Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Integracja i korelacja w nauczaniu ortografii w klasie I gimnazjum

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 3220 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Przedstawienie wybranych zagadnień dotyczących nauczania ortografii w korelacji z innymi działami języka polskiego. Obok wielu niezwykle istotnych zadań, jakie stoją przed nauczycielem polonistą (budzenie potrzeby czytania, zainteresowanie literaturą i kulturą narodową, uwrażliwienie na problemy etyczne i moralne, kształtowanie umiejętności poprawnego pod względem treści i formy wypowiadania się) ortografia zdaje się pełnić rolę marginesową .Ale w istocie ten dział języka polskiego jest bardzo ważny i wymaga od nauczyciela ciężkiej, żmudnej i odpowiedzialnej pracy.

 Obok wielu niezwykle istotnych zadań, jakie stoją przed nauczycielem polonistą (budzenie potrzeby czytania, zainteresowanie literaturą i kulturą narodową, uwrażliwienie na problemy etyczne i moralne, kształtowanie umiejętności poprawnego pod względem treści i formy wypowiadania się) ortografia zdaje się pełnić rolę marginesową .Ale w istocie ten dział języka polskiego jest bardzo ważny i wymaga od nauczyciela ciężkiej, żmudnej i odpowiedzialnej pracy.

      Problem ortografii nie jest tylko problemem szkolnym. Czasem zdarza się, że popełnienie przez kogoś błędu ortograficznego degraduje go w oczach współpracowników czy nawet znajomych. Lekarz, prawnik, sędzia, nauczyciel czy urzędnik piszący niepoprawnie pod względem ortograficznym nie budzi zaufania. Pojawiają się wątpliwości co do jego umiejętności zawodowych, poziomu inteligencji.

      Mimo że konieczność poprawnego ortograficznie pisania nie kończy się w szkole, to z całą pewnością w niej się właśnie zaczyna. W praktyce szkolnej nauka ortografii jest niewątpliwie obowiązkiem pracochłonnym i uciążliwym. Wymaga od nauczyciela częstego sprawdzania i poprawiania uczniowskich zeszytów, notatek, samodzielnych prac pisemnych. Przede wszystkim jednak potrzebna jest systematyczna i wytrwała praca nad poprawnością pisania niemal na każdej lekcji.

      O tym, że problem ortografii nie cechuje wyłącznie szkolnictwa polskiego, świadczy artykuł Feliksa Przyłubskiego Nauczyciele francuscy o swojej ortografii.

      Okazuje się, że nasze kłopoty z pisownią są niewielkie w porównaniu z kłopotami Francuzów, a przynajmniej było tak w latach siedemdziesiątych XX wieku. Francuscy nauczyciele sprawdzając wypracowania uczniowskie, tonęli w powodzi słów wręcz zniekształconych. Przyczyny tego zjawiska upatrywali zarówno w szkole, jak i poza szkołą. Uważali, że programy poświęcają ortografii za mało uwagi, że system nauczania jest niedoskonały, że nie ma wspólnego frontu i współdziałania pedagogów oraz, że brak jako osobnego przedmiotu – kaligrafii współdziałającej z ortografią. Degradacja ortografii jest również rugowaniem kultury opartej na lekturze przez kulturę opartą na technikach audio – wizualnych (radio i telewizja).

      Czytając ten artykuł, miałam wrażenie, że mowa jest nie o francuskiej ortografii, ale o polskiej. Można z tego wyciągnąć wniosek, że problem ortografii był, jest i zapewne będzie bez względu na czas czy miejsce, trudny do rozwiązania. Należy więc podjąć właściwe działania prowadzące do zapobiegania narastaniu tego problemu i być może, dzięki odpowiedniej profilaktyce, zlikwidowaniu trudności. Temu zagadnieniu poświęca również rozdział Polański w książce Dydaktyka ortografii i interpunkcji, podając jednocześnie przykłady ćwiczeń integrujących nauczanie ortografii z innymi działami języka polskiego. Na czym miałaby polegać taka współpraca? Należy szukać odpowiedniej metody. Polański proponuje, by sporządzić – wg zasad ortograficznych – zestawy wyrazów, które należałoby w poszczególnych klasach wprowadzić i utrwalić. Wśród tych wyrazów powinny znaleźć się przede wszystkim pojęcia, terminy pojawiające się w trakcie opracowywania materiału przedmiotowego zawierające trudność ortograficzną, zwłaszcza te, które wchodzą do słownika czynnego ucznia.

      Ortografia wykazuje wyjątkowe możliwości integracyjne. Materiał ortograficzny można łączyć ze wszystkimi działami języka polskiego: fonetyką, nauką o częściach mowy, słowotwórstwem, a także z ćwiczeniami słownikowymi, kształceniem literackim i kulturalnym.

      Ponieważ przedmiotem tego artykułu jest nauczanie ortografii w klasie I gimnazjum moje propozycje ćwiczeń, jak i konspekty, dotyczą programu tej właśnie klasy.

      Treści kształcenia z działu: fleksja, składnia, części mowy odmienne i nieodmienne doskonale można połączyć z następującymi zagadnieniami ortografii:
  • pisownią partykuły by z osobowymi i nieosobowymi formami czasownika;
  • pisownią rzeczowników o osobowej odmianie;
  • pisownią nie ze stopniem wyższym i najwyższym przymiotnika;
  • pisownią zakończeń przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym;
  • pisownią przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych;
  • pisownią łączną i rozłączną nie i by z różnymi częściami mowy.
     Poza tym zagadnienia ze składni stwarzają możliwości łączenia z interpunkcją. W sposób bardzo przejrzysty pokazuje to program nauczania języka polskiego dla klas 1 – 3 gimnazjum Świat w słowach i obrazach wydany przez WSiP.

     Pozostałe zagadnienia z ortografii, takie jak: pisownia wyrazów z ó wymiennym i niewymiennym oraz u, wyrazów z ż i rz wymiennym i niewymiennym, h i ch wymiennym i niewymiennym, pisownia wielką i małą literą, pisownia głosek nosowych j i i po spółgłoskach i w zakończeniach różnych form przypadkowych rzeczowników również można, a nawet trzeba wiązać z nauką o języku a także z innymi działami nauczania, jak: kształcenie literackie i kulturalne, frazeologia, redagowanie różnych form wypowiedzi.

     Ćwiczenia ortograficzne zintegrowane z innymi działami nauczania języka polskiego są tematycznie i organizacyjnie podporządkowane głównemu tematowi lekcji. Na lekcji o trybach czasownika można przeprowadzić ćwiczenia dotyczące łącznej lub rozdzielnej pisowni cząstek -by, -byś, z osobowymi i nieosobowymi formami czasownika.

      Na lekcji z gramatyki ćwiczenia ortograficzne pełnią w zasadzie rolę marginesową. Można jednak jednostkę lekcyjną w całości poświęcić ortografii. Głównym celem lekcji będzie wtedy utrwalenie określonej reguły ortograficznej i pisowni wyrazów opartej na tej regule lub utrwalanie pisowni wyrazów dotyczącej jednej dziedziny (np. teatru czy muzyki). Treścią takiej lekcji będzie wykonywanie odpowiednich ćwiczeń ortograficznych. Aby uzyskać odpowiednie efekty, należy pamiętać, żeby ćwiczenia były urozmaicone. Osiągnąć to można przez integrację ortografii z innymi działami nauczania. Tego typu lekcje bogacą słownictwo czynne ucznia, rozwijają sprawność językową, wyrabiają u uczniów czynną postawę wobec języka, zmuszają go do myślenia, a przy okazji utrwali on jeszcze inne wiadomości.

     Ćwiczenia ortograficzne można wykonywać również okazjonalnie, np.: gdy w trakcie jakiejś lekcji padnie słowo z trudnością ortograficzną lub w razie przypadkowo popełnionego błędu przez ucznia na tablicy. Taki sposób utrwalania pisowni niektórych wyrazów należy stosować przy każdej okazji.

     O rozmiarze i narastaniu problemu ortograficznego przekonałam się dopiero, gdy zaczęłam pracę w szkole. Już po pierwszej kontroli zeszytów zorientowałam się, że uczniowie popełniają błędy nie tylko w pracach pisanych samodzielnie, ale także w wyrazach przepisywanych z tablicy. Aby temu zapobiec albo przynajmniej zmniejszyć liczbę błędów, na każdej niemal lekcji poświęcałam jej część na ortografię. Przyzwyczaiłam uczniów do tego, że po wspólnym zredagowaniu notatki i zapisaniu jej na tablicy uczniowie wskazywali wyrazy, w których wystąpiła jakaś trudność ortograficzna. Podkreślaliśmy te wyrazy na tablicy, uczniowie sprawdzali, czy poprawnie zapisali je do zeszytu, a następnie wyjaśnialiśmy wspólnie ich pisownię.

     Podobnie postępowałam, gdy wykonywane były jakiekolwiek ćwiczenia słownikowo – frazeologiczne czy choćby podczas zapisywania tematu. Metoda ta okazała się skuteczna, po kolejnej kontroli zeszytów stwierdziłam, że błędów jest zdecydowanie mniej.

     Jednak na poprawę ogólnego stanu ortografii większego wpływu ta metoda nie miała. Są bowiem pojęcia, terminy, które nie mają szansy pojawienia się w notatkach czy ćwiczeniach z lekcji języka polskiego. Mam tu na myśli wyrazy tematyczne związane z innymi dziedzinami: biologią, historią, geografią, fizyką, matematyką itd. Dlatego też w pracę nad poprawą poziomu ortografii u uczniów powinni włączyć się nauczyciele innych przedmiotów. Korzystne na pewno byłoby wypisywanie na tablicy wyrazów, pojęć z trudnościami ortograficznymi, poznanych na danej lekcji, przy jednoczesnym objaśnieniu ich treści, znaczenia i pisowni. Pisownię tych wyrazów oraz zasady, które je tłumaczą mógłby utrwalać nauczyciel polonista podczas lekcji poświęconych ortografii.

     Jest to jednak metoda, która wymaga wytrwałości, systematyczności, a przede wszystkim współpracy wszystkich nauczycieli. Integracja ortografii z innymi działami i innymi przedmiotami jest ważna głównie ze względu na konieczność powtarzania tych samych wiadomości i umiejętności dla ich utrwalenia. Dezintegracja nie wpływa pozytywnie na wyniki nauczania, jak też nie sprzyja budzeniu zainteresowania nauką o języku a zwłaszcza materiałem ortograficznym. Nie przynosi oczekiwanego efektu zapamiętywanie przez uczniów wyrywkowych informacji, jeśli nie potrafią oni zastosować w praktyce tego, czego się nauczyli. Uczenie się w ten sposób nie sprzyja trwałości zapamiętywania. Znacznie trwalej przechowują się treści przyswajane ze zrozumieniem.

     Ważne, jeśli nie najważniejsze, jest wyrabianie wśród uczniów czynnej postawy wobec języka. Uczeń musi czuć się odpowiedzialny za to, jak mówi i pisze. Ćwiczenia zintegrowane pobudzają uczniów do działania, do samodzielnej pracy, ożywiają procesy myślowe, rozwijają sprawność językową, bogacą słownictwo, a przede wszystkim wdrażają do posługiwania się strukturami gramatycznymi w sposób celowy i świadomy.

Monika Dołęgowska

LITERATURA:
  • F. Przyłubski Nauczyciele francuscy o swej ortografii w: Polonistyka 1964 nr 2.
  • Z. Jakubowska O właściwe miejsce nauczania ortografii na lekcjach języka polskiego. w: Polonistyka 1964 nr 4.
  • E. Polański Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1995.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie