Założeniem współczesnej szkoły jest odchodzenie od wkuwania "teorii" i skoncentrowanie się na stosowaniu wiedzy w praktyce. Proponuję scenariusz lekcji opartej na własnych doświadczeniach uczniów, którzy przynajmniej jedną z proponowanych przeze mnie do omówienia chorób przebyli i pamiętają jeszcze jej objawy. Jeśli nie pamiętają to zaglądają do swoich książeczek zdrowia, w formie zabawy rysują objawy, korzystając z przygotowanych wcześniej informacji, prezentują je, co wywołuje sporo śmiechu, ale też pozostaje w pamięci.
Temat scenariusza: „POZNAJEMY WYBRANE CHOROBY ZAKAŹNE”. (lekcja przyrody dla klasy IV-tej szkoły podstawowej)
CELE LEKCJI:
OGÓLNE:
Uczeń charakteryzuje wybrane choroby zakaźne pod kątem sposobów zakażenia, objawów,przebiegu, możliwości ich leczenia oraz profilaktyki.
OPERACYJNE:
Uczeń:
- wyjaśnia pojęcie choroba zakaźna;
- wyszukuje najczęstsze choroby zakaźne w swojej książeczce zdrowia dziecka
- scharakteryzuje grypę, świnkę, różyczkę, odrę, ospę wietrzną oraz wściekliznę;
- objaśnia zasady postępowania w przypadku zachorowania na omawiane choroby;
- zaproponuje sposoby zabezpieczania się przed pospolitymi chorobami zakaźnymi;
- uzupełnia kartę pracy rozwiązując zawarte w niej zadania;
- wykonuje prosty rysunek przedstawiający objawy poznanych chorób;
- dąży do propagowania sposobów zapobiegania chorobom zakaźnym;
- dąży do zachowania higieny osobistej;
- przejawia odpowiedzialność za efekty pracy w grupie.
METODY NAUCZANIA: burza mózgów, mapa mentalna, praca z tekstem źródłowym, pogadanka.
FORMY PRACY: indywidualna, grupowa, zbiorowa.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE :
książeczka zdrowia dziecka, teksty źródłowe dotyczące omawianych chorób zakaźnych, ulotki informacyjne, mapa chorób zakaźnych, karty pracy dla każdego dziecka, karty do zilustrowania objawów danej choroby.
PRZEBIEG ZAJĘĆ :
I Faza wprowadzająca
- Czynności organizacyjno porządkowe.
- Nauczyciel nawiązując do wcześniej omówionych zagadnień zadaje pytania:
- Co to jest choroba?
- Co wywołuje choroby?
- Jakie czynniki sprzyjają zakażeniom?
Krótkie wprowadzenie w tematykę lekcji.
- Zapisanie tematu lekcji.
- Podział klasy na grupy i omówienie zasad pracy na lekcji.
II Faza realizacyjna
- Zastosowanie metody „burza mózgu” w celu ustalenia definicji choroby zakaźnej - zad. 1 w karcie pracy
- Uczniowie wyszukują w książeczkach zdrowia stronę zawierającą przebyte choroby zakaźne i wpisują ich nazwy do zadania 2 w karcie pracy.
- Uczniowie pracują w sześciu grupach. Każda z grup składa się z 4-5 osób. Każda z nich otrzymuje tekst źródłowy oraz ulotki dotyczące jednej z sześciu wybranych chorób zakaźnych.
Wyszukują informacje dotyczące sposobu zakażenia, objawów, przebiegu, sposobu leczenia oraz czynnika, który je wywołuje.
Grupa I
grypa
Grupa II
ospa wietrzna
Grupa III
odra
Grupa IV
różyczka
Grupa V
świnka
Grupa VI
wścieklizna
- Sprawozdawcy przedstawiają wyniki pracy poszczególnych grup podając informacje niezbędne do uzupełnienia tabeli – zadanie 3 w karcie pracy.
III Faza podsumowująca
- Uczniowie w grupach przedstawiają w sposób graficzny objawy choroby, którą charakteryzowali. Wykonane przez dzieci obrazki posłużą do utworzenia mapy chorób zakaźnych.
- Ocena pracy uczniów.
PRACA DOMOWA. Uzupełnij tekst.
Chcesz uniknąć chorób zakaźnych, pamiętaj, by:
- Unikać bezpośredniego kontaktu z osobą . . . . . . . . . . . . . . . .
- Ubierać się stosownie do pory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
- Dbać o właściwy dobór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Przestrzegać terminów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
KARTA PRACY
Temat lekcji: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zad. 1
Wpisz wszystkie skojarzenia związane z określeniem „choroba zakaźna”, a następnie na ich podstawie opracuj definicję choroby zakaźnej.
Choroba zakaźna to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zad. 2 Wyszukaj w książeczce zdrowia dziecka stronę zawierającą nazwy chorób zakaźnych i wypisz je.
- . . . . . . . . . . .. - . . . . . . . . . . . . . . .
- . . . . . . . . . . .. - . . . . . . . . . . . . . . .
- . . . . . . . . . . .. - . . . . . . . . . . . . . . .
- . . . . . . . . . . .. - . . . . . . . . . . . . . . .
zad. 3 Zapoznaj się z tekstem źródłowym dotyczącym jednej z chorób zakaźnych i wybierz informacje dotyczące czynnika, który je wywołuje, drogi zakażenia oraz objawów, a następnie wpisz je do tabeli.
| Nazwa choroby |
Wywołuje ją |
Droga zakażenia |
Objawy |
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
zad. 4 Narysuj charakterystyczne objawy choroby, którą opracowywałeś.
zad. 5 Praca domowa: Uzupełnij tekst.
Chcesz uniknąć chorób zakaźnych, pamiętaj, by:
- Unikać bezpośredniego kontaktu z osobą . . . . . . . . . . . . . . . .................
- Ubierać się stosownie do pory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................
- Dbać o właściwy dobór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Przestrzegać terminów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
GRYPA
Co to jest?
Nietypowe zapalenie płuc. Typowa choroba epidemiologiczna. Rozróżnia się trzy typy wirusów powodujących tą chorobę (A, B i C). Wirusem epidemiologicznym jest najczęściej typ A2. Epidemia powstaje wówczas, kiedy powstaje nowy typ danej choroby, kiedy większość ludzi nie jest odporna na tę odmianę. Choroba ta może doprowadzić do śmierci. Liczba zgonów wzrasta zazwyczaj pod koniec epidemii i w dużej mierze zależy od powikłań bakteryjnych i dodatkowych zakażeń.
Objawy i przebieg:
Rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową. Może jednak rozszerzać się przez przedmioty. Objawy: gorączka, katar, kaszel, ból głowy, ogólne złe samopoczucie. Początek zwykle ostry. Charakteryzuje się przeświadczeniem, że jest się ciężko chorym, uczuciem ogólnego rozbicia, bólami głowy, pleców, często całego ciała i mdłościami, wymiotami i biegunką. Po dwóch – trzech dniach następuje powolna poprawa, ale też możliwość powikłań takich, jak np. zapalenie uszu, zatok nosa oraz płuc. Szczególnie narażone są osoby starsze, niedożywione, wyczerpane, wyniszczone, w złym stanie ogólnym.
Leczenie i profilaktyka:
Najlepszym zabezpieczeniem jest szczepionka. Nie daje ona jednak dożywotniego zabezpieczenia, ponieważ wirus mutuje i uodparnia się od jej działania. Dlatego trzeba powtarzać tę czynność co 2 –3 lata. Jeżeli podejrzewasz u siebie lub osoby bliskiej grypę, to powinieneś unikać kontaktów z innymi, oraz oszczędzać swoje zdrowie. Należy więc zmniejszyć intensywność życia. Powinieneś położyć się do łóżka. Zalecane jest picie dużej ilości płynów. Współczesna medycyna nie zna lekarstwa na zabicie wirusa. Należy jednak przyjmować leki przeciwgrypowe i odpornościowe z dużą ilością witaminy C. Jeżeli objawy się nasilą lub mimo takiej kuracji nie widać poprawy, należy zgłosić się do lekarza. Należy pamiętać, że nie wyleczona grypa może przejść w stan przewlekły i doprowadzić do śmierci.
UWAGA! NA GRYPĘ CHORUJEMY WIELE RAZY W ŻYCIU! ZANIEDBANA PROWADZI DO WIELU POWIKŁAŃ!
RÓŻYCZKA
Co to jest?
Zakaźna choroba wirusowa. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie następuje drogą kropelkową. W zasadzie choroba wieku dziecięcego.U dzieci jest łagodna i najczęściej bez powikłań. U dorosłych często dochodzi do powikłań.
Objawy i przebieg:
Choroba uaktywnia się po 3 tygodniach od zakażenia. Objawia się drobna różową wysypką na całym ciele. Towarzyszy jej podwyższona temperatura ciała. Przebieg choroby jest lekki i nie wymaga ona leczenia.
Leczenie i profilaktyka:
Raz przebyta różyczka uodparnia nas na całe życie. Niebezpieczeństwo zarażenia kogoś jest największe w dzień przed wysypką do dwóch dni po jej zniknięciu. Różyczki nie wolno ignorować nawet w młodości. Należy leżeć w łóżku. Największe niebezpieczeństwo stwarza zakażenie różyczką kobiety w ciąży (jeżeli na nią nie chorowała w dzieciństwie). Przebieg tej może powodować cały szereg wad rozwojowych płodu (oczu, mózgu, serca, głuchota). Zapobiegać różyczce możemy skutecznie tylko przez szczepienia, dlatego obecny „kalendarz szczepień” uwzględnia szczepienia wszystkich dziewczynek przed okresem dojrzewania.
UWAGA! CHORUJEMY NA NIĄ RAZ W ŻYCIU! CHOROBA SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNA DLA KOBIET W CIĄŻY!
ŚWINKA
Co to jest?
Jest to ostra choroba zakaźna występująca u około połowy całej populacji dziecięcej. Jest to choroba wirusowa. Zakażenie dokonuje się drogą kropelkową. Choroba atakuje ślinianki, głównie śliniankę przyuszną. Jej okres wylęgania trwa od 14 –21 dni.
Objawy i przebieg:
Głównym objawem tej choroby jest wystąpienie bolesnego obrzęku ślinianki tuż przed małżowiną uszną lub pod żuchwą, początkowo po jednej stronie, wysoka gorączka, bóle przy połykaniu i przeżuwaniu pokarmów. Twarz jest obrzęknięta. Ból ślinianek nasila się przy kwaśnym smaku potraw.
Leczenie i profilaktyka:
Przebycie choroby daje trwałą odporność. Choroba jest zakaźna już na trzy dni przed wystąpieniem obrzęku i aż do jego ustąpienia. W czasie gorączkowania należy leżeć w łóżku. Autorzy książki pt. „CHOROBA. JAK SOBIE RADZIĆ?” twierdzą, że jeżeli gorączka spadnie i ogólne samopoczucie się poprawi można wstać. Dorośli muszą leżeć. Często występują u nich powikłania, takie jak: u około 20% mężczyzn bóle i obrzęk jąder; silne bóle głowy; wymioty. Zaleca się picie dużej ilości płynów w okresie gorączkowania. Można stosować leki przeciwbólowe oraz ciepłe i wilgotne okłady na obrzęk. Najczęściej stosuje się leczenie domowe, jednak w wypadku silnych powikłań lekarz może skierować chorego do szpitala. Najlepszym i jedynym zabezpieczeniem jest izolacja chorego. Przede wszystkim powinny uważać osoby dorosłe, które nie chorowały na świnkę.
UWAGA! CHOROBA SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNA DLA CHŁOPCÓW!
OSPA WIETRZNA
Co to jest?
Ostra, bardzo zaraźliwa wirusowa choroba zakaźna. Prawie wszystkie dzieci w wieku od 2 do 8 lat przechodzą tą chorobę. Okres wylęgania choroby trwa od 2–do 3 tygodni.
Objawy i przebieg:
Na skórze pojawiają się czerwone plamki, które po pewnym czasie ulegają przekształceniu w małe pęcherzyki. Zmiany te występują także na owłosionej skórze, śluzówce jamy ustnej, w pochwie. Występują bóle głowy, złe samopoczucie i niewielka gorączka. Choroba trwa 2–3 tygodnie. Ostry okres choroby z tworzeniem się pęcherzyków trwa od 4–do 5 dni. Po 20 dniach od pierwszych objawów pęcherzyki znikają.
Leczenie i profilaktyka:
Przejście choroby uodparnia nas na całe życie. Najczęściej ospa u dorosłych przechodzi ciężej niż u dzieci. Jeżeli wystąpi bardzo silne swędzenie, można zastosować miksturę cynkową. Zewnętrznie można stosować leki przeciwświądowe i przeciwalergiczne. Nie wolno rozdrapywać pęcherzyków i strupów. Może to doprowadzić do kolejnej infekcji i powikłań. Powinno się leżeć, jeżeli ktoś czuje się źle i ma gorączkę. Należy izolować chorego. Choroba jest zakaźna do momentu zejścia strupów.
UWAGA! CHORUJEMY NA NIĄ RAZ W ŻYCIU!
Odra
Co to jest?
Jest chorobą wirusową. Źródłem zakażenia jest inne chore dziecko, a przenoszenie infekcji odbywa się drogą kropelkową (kaszel, kichanie). Okres wylęgania tzn. stan, w którym dziecko jest już zakażone, ale jeszcze nie ma objawów wynosi od 9 do 14 dni. Największa zakaźność występuje na 5 dni przed pojawieniem się wysypki oraz 4 od chwili jej ukazania się. Ze względu na wykonywane szczepienia zachorowalność zmniejszyła się wielokrotnie.
Objawy i przebieg:
Występuje gorączka, zaczerwienione oczy i światłowstręt (nieżyt spojówek), katar, ból gardła i kaszel. Kaszel jest często bardzo męczący i suchy. Twarz dziecka wygląda jak po długotrwałym płaczu. Następnie pojawia się wysypka gruboplamista, zlewająca się. Pojawia się początkowo za uszami, następnie przechodzi na twarz i szyję, a potem na tułów i kończyny. Śluzówki jamy ustnej są zaczerwienione. Od chwili ukazania się wysypki (po 4-5 dniach) temperatura opada i dziecko powoli wraca do zdrowia.
W niektórych przypadkach, zwłaszcza u dzieci ze zmniejszoną odpornością, odra może mieć przebieg szczególnie ciężki (wysypka krwotoczna).
Leczenie i profilaktyka:
Powikłania - najczęstszym powikłaniem jest zapalnie ucha, zapalenie krtani (może przebiegać z dużą dusznością), zapalenie płuc, mięśnia sercowego oraz najgroźniejsze powikłanie - odrowe zapalenie mózgu. Dołączenie się powikłań często manifestuje się ponownym skokiem gorączki i w takim przypadku należy niezwłocznie poprosić lekarza. Ze względu na wykonywane szczepienia zachorowalność zmniejszyła się wielokrotnie.
UWAGA! CHORUJEMY NA NIĄ RAZ W ŻYCIU!
WŚCIEKLIZNA
Co to jest?
Wścieklizna to inaczej wodowstręt. Wirusy tej choroby atakują wszystkie zwierzęta ciepłokrwiste, czyli także i człowieka. Wywołuje ostre zapalenie mózgu kończące się zawsze śmiercią. Stanowi ogromny problem epidemiczny i profilaktyczny. Wprowadzenie nakazu szczepienia psów na tą chorobę w 1949 r. spowodowało znaczne zmniejszenie przypadków zakażenia. Nosicielami tej choroby są najczęściej dzikie zwierzęta, przede wszystkim lisy i wilki. Zarazki są wydalane wraz ze śliną i zarażają poprzez ukąszenia lub polizanie błon śluzowych lub spojówek oka. Okres wylęgania trwa najczęściej od 15 dni, nawet do kilku miesięcy. Z tego powodu poddaje się osobniki podejrzane o zarażenie się okresowej kwarantannie, która ma za zadanie odizolować chore osobniki i zwolnić rozprzestrzenianie się wścieklizny.
Objawy i przebieg:
Choroba zaczyna się zmianą nastroju, przygnębieniem to znowu pobudzeniem, wzrastająca gorączką, okresowymi drgawkami, skurczami krtani na widok wody lub próby jej picia. Najbardziej charakterystyczny jest ostatni z objawów, czyli wodowstręt. Na ustach pojawia się biała substancja, która przypomina pianę. Wzrost temperatury do 40 C i chęć ucieczki zapowiadają śmierć.
Leczenie i profilaktyka:
Leczenie wścieklizny nie daje żadnych rezultatów. Profilaktyka jest natomiast dużym problemem. Należy unikać kontaktów z nieznanymi zwierzętami. W przypadku pokąsania przez takie zwierzę należy odpowiednio oczyścić ranę, czyli najlepiej pozwolić na samo oczyszczenie jej poprzez wypłynięcie części krwi, a następnie zatamować krwotok i dokładnie przemyć i zdezynfekować miejsce ukąszenia. Nie należy także podchodzić do zwierząt, które w normalnych sytuacjach są bardzo płochliwe. Jeszcze jedną rzeczą jakiej nie powinno się czynić jest to, iż psy niewiadomego pochodzenia (nie znany właściciel) po ugryzieniu człowieka od razu są zabijane. Nie można wtedy szybko stwierdzić, czy należy podejrzewać chorobę. Zwierzę takie, jeżeli jest chore zdechnie najprawdopodobniej w 5 – 10 dniu. Najlepszym zabezpieczeniem się przeciw wściekliźnie jest więc świadomość występowania tej choroby i przestrzegania prawa ograniczonego zaufania.
UWAGA! WŚCIEKLIZNA JEST CHOROBĄ ŚMIERTELNĄ!
Opracowanie: Małgorzata Królikiewicz
nauczyciel przyrody |
