Podstawą skutecznego funkcjonowania we współczesnym świecie jest postawa twórcza. Dzieci są kreatywne z natury, także te o obniżonej sprawności intelektualnej. Należy tylko obudzić drzemiących w nich artystów, zachęcić do przeżywania radości kreatywnej, która pobudzi ich do zabawy formami, barwą czy dźwiękiem. Program edukacji teatralnej został podyktowany doświadczeniem kilkuletniej pracy z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie i corocznych przygotowań do występów. Przeznaczony jest dla dowolnej grupy dzieci. Wystarczy chęć i pozytywne nastawienie uczestników tego typu zajęć.
,, Teatr pojmowany jako dzieło sztuki teatralnej
powinien rozszerzać horyzont umysłowy dziecka,
wzmacniać jego charakter i wolę,
czynić je bardziej dalekowzroczne i bardziej wnikającym w złożone
zjawiska życia”
M. SIGNORELLI
Wstęp
Podstawą skutecznego funkcjonowania we współczesnym świecie jest postawa twórcza. Dzieci są kreatywne z natury, także te o obniżonej sprawności intelektualnej. Należy tylko obudzić drzemiących w nich artystów, zachęcić do przeżywania radości kreatywnej, która pobudzi ich do zabawy formami, barwą czy dźwiękiem.
Twórczość własna musi być dla dziecka źródłem radości, dobrej zabawy, zaangażowania i podstawową formą uczenia się i zdobywania wiedzy o otaczającym świecie.
Rozbudzenie zainteresowania sztuką, odkrywanie w sobie uzdolnień, a takich niewątpliwie nie są pozbawione dzieci niepełnosprawne intelektualnie skłania młodego człowieka do działania. Różne rodzaje ekspresji, wyzwalane w sposób naturalny i umiejętnie wykorzystywane, służyć mogą rozwijaniu u dziecka potrzeby poznania świata i kształtowaniu jego aktywności edukacyjnej.
Charakterystyka programu
Program „ Spotkajmy się w teatrze” został podyktowany doświadczeniem kilkuletniej pracy z dziećmi i corocznych przygotowań do przeglądów małych form artystycznych. Przeznaczony jest dla dowolnej grupy dzieci, bez względu na wiadomości, umiejętności i poziom uzdolnień. Wystarczy chęć i pozytywne nastawienie uczestników tego typu zajęć.
Gra aktorska jest dobrą okazją, aby dzieciom dać szansę na sukces, pozwolić im zaprezentować swoje umiejętności i efekty swojej pracy. Możliwość prezentacji mobilizuje dzieci do większego wysiłku, dodaje odwagi, staje się motywacją do nowych wyzwań i wyzwala chęć poznania nowych obszarów życia. Daje też poczucie własnej wartości, wyjątkowości i nadaje sens twórczej aktywności zarówno wychowanków, jak i nauczyciela.
Nabór do zespołu odbywa się w sposób dowolny. Mogą brać w nim udział wszyscy chętni, szczególnie w pierwszym etapie – w poznawaniu teatru i oglądaniu przedstawień teatralnych.
Nauczyciel prowadzący tego typu zajęcia musi być osobą otwartą, operatywną, umiejącą współpracować z dziećmi, innymi nauczycielami i instytucjami, ponieważ czasem będzie musiał szukać sponsorów niezbędnych do realizacji niektórych punktów programu (wyjazd do teatru, przygotowanie kostiumów).
Treści programowe będą realizowane podczas zajęć pozalekcyjnych obowiązkowych w internacie lub podczas zajęć dodatkowych w roku szkolnym 2004|2005 .
Cele ogólne:
- wyposażenie wychowanków w wiedzę o teatrze;
- odkrywanie i rozwijanie indywidualnych uzdolnień artystycznych;
- rozwijanie pomysłowości i wyobraźni w działaniu;
- kształtowanie umiejętności wyrażania własnych doznań i przeżyć w kontakcie ze sztuką;
- nabywanie umiejętności czystej, poprawnej wymowy, właściwej modulacji i siły głosu na miarę możliwości indywidualnych dziecka;
- motywowanie do autoprezentacji, do podejmowania działań artystycznych;
- kształtowanie umiejętności współpracy w grupie i odpowiedzialności za efekt końcowy;
- przygotowanie i wystawienie scenek teatralnych;
- uwrażliwienie na sztukę, na różne formy przekazu artystycznego.
Cele szczegółowe:
Wychowanek:
- umie zachować się w teatrze;
- zna słownictwo związane z teatrem;
- potrafi rozpoznać i nazwać rodzaje form scenicznych;
- wie czym zajmują się poszczególni pracownicy teatralni;
- rozumie znaczenie zgodnej współpracy dla realizacji wspólnego celu;
- słucha ze zrozumieniem czytanego przez nauczyciela tekstu;
- zna treść przygotowywanego utworu;
- potrafi ocenić utwór ze względu na wymowę moralną, wartość poznawczą i piękno;
- potrafi opanować swoją rolę pamięciowo;
- dąży do posługiwania się wyraźną mową;
- podejmuje próby przekroczenie swoich deficytów związanych z wymową;
- wie jak zagrać swoją rolę;
- przedstawia sytuacje i stany emocjonalne gestem, mimiką, ruchem i słowem;
- orientuje się w czasie i przestrzeni;
- umie zaprojektować i wykonać prosty kostium i dekorację, wykazać się pomysłowością i starannością w działalności plastycznej;
- potrafi dostrzec swoje słabe i mocne strony;
- umie słuchać siebie i innych, zgodnie współpracuje w zespole
Materiał nauczania, procedury osiągania celów
i oczekiwane efekty pracy wychowanka
I. Dziecko gościem w teatrze
|
Materiał nauczania
|
Procedury osiągania celów
|
Oczekiwane osiągnięcia wychowanka
|
1. Z wizytą w teatrze. Odbieranie sztuk teatralnych prezentowanych przez różne formy sceniczne.
Rodzaje teatrów.
|
Ogląda spektaklu w teatrze, uczestniczy w występach teatrów gościnnych. Ogląda przedstawienia utrwalonych na kasecie video, słucha słuchowisk teatralnych.
|
Umie zachować się w teatrze podczas przedstawienia; kupuje samodzielnie lub z pomocą bilet; koncentruje się na oglądanym przedstawieniu; umie dzielić się doznaniami;
Rozpoznaje i nazywa rodzaje form scenicznych: teatr lalkowy (zna rodzaje lalek: kukiełka, pacynka, marionetka), pantomima (teatr „bez słów”), teatr żywego aktora, drama.
|
2. Za kulisami. Wyposażenie teatru i jego pracownie.
|
Zwiedza budynek teatru; poznaje jego wyposażenie i pomieszczenia znajdujące się w nim; stosuje na zajęciach podstawowe słownictwo związanego z teatrem.
|
Zna pojęcia takie jak: teatr, widownia, scena, kurtyna, aktor, sufler, garderoba, rekwizyt, scenografia; potrafi nazwać pracownie znajdujące się w teatrze (krawiecka, plastyczna, dekoratornia, charakteryzatornia) i zna ich przeznaczenie.
|
3. Praca aktora i innych wybranych zawodów związanych z teatrem (reżyser, kostiumolog, scenograf)
|
Prowadzi rozmowę z pracownikami teatru; wyszukuje interesujące go informacje w mediach.
|
Zna czynności wykonywane przez poszczególnych pracowników teatru; rozumie konieczność ich współpracy podczas przygotowania przedstawienia; formułuje pytania i je zadaje;
|
4. Plakat i program teatralny.
|
Zaznajamia się z wyglądem plakatów i programów teatralnych; szuka cech charakterystycznych; wyszukuje w nich niezbędne mu informacje.
|
rozróżnia plakat od programu; odnajduje w nich potrzebne mu informacje.
|
II. Dziecko aktorem.
|
Materiał nauczania
|
Procedury osiągania celów
|
Oczekiwane osiągnięcia wychowanka
|
1. Praca w zespole teatralnym - współdziałanie.
|
Podejmuje wspólne działania artystyczne; planuje współpracę i omawia dokonania; ocenia postępy i dostrzega ewentualne braki.
|
Współpracuje w grupie; respektuje zasady i normy przyjęte w zespole; rozumie znaczenie zgodnej współpracy dla efektu końcowego; rozumie polecenia; zauważa popełniane błędy i koryguje je; słucha konstruktywnej krytyki; zauważa swoje postępy i ewentualne braki, pracuje nad nimi; rozumie potrzebę podziału zadań;
|
2. Praca nad występem scenicznym. Etapy przygotowania „małego dzieła scenicznego”.
a) wybór utworu;
b) praca nad tekstem;
c) przydział ról;
d) nauka roli;
e) przygotowanie podkładu muzycznego;
f) przygotowanie dekoracji i kostiumów;
g) prezentacja inscenizacji;
|
Słucha czytanych przez n-la utworów literatury dziecięcej; słucha opracowań aktorskich wybranych utworów literackich; dokonuje przy pomocy nauczyciela oceny wysłuchanych tekstów;
Czyta tekst – rolę ze zwróceniem uwagi na siłę głosu i tempo czytania; podejmuje ćwiczenia w czytaniu rolami;
Przydział ról z uwzględnieniem cech charakterystycznych postaci.
Uczy się na pamięć wyznaczonych fragmentów utworu literackiego; próby czytane, analityczne, sytuacyjne i generalne;
Wspólnie z nauczycielem dokonuje wyboru wśród wysłuchanych piosenek najlepiej pasującej do inscenizacji; uczy się tekstu i melodii; śpiewa do akompaniamentu gitary lub do podkładu muzycznego; wykorzystuje do podkładu muzycznego dźwięki z otoczenia;
Samodzielnie lub w zespole przygotowuje rekwizyty, kostiumy i dekorację;
Prezentuje przygotowany utwór literacki;
|
Uważnie słucha tekstu czytanego przez wychowawcę lub słuchowisk literackich; umie z pomocą nauczyciela ocenić przydatność danego utworu do przyszłej inscenizacji i dokonać wyboru;
Czyta płynnie i wyraźnie tekst; wyodrębnia z tekstu role i opisy; czyta z podziałem na role;
Potrafi wybrać dla siebie postać, uzasadnić wybór; rozumie decyzję nauczyciela – reżysera;
Chętnie uczestniczy w próbach, rozumie ich znaczenie; niepowodzenia nie zniechęcają go trwale; wygłasza z pamięci swoją rolę dostosowując ton głosu, tempo; potrafi ruchem, mimiką prezentować uczucia, nastroje;
Wybiera piosenkę do inscenizacji, śpiewa ją; potrafi wydobywać dźwięk z różnych wykonywanych przez siebie czynności i wykorzystać je jako tło dźwiękowe w przedstawieniu;
Korzysta z opisów w tekście; przy pomocy nauczyciela projektuje i wykonuje scenografię i kostiumy;
Potrafi walczyć z tremą; wierzy we własne możliwości i umiejętności; czerpie radość z aktywności artystycznej;
|
Metody i formy pracy
Program edukacji artystycznej „Spotkajmy się w teatrze” ma na celu rozwijanie możliwości i uzdolnień artystycznych dziecka niepełnosprawnego intelektualnie i obejmuje on główne dziedziny jego aktywności: muzyczno – ruchową, plastyczną i dramatyczną (teatralną).
Umiejętny dobór metod i form pracy z dzieckiem sprzyjać będzie odkrywaniu wrodzonych uzdolnień i rozwojowi twórczości dziecięcej.
Jednocześnie należy pamiętać, iż rozwijaniu uzdolnień i umiejętności artystycznych sprzyjają metody aktywizujące – odkrywanie, poszukiwanie, przeżywanie i działanie, które korzystnie wpływają na kształtowanie postawy twórczej dziecka, służą nabywaniu i usprawnianiu umiejętności i przyswajaniu wiadomości. Metodom aktywizującym towarzyszyć powinny również metody słowne - rozmowa, opowiadanie, opis, objaśnienie, instrukcja słowna, zagadka, oraz oglądowe – pokaz, wzór, przykład.
Realizując program nie wolno zapominać o zasadzie nauki poprzez zabawę. Forma zabawowa powinna dominować w zajęciach o charakterze artystycznym i dlatego wskazane jest stosowanie następujących form pracy z dziećmi :
· zabawy twórcze;
· zabawy inscenizowane;
· zabawy ruchowe;
· zabawy przy muzyce;
· wycieczki;
· spotkania z artystami.
Ewaluacja
Ewaluacji będzie podlegać:
- atrakcyjność programu dla dzieci,
- użyteczność – czego nauczyły dzieci zajęcia teatralne,
- strategia – czy stosowane metody są skuteczne,
Informacja zwrotna zostanie uzyskana przez:
- anonimowe ankiety dla rodziców,
- zadania kierowane do uczestników zajęć – konkurs wiedzy o teatrze, przygotowanie i prezentacja przedstawienia, ,
- wywiady – zbieranie opinii dzieci,
- obserwacje.
Bibliografia:
Bąk P., Nauka czytania i recytacji, Warszawa 1976
Cieślikowski J., Wielka zabawa, Wrocław- Warszawa – Kraków 1967
Dorman J., Zabawa dzieci w teatr, Warszawa1981
Dziedzic A., Gudro M ., Drama w szkole podstawowej, Kielce 1998
Gloton R., Clero C.: Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1985
Grzegorek L., Poznajemy teatr, Warszawa 1982
Hausbrandt A., Elementy wiedzy o teatrze, Warszawa 1992
Jachimska M., Grupa bawi się i pracuje, Wrocław 1994
Lam W., Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój, Warszawa 1966
Lovenfeld V., Brittain W. A., Twórczość a rozwój umysłowy dziecka, Warszawa 1977
Pankowski K., Edukacja przez dramę, Warszawa 1997
Przygoda z dramą, pod red.:Gudro M., Wrocław 1994
Szymańska M.A., Drama w nauczaniu początkowym, Łódź 1996
Wójcik Z., Zabawa w teatr, Warszawa 1997
Wroński J., Teatr szkolny i jego funkcje wychowawcze, Kraków 1974
Zborowski J., Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Warszawa 1986
opracowała: Edyta Bąkowicz
|
