczyć miłością, czułością i zrozumieniem. Pamiętajmy zatem o paru ważnych zasadach – ułatwią życie nam i naszemu dziecku:
- Pilnujmy codziennej rutyny!
Dziecko, które nie może się skoncentrować, potrzebuje rutyny codziennych obowiązków. Dlatego tak ważne jest, aby dzienny rozkład zajęć dziecka był uporządkowany. Jego plan dnia powinien być tak ułożony, aby określone czynności odbywały się mniej więcej w tym samym czasie i w tej samej kolejności. Np., jeśli dziecko wraca ze szkoły – je obiad, potem odrabia lekcje i na koniec wychodzi bawić się na podwórko, to postarajmy się nie burzyć tego rytuału.
- Przypominajmy często o obowiązkach!
Powinniśmy wykazać się wielką cierpliwością, jeśli chcemy by dziecko zapamiętało jakąś informację czy polecenie. Bądźmy przygotowani na ich wielokrotne powtarzanie i nie irytujmy się.
- Zadbajmy o spokojne otoczenie!
Właściwe urządzenie pokoju dziecka bardzo ułatwia mu życie. Unikajmy zatem krzykliwych kolorów na rzecz pogodnych pasteli; ograniczmy ilość bibelotów, pluszaków, obrazków, proponując dziecku chowanie ich do pudeł lub szafek. Ich nadmiar jeszcze bardziej rozprasza nasze dziecko. Zadbajmy w domu o miłą, spokojną atmosferę, unikajmy głośno grającego telewizora czy radia.
- Pozwólmy się wyzłościć!
Nadpobudliwe dziecko często wybucha złością, co trwa kilka- kilkanaście minut. Pozwólmy mu wyładować wściekłość, zaprowadźmy go do jego pokoju i pozostawmy na ten czas samego, aż się uspokoi. Jednak w trudnych sytuacjach powinniśmy spokojnie interweniować i na bieżąco omówić problem.
- Chwalmy za każde osiągnięcie!
Starajmy się zauważać i chwalić wszelkie osiągnięcia naszego dziecka (np. starannie wykonaną czy też dokończoną pracę) i jego pozytywne zachowania. Wówczas możemy mieć większą nadzieję, że malec będzie miał ochotę na ich powtarzanie.
- Nie stawiajmy trudnych wyborów!
Takie dzieci mają trudności w dokonywaniu wyborów. Wobec czego najlepiej stawiać je przed faktami dokonanymi. Mówić stanowczo, co mają jeść, w co się ubrać, co robić, dokąd pójść.
- Nie upokarzajmy, ganiąc!
Nadpobudliwość jest przyczyną agresywnych zachowań (głównie u chłopców), które kierują przeciw rodzeństwu, kolegom, a nawet rodzicom. Nie możemy oczywiście tego ignorować, bowiem malec musi wiedzieć, że postąpił źle i zasłużył na karę. Nie powinien wówczas otrzymać od nas tego, na czym mu zależy, np. loda. Można również pozbaw3ić dziecko jakiegoś przywileju, np. obejrzenia bajki. W żadnym wypadku nie należy na dziecko krzyczeć czy zawstydzać!
- Zapewnijmy zajęcie rączkom!
Może to być rysowanie, malowanie, lepienie, wycinanie, nawlekanie koralików. Jednakże żadne z tych zajęć nie może trwać dłużej niż pół godziny, bowiem po prostu dziecko dłużej nie jest wstanie się skupić.
- Rozmawiajmy i bawmy się z dzieckiem!
Powinniśmy codziennie znaleźć czas na rozmowę i wspólną zabawę z dzieckiem. Dzięki temu będzie czuło się kochane, bezpieczne i rozumiane! Mam nadzieję, że poruszony przeze mnie temat zainteresował Państwa, a może nawet niektórym pomógł zrozumieć zachowania swojego dziecka?! Jeśli byłaby to choć jedna osoba, to z tym większą przyjemnością pisałam te artykuły! Życzę powodzenia w wychowywaniu Waszych dzieci - cierpliwości, wytrwałości, wyrozumiałości, a przede wszystkim miłości! mgr Wioletta Janowska nauczyciel nauczania zintegrowanego SP. w Śmiłowie Literatura:
- Liwska M., Wolańczyk T., Kołakowski A. tłumaczenie; „Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders. Fourth Edition. Washinghton: American Psychiatric Association 1994, s. 78-85,
- Borkowska A.; „Pozycja dziecka nadpobudliwego w klasie szkolnej”, „Życie Szkoły” 1991, nr 8
- Kozłowska A.; „Dziecko nadpobudliwe ruchowo”, „Życie Szkoły” 1993
- Opolska T, Potemska; „Dziecko nadpobudliwe – Program korekcji zachowań”, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1999 r.
- Wolańczyk t., Kołakowski A., Skotnicka M.; „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Prawie wszystko, co chcielibyście wiedzieć.”, wyd. Bifolium, Lublin 1999 r.
|
